شعار سال: شاید طرح مباحث انتقادی و بیان آسیب ها در شرایط بحران، حکم عقل نبوده و امری مذموم تلقی شود که برداشتی درست و قابل تائید است. اما در شرایطی که احتمال تشدید بحران آنهم بحران تهدید کننده امنیت ملی ، حیات نظام سیاسی ، الزام به حضور همگانی و مردمی برای مقابله با تهدید کنندگان خارجی جایگاه شخص اول مملکت بشکل مستقیم و غیرمستقیم، الزام به تشدید و تقویت وحدت ملی و جلب مشارکت همگانی آحاد اجتماعی و حضور موثر در صحنه و غیره وجود دارد ، نمی توان اقدام به سکوت نمود و باید با رویکرد امر به معروف و نهی از منکر،آسیب ها را بیان کرده و دنباله گیر، بهبود روند با اقداماتی هرچند مقطعی و موردی بود. بر این قاعده، بیان آسیب های صورت گرفته و مطالبه جهت رفع آنها، با همراهی ما در کنار صداسیما همراه بوده و صداو سیما در شرایط بحران موجود، تنها گذاشته نخواهد شد.

آسیب شناسی عملکردی سازمان صداسیما در شرایط بحران و کم اثری این سازمان در موقعیت های چالشی و در کل طرح بحث با عنوان از صداسیمای ملی تا صداسیمای میلی را با این سوال آغاز می کنیم که وقتی سازمان محترم صداسیما مورد تهاجم پرتاپه دشمن صیهون قرار گرفته و باعث ایجاد نوعی ناراحتی ملی و در کنار آن، خلق مصادیقی حماسی ( واکنش رفتاری خانم امامی) شد، ناراحتی ایجاد شده در مردم بواسطه حمله به سازمان صداسیما بود یا حمله به بخشی از خاک وطن شان( کدام اولویت داشت)؟ بنظر می رسد( حداقل بر اساس شواهد قابل ملاحظه و درک توسط نویسنده متن) ، اندوه اجتماعی ایجاد شده نه بواسطه حمله به نهاد خبری و ممنوعیت حقوقی بین اللمللی تعریف شده در خصوص آن و نه بواسطه کارکردهای قبلی سازمان صداسیما و احساس نیاز مردم به ضرورت های فعالیت این سازمان ، ایجاد شده باشد. اندوه مردم ناشی از مورد حمله قرار گرفتن یک سازمان تخصصی غیر نظامی-امنیتی-هسته ای در خاک وطن شان انهم در پایتخت کشورشان بود. حمایت های مردم از صداسیما هم بخاطر همین برداشت اتفاق افتاد. برداشتی که معتقد بود ، تعرضی جدید توسط دشمن صورت گرفته است. نگاهی که معتقد بود کارمندانی بی گناه و بی دفاع که مشغول خدمات رسانی اطلاعاتی و رسانه ای بودند ، مورد تعرض و تهاجم قرار گرفتند. نگاهی که معتقد بود دشمن قصد خفه کردن صدا و تصویر ملی و جایگزینی صدا و تصویر خود را دارد. کجای کار ما دچار آسیب بود که حساسیت و اندوه ما ، بیشتر از آنکه حساسیتی تخصصی و ایجابی باشد، حساسیتی عمومی و سلبی بوده و شاخصه هایی نظیر حمله به نهادها و سازمان های غیر نظامی-امنیتی-هسته ای ، حمله به کارکنان و کارشناسان بی دفاع غیرنظامی، حمله برای کم رنگ کردن صدا و تصویر ملی و ایجاد هژمونی صدا و تصویر دشمن ، حمله به یک نماد ملی ( ساختمان شیشه ای صداسیما بعنوان یک نماد ملی در حوزه اطلاع رسانی و خبر) و غیره پر رنگ شده اند؟ آیا می توانیم پاسخ به سوال را به تخصصی و محرمانگی حوزه فعالیتی صداسیما و طبیعی بودن کم اطلاعی مردم از این نوع فعالیت ها ارتباط بدهیم؟بنظر می رسد که پاسخ احتمالی به این پرسش در نزد افکار عمومی منفی باشد و مردم دارای نارضایتی هایی چند از عملکرد این سازمان تخصصی و بشدت حساس ملی در شرایط بحران ، هستند. نارضایتی که در شرایط بحران، خود را بشکل برخی کم توجهی ها و کاهش حساسیت ها ، نشان داده است.

سوال بعدی قابل طرح این است که به فرض درست بودن تحلیل بالا ،علل و مصادیق نارضایتی مردم از عملکرد صداسیما خصوصا در انجام وظایف در شرایط بحران ، کدامند؟ شاید در نوعی نظام تبیین دلیل باید بر پر رنگی چتر سیاسی-امنیتی در روند فعالیتی صداسیما و گرایش به محورهایی نظیر مقایسه های نابجا بین شرایط موجود و شرایط دیگر کشورها و موقعیت ها برای طبیعی نشان دادن بحران ها ، انعکاس تصاویری بشدت جهت دار از رخداده ها ( اصطلاح بکار رفته توسط عموم با عبارت اطلاع رسانی و تصویر سازی فتوشاپی ) و در نهایت تاکیدات افراطی بر رجز خوانی ها ی منجر به ایجاد شور عمومی و عدم همگرایی این سطح از تهییج اجتماعی با خروجی های عملکردی مدیران اجرایی و در دنیای خارج از تصویر، اشاره داشت.

مصادیق چندگانه مورد اشاره بنظر می رسد که بشدت عملکرد صداسیمای جمهوری اسلامی ایران در شرایط بحران را انحراف کشیده و حتی بعضا با عملکردی تخریبی ناشی از فعالیت این نهاد بر سرمایه اجتماعی، مواجه هستیم. وقتی کشور با بحران مواجه می شود ( نظیر جنگ اخیر ایران -اسرائیل) صدا سیما از چند مکانیزم خاص در اطلاع رسانی استفاده می کند که تماما اثرات تخریبی قابل اثبات بر روان شهروندان دارد.

صدا سیما در چنین شرایطی اقدام به مقایسه موضوع بحران پیش آمده در کشور با سایر کشورها و یا شرایط حاکم در کشور متخاصم می کند. سوال اینجاست که آیا مردم اصلا نیازی به این مقایسه دارند؟ ( نظیر همان اشتباه هر ساله مقایسه توسعه صنعت آب و برق و موضوعاتی این چنین در ۲۲ بهمن هر سال با شرایط قبل از انقلاب می شود).
در رویکرد دوم، شروع به انتشار اخباری بشدت گزینشی و جهت دار می کند ( بنا بر اعتقاد عموم، اطلاع رسانی فتوشاپی) که با وجود منابع دیگر خبری در اختیار مردم نظیر شبکه های اجتماعی، غلوگونه بودن و جهت داشتن آنها خیلی زود برای شهروندان مشخص شده و حداقل اعتمادها به رسانه ملی را هم نابود می کند . بعضا بر سرمایه اجتماعی نظام هم لطمه وارد می سازد .

در رویکرد دیگر و با هدف افزایش همدلی و همگرایی اجتماعی، بشکل غلیظی اقدام به پخش مارش های حماسی و نوحه و رجزخوانی می گردد. هرچند این شیوه فعالیتی در کوتاه مدت باعث جذب روحی-روانی-عاطفی شهروندان بدلیل ریشه های اعتقادی و وطن دوستی شان می شود، اما در میان و بلند مدت بدلیل استفاده نابجا و شدید از این مولفه ها، بسترهای صدمه دیدگی حوزه های دینی و وطن دوستی را فراهم نموده و همچنین با توجه به انتظارات عمومی ایجاد کرده،قدرت مانور را از مردان سیاسی برای تصمیم گیری های دقیق و منعطف ، سلب می کند.
در جریان جنگ تحمیلی ایران- اسرائیل و زده شدن فردو توسط آمریکا شاید مصلحت بر عدم درگیری مستقیم با آمریکا و تشدید فشار بر نوچه منطقه ای او یعنی اسرائیل باشد ( البته شاید). صدا سیما به رجزخوانی هایی که برای ایجاد وحدت نظر اجتماعی و همگرایی ملی صورت می دهد، این انتظار عمومی را تقویت می کند که ما باید الزاما به کلیه پایگاه های منطقه ای آمریکا حمله نموده و وارد جنگ مستقیم شویم. همانگونه که ملاحظه می شود، سیاستگذار حاکمیتی در چنین وضعیتی دچار محدودیت در اجرای تصمیم سیاسی می گردد و حتی ممکن است شرایط را برای طرح بازی های سیاسی دیگر( نظیر تشدید حمله به اسرائیل بجای حمله به آمریکا، توافق بر حسب مصلحت و ..... ) بر خود تنگ ببیند.
پیشنهاد می گردد در مواقع بحران، صداسیما با نظر داشت به اجرای کلیه وظایف قانونی و تحفظات تعریف شده سازمانی، تمرکز بیشتری بر بیان رسمی روایت اول و پوشش جامع رخ داده ها داشته باشد. با دعوت از صاحب نظران واقعی و نام آشنا( بجای دعوت های سفارشی و گعده پایه) ، خروجی تحلیلی قویتری را به جامعه عرضه داشته و سبب کاهش فضای فقر تحلیل در شرایط بحران شود ( این عملکرد حتی می تواند بستر ساز تقویت نظام های پشتیبان تصمیم برای سیاسیون و حاکمیت را هم فراهم سازد). رجز خوانی ها و ایجاد دم و شور همگانی به هیچ وجه تابع لحظه قرار نگرفته و از نوع سیاست جهت دهنده به افکار عمومی در طول بحران آنهم بشکلی سطح بندی شده، تبعیت کند. صداسیما می بایست مکانیزم های امید آفرینی را در روش هایی غیر از کوچک نشان دادن دشمن و بزرگ نشان دادن دستاوردهای خودی ها جستجو کند. از صداسیمای ملی ، انتظاری جز بروز و ظهور حرفه ای آنهم با نظرداشت به تنوع سلایق در سطح ملی نمی رود.از آنجا که استفاده احتمالی از متن حاضر، می بایست با دستور و جهت دهی دکتر جبلی ریاست محترم صداسیما صورت پذیرد، تقاضا می شود در یکی از بحران های ایجاد شده احتمالی، ایشان مدیریت سازمان را به سایر مدیران برای شش ساعت تفویض نموده و پای تلویزیون بنشینند و به صحبت های مجریان شبکه های گوناگون و تحلیل های کارشناسی صورت گرفته ، توجه کنند. خودشان مسلما متوجه عمق فاجعه خواهند شد.

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال