طولانی ترین خط مترو خاورمیانه به جیب خالی دولت رسید

می گویند خط 3 متروتهران طولانی ترین خط متروی خاورمیانه است ،خطی که از بزرگراه لشگرک در شمال شرقی تهران آغاز و با طول تقریبی 35 کیلومتر و با 11 ایستگاه، تا اسلامشهر کشیده می شود.

شعار سال:

از ویژگی های این خط مترو جابجایی جمعی بسیاری از شهروندان تهرانی در مناطق 17 ، 18 ، 19 و همچنین شهرک‌های اطراف است هر چند تاکنون این مهم با توجه به وعده های پی درپی مسولان شهری محقق نشده است .
به گفته مسوولان شهری تهران با بهره برداری از این مسیر امکان جابجایی حجم عظیمی از مسافران این محدوده از شهر تهران مسیر خواهد شد چرا که خط 3 در صورت تکمیل ظرفیت جا به جایی یک میلیون نفررا در روز دارد.
سال گذشته بود که وعده بهره برداری از این خط از سوی مدیران شهری داده شد اما تاکنون ایستگاه‌های میانی و بخش های دیگر این خط راه اندازی نشده است و بهره‌برداری کامل از این خط در چه زمانی رنگ حقیقت به خود می گیرد.
بیش از 6 ماه است که از بهره برداری اولین ایستگاه های خط 3 مترو می گذرد. در گام اول بخش مرکزی این خط به طول 7 کیلومتر با بهره برداری از دو ایستگاه تقاطعی چهارراه ولیعصر( تقاطع با خط چهار) و شهید بهشتی (تقاطع با خط یک) به بهره برداری رسید.
البته این فاز از خط 3 مترو شامل شامل پنج ایستگاه است که تا کنون سه ایستگاه دیگر آن، میدان ولیعصر، فاطمی ، وصال به بهره برداری نرسیده است و سرویس دهی در دو ایستگاه افتتاح شده نیز به طورکامل انجام نمی گیرد.
این مساله برای بسیاری از شهروندان که در پایان پاییز سال 91 خبر از افتتاح خط سه را شنیدند، مورد سوال است که چرا تا کنون ایستگاه های میانی و بخش های دیگر این خط راه اندازی نشده است و بهره برداری از این خط در چه زمانی شکل واقعی خود را پیدا می کنند.
سال سخت مترو
آذرماه سال گذشته مسوولان شهری سال 91 را سال قطعی یارانه ها اعلام کردند سالی که هنوز دولت احمدی نژاد بر کرسی قدرت نشسته بود و بین شهرداری و دولت به دلیل مشکلات مالی و عمل نکردن دولت به تعهدات خود نزاع بالا گرفته بود درست در همین زمان برخی از مسوولان شهری نبود بودجه عمرانی را دلیلی برای توقف ساخت وساز مترو می داستند و معتقد بودند که سال قطع یارانه‌های حمل‌ونقل، برای شهروندان تهرانی رنگ و نمایی دیگر دارد.

سیدجعفر تشکری هاشمی، معاون شهردار تهران با انتقاد از رویه دولت در این‌باره می گوید: زمان آن رسیده که مردم بدانند پولی که از عوارض دریافتی از آنها به‌دست می‌آید و پولی که از محل بودجه‌های میلیاردی حاصل از فروش نفت به‌دست می‌آید، کجا و چگونه هزینه می‌شود.
با وجود همه کشمکش ها ی میان دولت دهم وشهرداری هابیل درویشی مدیرعامل متروی تهران گفته بود که اگر بودجه مورد نیاز برا ی ساخت مترو تأمین اعتبار شود ما قول می دهیم که خطوط سه‌، شش و هفت ظرف سه سال آینده تکمیل کنیم یعنی سال 93.
او تاکید می کند : مشکل متروی تهران امروز تنها تأمین اعتبارات لازم است و درصورت تکمیل خطوط در دست ساخت می‌توانیم ظرفیت جابه‌جایی مسافر توسط مترو را در تهران به شش میلیون سفر در روز افزایش دهیم.
شش ماه بعد از اظهار نظر مدیرعامل متروی تهران یعنی تیر ماه 92 محمد باقر قالیباف شهردار تهران از افتتاح خط 3 مترو تا 40 روز بعد خبرداده و گفته بود:این خط از دورترین نقطه شهر در آزادگان و ابتدای اتوبان ساوه آغاز می شود و به ایستگاه شهید بهشتی وصل می شود و از مرکز شهر عبور می‌کند.

وعده دوباره برای افتتاح خط 3

از 40 روزی که قالیباف وعده اش را داده بود دوماه هم گذشت و از افتتاح خط 3 مترو خبری نشد و تنها بخش هایی از ساخته شده بود ومورد تست و آزمایش قرار گرفته بود.
چندی بعد یعنی 29 مهر 92 نمایندگان تهران از این پروژه بازدید کردند وقول مساعد برای کمک به متروی پایتخت را دادند.آنها در این بازدید تأکید داشتند که مجلس پیگیر اعتبارات و نیازهای مترو خواهد بود. در بازدید نمایندگان مجلس از این پروژه هابیل درویشی، مدیرعامل شرکت متروی تهران به لزوم تأمین اعتبار خطوط مترو تصریح کرد که اگر پول داشته باشیم، سالانه 30کیلومتر مترو تحویل شهروندان می‌دهیم. پیش از آغاز تحریم‌های خارجی و افزایش قیمت دلار ماهانه 5 میلیارد تومان برای کار دستگاه‌های حفار مکانیزه لازم بود که این روند بی‌شک افزایش یافته است. به گفته او با احتساب بخش میانی و بخش جنوبی 20کیلومتر از خط3 مترو زیربار ترافیک خواهد رفت. با افتتاح و بهره‌برداری از نیمه جنوبی خط3 مترو قرار است روزانه 700هزار سفر به سفرهای قطار شهری پایتخت اضافه شود.
درصورت تأمین اعتبار و رفع موانع فاینانس طی 3سال همه خطوط در دست احداث به بهره‌برداری می‌رسد. در اواخر دولت دهم فاینانسی برای مترو بازشد که با آن تا حدودی کارها پیش رفت اما پس از آن دیگر فاینانس‌ها با مشکلاتی مواجه شده است.
بازدید نمایندگان مجلس از خط 3
سید جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران نیز که در این بازدید حضور داشت، خطاب به نمایندگان تهران می گوید: خطوط 3، 6 و 7 از سال82 مطرح بوده که به‌دلیل مشکلات داخلی و فاینانس برزمین مانده بود. معاون شهردار تهران از نمایندگان خواست رفع مشکلات نقدینگی و تأمین اعتبارات را در دستور کار قرار دهند.
اما تنها کمبود اعتبارات است که بهره برداری از خط 3 مترو را با تاخیر روبرو کرده است ؟
حسین طلا رییس مجمع نمایندگان تهران که به تازگی از خط 3 بازدید کرده است به افق می گوید: خط3 در آخرین بازدیدی که داشتیم کامل شده و تنها نصب تجهیزات آن باقی مانده است. مشکلات اعتباری نکته ای است که طلا آن را دلیل تاخیرات فعالیت های عمرانی این خط یا سایر خطوط مترو می داند.
طلا در پاسخ به این پرسش که چرا شهرداری تهران وقتی خطوط داخل شهرش تکمیل نشده به احداث سایر خطوط اقماری دست می زند، می گوید: این خطوط با بودجه شهرداری تهران ساخته نمی شود بلکه هزینه های آن را دولت می دهد. چه اشکال دارد شهرهایی که به تهران وصل می شوند خطوط متروشان تکمیل شود. مطمئنان این بار ترافیکی شهر تهران را کاهش خواهد داد. نباید نگاه قشری به این نوع پروژه ها داشت.
بهمن اسکندری، مجری بخش جنوبی خط3 متروی تهران نیز سخنان طلا را تایید می کند و می گوید: هم‌اکنون تمامی کارهای عمرانی قسمت جنوبی خط 3 تمام‌شده و تنها منتظر رسیدن تجهیزات تخصصی برق است.
او با اشاره به اینکه تجهیزات مورد نیاز به بندرعباس رسیده و به‌زودی ترخیص و نصب می شود اضافه می کند: تمامی کارهای ساخت تمام‌شده و بعد از نصب تجهیزات تخصصی که برای تغییر ولتاژ برق در ایستگاه‌های باقیمانده است نصب شده و خط3 متروی تهران مورد بهره‌برداری رسمی قرار خواهد گرفت.اما نتیجه دیدار نمایندگان از خط 3 مترو چه بود ؟
بعد از بازدید نمایندگان تهرانی از پروژه خط 3 مترو وصحبت با مسوولان شهرداری مجلس از رییس جمهور تقاضای اختصاص فایناس برا ی مترو کرد.
دبیر مجمع نمایندگان تهران در این باره می گوید: نامه‌ای از سوی مجلس برای استفاده مترو از فاینانس به رئیس جمهور ارسال خواهد شد.

بی پولی درد اصلی مترو تهران

احمد دنیا مالی عضو شورای شهر تهران هم کمبود اعتبارات را دلیل تاخیر در افتتاح پروژه های مترو می داند و به افق می گوید: تا آنجا که امکانش بوده شهرداری از منابع تهاتر و بودجه غیر نقدی در بخش مترو هزینه هایش را تامین کرده اما هنوز به اعتبارات بیشتری نیاز دارد و امیدواریم طی 4 سال آینده 130 تا 140 کیلومتر به مترو تهران افزوده شود.
او با تاکید بر اینکه کمبود بودجه عامل اصلی کندی حرکت در پروژه های مترو است گفت: شاید سستی خاک در محورهایی، آب قنات ها سبب تاخیر در پروژه شود اما اینگونه مسائل قابل حل است. ما باید تلاش کنیم فاینانس های بیشتری به مترو اختصاص دهیم.
اما دولت مردان گذشته چقدر با این موضوع که تاخیر در پرداخت ها سبب بدقولی مدیران شهری به شهروندان شده موافق هستند .
به اندازه جیب دولت به مترو پول داده ایم

مرتضی تمدن استاندار سابق تهران چندان موضوع گیری شهرداری در خصوص مکلات مالی را قبول ندارد . اما با لحن آرام تری نسبت به گذشته با بیان اینکه در سالهای گذشته کمک های قابل توجهی به مترو تهران شده است،به افق می گوید: دولت نهم و دهم بیش از تمامی دولت ها به مترو تهران کمک کرد و اعتبارات ان را چند برابر کرد. اما انتظار مسئولان شهری آن بود که این بودجه سریعتر در اختیار آنها قرار بگیرد که مقدور نبود درآمدهای دولت و بودجه سالیانه تدریجی و در طول سال محقق می شد و ما نیز به همان نسبت به مترو کمک می کردیم و امکان کمک یکجا به مترو برای ما مقدور نبود. به جز مترو تهران به مترو کلانشهرهایی مانند اصفهان و مشهد کمک های قابل توجهی کردیم . زیرا اولویت ما رشد حمل و نقل عمومی بود. در عمل ثابت کردیم بحث ناوگان حمل و نقل عمومی شهری سیاسی نیست برای همین ساخخت مترو شهرهای اقماری مانند ورامین پاکدشت و پرند را به شهرداری تهران دادیم. زیرا توان فنی- اجرایی خوبی در این رابطه دارند.
وی در خصوص نقش تحریم ها درتاخید در پروژه های مترو گفت: تحریم ها به گونه ای نبوده که ما را به بن بست بکشاند تاثیری در روند کار داشته اما ما راه حل آن را پیدا کردیم و در حال حاضر بخش های زیادی از فعالیت های فنی- اجرایی مترو بومی شده است.
استاندار سابق تهران در باره چالش های مالی دولت و شهرداری گفت:اینگونه بحث ها طبیعی است ظرفیت اجرایی شهرداری از میزان بودجه ای که به آن اختصاص پیدا کرده بود بیشتر بود. آنها می گفتند هرچه به ما بیشتر بودجه بدهید ما بیشتر کار میکنیم اما منابع کشور محدود است ما نیز براساس بودجه ای که داشتیم به شهرداری منابع دادیم.
وی در پاسخ به این پرسش که تغییر مدیریت ها چقدر در افت فعالیت های خطوط مترو تاثیر داشته گفت: به نظرم با توجه به بدنه مهندسی و توان اجرایی دیگر توسعه مترو تابع اشخاص نیست و معطل افراد نمی ماند. شاید تاثیر اندکی داشته باشد اما نمی توان گفت ساخت مترو در کشور و در تهران به مدیریت افراد بستگی دارد.

تاثیر تغییر مدیریت ها بر توسعه مترو

در روزهای ابتدایی پاییز مدیرعامل مترو به شورای شهر می آید و در خصوص تاخیر در بهره برداری از خط 3 توضیح می دهد . در این جلسه که در یکی از جلسات غیر علنی شورا درویشی درخصوص مشکلات این خط توضیحاتی به نمایندگان مردم تهران می دهد .
ابوالفضل قناعتی عضو شورای شهر تهران درباره حضور مدیر عامل مترو در صحن شورا و گزارش در خصوص خط 3 به افق می گوید: در محل هایی از خط 3 گودبرداری ها و تونل هایی وجود دارد که به مخازن آب زیرزمینی رسیده و سبب کندی روند کار شده. همچنین پشتیبانی مالی نیز یکی دیگر از مشکلات این خط بوده ینابراین نبود منابع مالی و مشکلات خاک بهره برداری از این خط را با مشکل روبرو کرده است. سال گذشته ریالی از اعتبارات عمرانی مترو توسط دولت محقق نشده است.امیدواریم این مشکلات هرچه زودتر رفع شود.
او تغییر مدیریت ها را بی تاثیر بر کندی یا تسریع در توسعه مترو نمی داند و می گوید: افراد با تجربه و متخصص که بیش از یک مدیر کم تخصص می توانند در روند کار تاثیر گذارند. هر مدیری حسن ها و معایبی دارد و نمی توان گفت تمام خوبی ها و بدی ها تنها در یک فرد خلاصه شده است.
با توجه به وعده شهردار تهران و مدیران شهری این خط باید تا سال آینده به بهره برداری کامل برسد درحالی که بسیاری از بخش های این خط هنوزآماده و تست نشده است.باید امیدوار بود که شاید مسولان شهرداری با توسل به نمایندگان مجلس گره کوره ساخت وتوسعه متروی تهران را بگشایند یا باید منتظر بودکه دولت یازدهم و شخص رییس جمهور چه پاسخی به نامه مورد نظر خواهدداد .