شعار سال: خشکی بختگان وارد یازدهمین سال شده و امیدی به جاری‌شدن این دریاچه وجود ندارد. تمام ذخیره هیدرولیکی آب بختگان به پای کشاورزی ریخته شده و امروز فقط یک سطح خشک از آن باقی‌مانده است. بختگان وارد یازدهمین سال خشکی شده است، دریاچه‌ای که همواره یکی از سرمایه‌های زیست‌محیطی استان فارس به شمار می‌رفت. از روزی که فلامینگوها در باتلاق بختگان گیر افتادند و تعدادی بی‌شماری از آنان در سطح بی‌آب آن تلف شدند حالا ۱۱ سال می‌گذرد؛ ۱۱ سالی که بدون فعالیت تأثیرگذار متولیان امر هدر رفت و حالا کمتر کارشناسی با ادامه روند فعلی امیدی به احیای دریاچه دارد. کارشناسان می‌گوید طی سال‌ها، ذخیره آب دریاچه مصرف شده و اکنون با بارندگی‌های فعلی و با حجم آبی که چاه‌های اطراف دریاچه مصرف می‌کنند، امیدی با احیای مجدد آن نیست. کشاورزی، بختگان را شبیه رویای از دست رفته‌ای کرد که اکنون هیچکس از روزهای زنده بودن آن یاد نمی‌کند تا همگان معتقد باشند که این کشاورزی بود که در سایه عدم مدیریت مصرف آب و خشک‌سالی بختگان را سیاه بخت کرد.

پژوهشگر، زمین‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز با اشاره به این‌که طشک و بختگان دو دریاچه‌ای هستند که در زمان ترسالی که سطح آب بالا می‌آمد به یک دریاچه تبدیل می‌شدند، گفت: مساحت دریاچه بختگان ۷۴۰ کیلومتر مربع و مساحت دریاچه طشک ۴۱۶ کیلومتر مربع و در کل این دو دریاچه مساحتشان یک‌هزار و ۱۵۶ کیلومتر مربع است. عزت‌الله رئیسی ادامه داد: مساحت حوضه آبگیر دریاچه ۳۱ هزار و ۹۴۲ کیلومتر مربع است که شامل ارسنجان، سیدان، فاروق، آسپاس، دهبید، قادرآباد و... است. پدر هیدرولوژی آب‌های زیرزمینی در ایران ادامه داد: علت این‌که در سال‌های خشک‌سالی دریاچه با کمبود آب روبه‌روست، بهره‌برداری از حجم ذخیره هیدرولیکی در سال‌های ترسالی است. وی اظهار داشت: حجم ذخیره هیدرولیکی در تمام طول تاریخ فقط یک بار تشکیل می‌شود و در صورتی‌که از آن استفاده شود، دیگر توسط بارندگی جبران نمی‌شود. از این رو باید گفت در ۵۰ سال گذشته اضافه‌برداشت در اطراف بختگان از حجم هیدرولیکی بوده و به همین دلیل در سال‌های خشک‌سالی با بحران آب روبه‌رو هستیم. رئیسی با اعلام این‌که میزان برداشت مجاز و غیرمجاز توسط چاه‌های پمپاژ در حوضه آبگیر دو دریاچه بختگان و طشک سه میلیارد مترمکعب است، ادامه داد: اگر چاه‌های غیرمجاز مسدود شود و میزان برداشت از چاه‌ها ۲۰درصد کاهش یابد، به‌طور متوسط می‌توان ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه کرد.

وی با اشاره به این‌که امسال یازدهمین سال است که دریاچه خشک شده، به راهکارهایی برای احیای بختگان اشاره کرد و افزود: یکی از راه‌های اساسی نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌هاست و با کمک این کنتورها می‌توان برداشت را کاهش داد. با این روش علاوه بر کاهش برداشت، میزان مصرف نیز کنترل می‌شود. پدر هیدرولوژی آب‌های زیرزمینی در ایران گفت: در حال حاضر ۶۰۰ هزار حلقه چاه در کشور وجود دارد که اگر هر سال ۲۰۰ هزار چاه به کنتور مجهز شود، می‌توان طی سه سال تمام چاه‌ها را به کنتور مجهز کرد. وی ادامه داد: هزینه‌ای که برای تجهیز چاه‌ها به کنتور نیاز است نزدیک به یک‌هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان است که این رقم در مقایسه با اعتباری که برای یک کارخانه سیمان در نظر گرفه می‌شود، ناچیز است. رئیسی با بیان این‌که باید هرچه سریع‌تر نسبت به تجهیز چاه‌ها به کنتور اقدام کرد، اظهار کرد: یکی از اولویت‌های اساسی برای احیای دریاچه بختگان نصب کنتور بر روی چاه‌هاست، زیرا با این روش می‌توان بر روی میزان برداشت آب مدیریت کرد.

وی بیان کرد: یکی دیگر از موضوعات اساسی که باید مورد توجه قرار گیرد، تغییر الگوی کشت است، زیرا در حال حاضر با وجود خشک‌سالی‌های شدید شیوه کشت تغییر نکرده است. وی گفت: در سال‌های خشک‌سالی درصد زیر کشت منابع آب سطحی (چشمه، رودخانه و سد) با توجه به‌شدت خشک‌سالی کاهش می‌یابد. کاهش سطح زیر کشت یا کاهش حقابه آب‌های سطحی و زیرزمینی در سال‌های خشک‌سالی روشی کاملاً علمی است و در کشورهای پیشرفته کاملاً مورد استفاده قرار می‌گیرد و در ایران نیز باید از این روش استفاده شود و مردم را برای استفاده از این روش آماده کرد. پدر هیدرولوژی آب‌های زیرزمینی ایران گفت: تجربه نشان داده چنانچه کاهش مصرف آب کشاورزی برای تمامی کشاورزان به صورت عادلانه انجام شود و مسئولان برای آن مصمم باشند، این امر محقق می‌شود. وی بیان کرد: به‌طور مثال در سال گذشته یک هزار و ۵۰۰ چاه غیرمجاز در استان مسدود شد که علت موفقیت هم به پیگیری دستگاه‌های ذی‌ربط مرتبط می‌شود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 5 دی 96، کد مطلب: 32240، www.sabzineh.org