شعار سال: روز گذشته کنفرانس دو روزه «والدای»، با موضوع «حواشی دنیای فردا» و با محوریت «روسیه در خاورمیانه؛ بازیگری در همه حوزه‌ها» به پایان رسید؛ کنفرانسی که در اولین روز و مراسم افتتاح آن، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در محل برگزاری مراسم حاضر بود. کنفرانس پشت درهای بسته با حضور مقامات سیاسی کشورها، ساعت ٩:٣٠ صبح شروع مي‌شود، در یک روز برفی و سرد در مسکو. اولین سخنران مراسم، «بیستریتسکی»، رئیس مؤسسه والدای است که درباره اهمیت نقش‌آفرینی روسیه در خاورمیانه سخن مي‌گويد و بعد از آن «ویتالی نائومکین»، رئیس انستیتو شرق‌شناسی روسیه که هر دو میزبان اصلی این کنفرانس بودند.

سالن کنفرانس پر شده از مقامات و میهمان‌هایی از کشورهای متعدد منطقه و خاورمیانه؛ نماینده ایران، سوریه، ترکیه، عراق، قزاقستان، تاجیکستان، فلسطین، جمهوري‌آذربایجان، مصر، روسیه و دیگر کشورها. خبرنگاران از رسانه‌های متعدد دنیا در محل حاضر هستند و مراسم با سخنرانی رسمی، «سرگی لاوروف» ادامه می‌یابد. وزیر خارجه روسیه در این نشست از مشکوک‌بودن روسیه به مقاصد ائتلاف آمریکایی برای مبارزه با جبهه النصره می‌گوید.

او سخنان خود را این‌گونه آغاز مي‌كند: «از طرف آمریکایی می‌خواهم در سوریه با آتش بازی نکند، روسیه نگران تلاش‌ها برای تجزیه سوریه است و این نگرانی‌ها از رفتارهای آمریکا سرچشمه می‌گیرد؛ آمریکایی‌ها باید بازی با آتش در سوریه را برای تحقق منافع زودگذر کنار بگذارند». لاوروف به بخشی از نقض توافق مناطق کاهش تنش در سوریه اشاره می‌کند که باید تلاش شود به راه‌حلی در‌این‌باره دست پیدا کرد. او از آمریکا به‌دلیل سیاست‌هایش در سوریه انتقاد کرده و مي‌گويد: «روسیه به مقاصد ائتلاف تحت رهبری آمریکا برای مبارزه با گروه تروریستی جبهه النصره مشکوک است؛ بارها اعلام کرده‌ام و دوباره تکرار می‌کنم، بسیار شک دارم و شواهد زیادی وجود دارد که مقاصد شرکای غربی در ائتلاف تحت رهبری آمریکا برای مبارزه با گروه تروریستی جبهه النصره را زیر سؤال می‌برد».

لاوروف حمایت از کردها را موضع اصولی روسیه می‌خواند: «ما از تمایل قانونی کردها برای زندگی براساس سنت‌ها و رسوم خود و مطابق با تاریخ پرافتخار خود حمایت و پشتیبانی می‌کنیم، اما اين را كه برخی قدرت‌ها از آرمان‌های کردها برای بازی‌های ژئوپلیتیکی استفاده می‌کنند و هیچ وجه مشترکی با منافع این قوم و مصالح امنیتی منطقه ندارند، غیرقابل‌قبول می‌دانیم».

آنچه ظریف گفت

نوبت که به محمدجواد ظریف می‌رسد از نقش‌آفرینی ایران در منطقه و سیاست‌های ایران در خاورمیانه و صلح پایدار منطقه خاورمیانه می‌گوید. مهم‌ترین نکاتی که ظریف در این کنفرانس تأکید مي‌كند، چنین است: «آسیب‌پذیری از سوی گروه‌های افراطی‌ مانند داعش و راهکارهای مقابله با افراط‌گری در منطقه و جهان، بحران سوریه و مدنظر قراردادن همکاری‌های ایران، روسیه و ترکیه برای حل این بحران در مقابل اقدام‌های تهدیدآمیز و ایجاد اختلاف قومی و اجتماعی در سوریه». ظریف در بخشی از سخنان خود مي‌گويد: «اشغال تحریک‌آمیز بخش‌هایی از سوریه به‌وسیله آمریکا و از طریق نوابی که شتاب‌زده تأمین مالی شده‌اند، مانعی مهم در راه تلاش برای بهبود اوضاع سیاسی و بازسازی در آن کشور بوده و بر بازسازی عراق نیز اثر منفی می‌گذارد». ظریف، با اشاره به اینکه انسجام ملی و تمامیت ارضی عراق و سوریه باید در صدر فهرست اولویت‌های کشورهای منطقه باشد، تأکید مي‌كند: «ناآرامی قومی در عراق و سوریه که آلوده به تجزیه‌طلبی است، تهدیدی علیه تمام منطقه و فراتر از آن است». او با تأکیدی خاص گفته کار خود را ادامه می‌دهد: «تهدید علیه منطقه با تجزیه‌طلبی، مسئله‌ای است که مسئولان ملی و محلی و تمامی دولت‌های دخیل باید از طریق گفت‌وگو و بر مبنای حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و قوانین اساسی ملی به آن بپردازند و تلاش کنند تنش‌های قومی را به همکاری و هم‌گرایی تبدیل کنند».

ظریف در کنفرانس والدای به مسئله فلسطین و یمن هم اشاره مي‌كند: «مسئله فلسطین که اشغال، ریشه آن است، کماکان مهم‌ترین مسئله‌ای است که منطقه و تمام دنیا با آن مواجه است، بی‌عدالتی و جنایاتی که در ٧٠ سال گذشته علیه مردم فلسطین رخ داده، احساس دیرینه‌ای از خشم و انزجار و ناتوانی را در جهان اسلام پدید آورده است».

او درباره یمن چنین سخن مي‌گويد: «حملات تهاجمی و بی‌هدف علیه مردم یمن که به‌اشتباه تصور می‌شد در چند هفته به یک پیروزی نظامی منتهی می‌شود، اکنون وارد سال چهارم شده است. این (جنگ) منبع دیگر تنش در منطقه و زمینه مناسب دیگری برای گروه‌های افراطی است که به توجه فوری نیاز دارد». به گفته ظریف ایران معتقد است: «از ماندن در گذشته و تکرار الگوی قدیمی خرید امنیت، تشکیل بلوک‌ها و اتحادیه‌ها نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود؛ ما سال‌ها بر جست‌وجو برای یافتن راه‌حل‌های سیاسی برای بحران‌ها در سوریه و یمن تأکید کرده‌ایم و با تمرکز بر اوضاع بی‌ثبات کشورهای همسایه خلیج فارس، پیشنهاد مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای را برای خروج از چند دهه جنگ و درگیری و ایجاد آینده‌ای متفاوت برای منطقه‌مان داده‌ایم». محمدجواد ظریف بر دو مفهوم اساسی تأکید مي‌كند:

١- ایجاد منطقه‌ای قوی به‌جای ایجاد مرد قوی در منطقه؛ کشورهای همسایه در خلیج فارس، برای به‌رسمیت‌شناختن آنچه باید برای آن تلاش کنیم، به ایران بپیوندند.

٢- همه باید این توهم را که امنیت را می‌توان از خارج خرید یا به هزینه ناامنی دیگران به دست آورد، کنار بگذارند. ما باید از مفهوم منسوخ ائتلاف‌ها و اتحادهایی که مبتنی بر دستیابی به امنیت از طریق حذف و ناامنی برای دیگران است، فاصله بگیریم. ظریف از طرح گفت‌وگوی منطقه‌ای خاورمیانه گفت که لاوروف هم از آن حمایت مي‌كند. نشست اول ساعت یازده‌ونیم به پایان مي‌رسد و بار دیگر بعد از یک‌ ساعت، محمدکاظم سجادپور، رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت خارجه، درباره «سوریه: صلح بعد از جنگ» سخنرانی مي‌كند. در این پنل از «یمن، فاجعه‌ای مغفول‌مانده» و «حل‌وفصل وضعیت خاورمیانه: انفجاری آرام» گفت‌وگو مي‌شود؛ اما مهم‌ترین محورهای نشست والدای در روز دوم کنفرانس، سرنوشت کردها، بررسی وضعیت لیبی و خط‌مشی ایران در منطقه و آینده خاورمیانه است. در این نشست، کیهان برزگر، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک خاورمیانه، سخنرانی کرد.

باشگاه والدای کجاست؟

سال ٢٠٠٤ بود که باشگاه گفت‌وگوی والدای (The Valdai Discussion Club) در مسکو تأسیس شد. هدف آن، ترویج و توسعه گفت‌وگو بین نخبگان فکری روس و سایر کشورهای جهان درباره مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در روسیه و جهان است. این مؤسسه از معتبرترین نهادهای مطالعاتی و اندیشکده‌های جهان است که هرساله نشست‌های بین‌المللی زیادی را با حضور اندیشمندان و مقامات بلندپایه کشورهای جهان برگزار می‌کند. نشست ٢٠١٨ به مسئله خاورمیانه و آینده آن توجه دارد.

ساعت چهار بعدازظهر، ساختمان وزارت خارجه؛ قرار است محمدجواد ظریف و سرگئی لاوروف با هم دیدار کنند. یک ساعت قبل خبرنگاران باید هتل اینترکنتینانتال را به سمت وزارت خارجه ترک کنند.

ورود به ساختمان تاریخی وزارت خارجه با تشریفات امنیتی زیادی همراه است و بعد از آن باید همه خبرنگاران پالتو، کاپشن و شال‌گردن خود را تحویل دهند؛ این جزء اصول حضور در جلسه دیدارها در این محل است. مترجم سفارت ایران در مسکو، به نظر می‌رسد تاریخ روسیه را مانند زبان روسی خوب می‌داند و راهنمای خوبی است برای چند دقیقه قدم‌زدن در ساختمان وزارت خارجه. او به دیوار سمت راست ساختمان وزارت خارجه اشاره می‌کند که اسم صد کارمند کشته‌شده روسی در جنگ جهانی دوم (١٩٤١-١٩٤٥) را به حافظه سپرده و در دیوار مقابل هم اسم این تعداد از کارمندان به ترتیب نوشته شده است. آخرین اسم نوشته‌شده بر این دیوار، «آندره کارلوف»، سفیر روسیه در ترکیه، است که در ١٩ دسامبر ٢٠١٦ (٢٩ آذر ١٣٩٥) در ترکیه ترور شد.

او می‌گوید روسیه هرگز نمی‌خواهد تاریخ خود را از حافظه‌اش پاک کند و برای همین به آیینی سالانه اشاره می‌کند که در ساختمان وزارت خارجه برای ادای احترام به کشته‌شده‌ها در مقابل این دو تابلو شمع روشن می‌کنند. ٢٥ هزار نفر روسی در جنگ جهانی دوم کشته شده است.

در طبقه هفتم وزارت خارجه مسکو، تاریخ دیگری به نمایش گذاشته شده است؛ تصویر وزرای خارجه این کشور از سال ١٩١٧ تا امروز. دیدار دوجانبه ظریف و لاوروف چند دقیقه بعد شروع می‌شود و آنها چند دقیقه‌ای در میان خبرنگاران و چشمک‌زدن‌ فلش دوربین‌ها سخن می‌گویند؛ درباره سوریه، یمن و نقش ایران و روسیه در منطقه.

بعد از پنج دقیقه این خبرنگاران هستند که باید سالن گفت‌وگو را ترک کنند. ساعت پنج بعدازظهر به وقت مسکو است؛ برف آرام می‌بارد، باید به سمت فرودگاه «ونوکووا» راه افتاد. ساعتی بعد ظریف در صفحه توییتر خود می‌نویسد: «وقتی کشورهایی که مواضع غیرانسانی و نادرستی را اتخاذ کرده و با داعش همکاری داشته‌اند، ایران و روسیه را متهم می‌کنند، این قبیل اتهام‌ها راه‌حل نیست، ما همواره خواستار راه‌حل‌های سیاسی بوده‌ایم».

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازروزنامه شرق ، تاریخ انتشار 2اسفند 96، کدمطلب: 162769 ، www.sharghdaily.ir