شعار سال: گردشگری یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی بسیاری از کشورهای دنیا و حتی همسایه‌های ایران است. یکی از بخش‌های این صنعت، گردشگری سلامت یا medical tourism است؛ صنعتی به نسبت نوپا که گردش مالی بالایی در جهان دارد و ایران و شرکت‌های ایرانی هم چند‌سالی است وارد آن شده‌اند. آنطور که در برنامه ششم توسعه اعلام شده، تا سال 2021 ایران باید از 500 تا 600هزار بیمار خارجی میزبانی کند و تا سال 2025 درآمد حاصل از این کار به 2.5میلیارد دلار برسد؛ اعدادی که با واقعیت‌های فعلی فاصله زیادی دارند اما تلاش‌هایی در حال انجام است تا بشود از ظرفیت موجود استفاده بیشتری کرد و به این اهداف رسید. محمد نصری، مدیر یکی از شرکت‌های خدمات گردشگری سلامت درباره کارشان و وضعیت این صنعت در ایران توضیح داد.

خدمات درمانی در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا قیمت پایین‌تری دارد و البته کیفیت در بعضی بخش‌ها بسیار بالاست. برای مثال، ارزان‌بودن عمل‌های زیبایی باعث شده تا اکثر گردشگرانی که دنبال انجام چنین عمل‌هایی هستند، از ایران به‌عنوان یک گزینه برای سفر یاد کنند. البته در تمام دنیا عمل‌های زیبایی، رده اول را در علت سفر بیماران به‌خود اختصاص داده‌اند. این یعنی کاهش هزینه درمان علت اصلی در چرخش صنعت گردشگری سلامت است. «در بسیاری از کشورها هزینه درمان بسیار بالاست. برای همین بیماران کشور دیگر را انتخاب می‌کنند تا هزینه‌های کمتری متحمل شوند. از سوی دیگر در بعضی کشورها بیماران و متقاضیان خدمات سلامت در صف انتظار طولانی قرار می‌گیرند. آمار رسمی که در اختیار داریم، در کشور طراز اولی مانند کانادا فرد بیمار مثلا برای تعویض مفصل زانو باید 110روز در فهرست انتظار بماند. به همین دلیل فرد ترجیح می‌دهد برای درمان سریع‌تر سفر کند. از طرف دیگر چون بسیاری از مردم کشورهای صاحب‌نام اروپایی و آمریکایی مهاجر هستند، مشمول بیمه نمی‌شوند. برای همین مجبورند هزینه‌های هنگفتی بابت درمان بپردازند. در نتیجه آنها هم تصمیم می‌گیرند برای پرداخت هزینه کمتر، گردشگری سلامت را انتخاب ‌کنند و وارد کشورهایی شوند که می‌توانند با هزینه‌های کمتر خدمات درمانی بهتری دریافت کنند.»

کاهش ارزش ریال منفعت هم دارد

پایین‌بودن ارزش ریال در مقابل تمام ارزهای دیگر شاید اکثرا به ضرر ما باشد اما از نظر گردشگری یک فرصت استثنایی است و همین سبب می‌شود خیلی‌ها بخواهند خدمات درمانی را در ایران سپری کنند.

«ایران همه ویژگی‌های کشوری را که برای درمان بیماران خارجی مناسب است، دارد چون ارزش ریالی‌اش پایین است و قیمت‌ها به شکل قابل توجهی کمتر از کشورهای دیگر است. مثلا ممکن است یک روند درمان در یک کشور صاحب‌نام بین 20هزار تا 70هزار دلار باشد اما در ایران با 1500دلار با بهترین کیفیت در بهترین بیمارستان با یک پزشک طراز اول می‌تواند روند درمان را طی کند.»

کیفیت خدمات و مهارت بالای پزشکان و جراحان ایرانی دلیل دیگری است که بیماران خارجی را به ایران می‌کشاند. «در ایران پزشک‌هایی که وجود دارند، بسیار با تجربه هستند. 2دلیل برای این موضوع وجود دارد؛ یکی به‌دلیل تعدد موارد بیمارانی که هر روز پزشک‌ها از صبح تا عصر با آنها سرو کار دارند و جراحی‌های متعددی که انجام می‌دهند، از طرف دیگر رقابت برای ورود به دانشگاه پزشکی زیاد است. از سوی دیگر هم بیمارستان‌هایی هستند که بسیار مجهزند و بابت آنها هزینه شده و کادر خوب و مجربی دارند. تمام این موارد دست به‌دست هم داده تا ایران به‌عنوان مقصد گردشگری سلامت انتخاب شود.»

چه کسانی به ایران می‌آیند؟

به واسطه همجواری ایران با کشورهای عراق، پاکستان، افغانستان و حوزه خلیج‌فارس و ارتباط‌های فرهنگی و مذهبی که با آنها داریم، بیشترین تعداد بیماران خارجی از این کشورها هستند. اما از کشورهایی مانند انگلستان، سوئیس، سوئد، فرانسه، هلند، کانادا، استرالیا و نیوزلند هم درخواست‌های زیادی برای ورود به کشور وجود دارد. البته نوع بیماری در این کشورها متفاوت است. برای مثال، در کشورهای همسایه و فقیر درخواست‌ها غالبا بیماری‌های قلبی، ارتوپدی، گوش، حلق و بینی است اما از کشورهای اروپایی، استرالیا و آمریکا غالبا برای جراحی‌های زیبایی یعنی جراحی‌های صورت و بدن می‌آیند. «در استرالیا با 13تا 15هزار دلار می‌توانید جراحی بینی با کیفیت متوسط انجام دهید اما در ایران متقاضیان می‌توانند همین عمل را با کیفیت بسیار بالاتر با هزینه هواپیما، 7روز اقامت، ترانسفر، خورد و خوراک و سوغاتی با 4 تا 5هزار دلار انجام دهند. فاصله رقم‌ها بسیار زیاد است و در جراحی‌های دیگر خیلی اختلاف‌ها چشمگیر‌تر می‌شود.» هم‌اکنون بعضی گردشگران فقط یک شبانه‌روز در ایران می‌مانند و بسته به نوع عمل و بیهوش‌‌شدن این زمان بیشتر می‌شود. طولانی‌ترین اقامت‌ها اما برای بحث درمان نازایی است که یک‌ماه تا 40روز طول می‌کشد.

مشکلات ساده‌ای که باید حل شوند

با وجود ارزآوری بالا و گردش مالی سرسام‌آوری که در دنیا وجود دارد، ایران هنوز نتوانسته به جایگاه بالایی در این زمینه دست پیدا کند و طبق آخرین آمار در رده چهلم ایستاده است. این جایگاه متوسط به‌دلیل آن است که هنوز مشکلاتی در کشور برای میزبانی از بیماران خارجی وجود دارد. «مشکلاتی که می‌تواند زمینه‌ساز ناراحتی برای بیمار باشد، از همان ابتدا ویزا گرفتن است که گاهی زمان‌بر می‌شود و از دست ما خارج است. یا مثلا شلوغی شهرها برای بیماران آزار‌دهنده است. گله‌ای که بیماران کرده‌اند، از شلوغی شهرهاست و برایشان عدم‌نظم آزاردهنده است. بسیاری از شهرها هنوز قابلیت پذیرش توریست آن هم در قالب بیمار را ندارند. باقی توریست‌های دیگر که با هدف درمان به ایران نمی‌آیند هم با همین مشکلات روبه‌رو هستند و خاص گردشگران سلامت نیست.»

روند کار چگونه است؟

متقاضیان سفر ابتدا وارد سایت می‌شوند و اطلاعاتی را که لازم است می‌بینند، می‌خوانند و از طریق کانال‌های ارتباطی که درنظر گرفته شده که تعدادشان هم کم نیست و بیشتر از 10کانال است، می‌توانند ارتباط بگیرند و توسط پزشک به‌طور کامل مشاوره شوند. اگر عکس لازم است و شرح حالی را که نیاز دارد ارائه می‌دهند. در نهایت فرد تصمیم می‌گیرد که برای درمان به ایران بیاید. بابت ویزا مدارکش را برای ما ارسال می‌کند. ما اقدام می‌کنیم. ویزا گرفته می‌شود. بلیت هواپیما را تهیه می‌کنیم و برنامه‌ریزی‌ها صورت می‌گیرد. روزی که قرار است به ایران برسد، برنامه‌ریزی طبق یک تایم‌لاین انجام می‌شود و فرد از قبل می‌داند در هر روز قرار است برایش چه اتفاق‌هایی بیفتد. هتل رزرو شده، کلینیک هماهنگ است، پزشک آماده است و هر چیزی که نیاز است، مهیاست. در مدتی که بیمار در ایران است، یک دستیار در کنارش است که یک فرد بومی یا مترجم است و زبان‌هایی که وجود دارد، زبان‌های مبدأ هستند و به خوبی می‌توانند با بیمار ارتباط برقرار کنند. بیمار حتی پس از طی کردن مراحل درمان وقتی به خانه خودش برمی‌گردد، بازهم می‌تواند با پزشک‌اش در ارتباط باشد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 2 خرداد 97، کدمطلب:17351، www.newspaper.hamshahri.org