شعارسال:  استان کرمان رتبه نخست سطح زیرکشت خرما در کشور را به خود اختصاص داده است و دومین تولید‌کننده خرما از نظر حجم محصول محسوب می‌شود؛ در واقع این محصول بعد از پسته دومین محصول صادراتی کرمان در بخش کشاورزی است و هر سال میلیون‌ها دلار را نصیب صادر‌کنندگان این محصول می‌کند.

اقتصاد شرق و جنوب کرمان به‌ویژه در شهرستان‌ها بم، ریگان، فهرج و هفت شهرستان جنوبی استان وابسته به خرما است و باغ شهر بم بی‌شک مهم‌ترین قطب تولید‌کننده خرمای مضافتی و مرغوب در کشور است که بخش قابل توجهی از این محصول راهی کشورهای مسلمان در ماه رمضان می‌شود و سهم قابل توجهی از بازار جهانی را به خود اختصاص داده است. اما طی سال‌های اخیر کشاورزان شرق کرمان با پدیده‌ای مواجه شده‌اند که با وجود صرفه هزینه‌های تحقیقاتی و پژوهشی هنوز چاره‌ای برای رفع آن اندیشیده نشده است، هر سال دقیقاً در این زمان از سال که یک‌ماه تا فصل برداشت محصول خرما باقیمانده است به یک‌باره با گرم شدن هوا طی کم‌تر از یک هفته حجم قابل توجهی از محصول بر روی شاخه‌های درختان می‌خکشد و از بین می‌رود. پدیده خشکیدگی خوشه‌های خرما موجب شده بسیاری از مردم درآمد سالانه خود را از دست بدهد. ساکنان شرق کرمان معمولاً با کشت چند درخت خرما و برداشت این محصول درآمد سالانه خود را تأمین می‌کند؛ اما تغییرات اقلیمی موجب شده است ضربه اقتصادی قابل توجهی به اقتصاد خانوار وارد شود و هیچ راهکار مناسبی هم برای حل این مشکل در نظر گرفته نشده است.

۳۰ هزار تن محصول از بین رفت

شیوع آفت زنجره خرما، ریزگردها و طوفان‌های متوالی شن، خشک‌سالی و گرمای هوا در کنار یکدیگر مجموعه‌ای از چالش‌ها را ایجاد کرده‌اند که دست خرماکاران را در پوست گردو گذاشته است و طبق اعلام مسئولان استان کرمان تنها در شرق استان کرمان، یعنی بم، ریگان و فهرج ۱۵۰ میلیارد تومان خسارت برجای گذاشته است و ۳۰ هزار تن محصول به کلی از بین رفته است. البته برخی از فرمانداران عددی بیش‌تر را بیان می‌کنند. رئیس جهاد کشاورزی شهرستان‌های شمالی استان کرمان اظهار داشت: پیش‌بینی ما برداشت ۱۶۰ هزار تن خرمای از ارقام گوناگون در سال جاری بود که این میزان به کم‌تر از ۱۳۰ هزار تن رسیده است. عباس سعیدی گفت: در سال‌های اخیر بخش تحقیقات کشاورزی مطالعات گسترده‌ای را برای کاهش خسارت انجام داده است؛ اما ادامه تغییرات اقلیمی که بیش‌ترین تأثیر خود را در شرق استان کرمان به‌جای گذاشته است خسارت‌ها تداوم بخشیده است. وی تصریح کرد: امسال هم شاهد افزایش دمای هوای شرق کرمان بودیم به‌همین دلیل میزان رطوبت هوا به‌شدت کاهش یافت و پدیده خشیدگی خوشه‌های خرما بار دیگر روی داد. سعیدی با بیان این‌که متأسفانه تاکنون یک راه‌حل قطعی برای حل مشکل پیدا نشده است، گفت: به کشاورزان توصیه شده است کود پتاس در این فصل از سال استفاده کنند که در برخی موارد موجب کاهش خسارت شده است، البته برخی از کشاورزان روش‌های ابداعی هم داشته‌اند که تأثیرگذار نبوده است، در سال جاری روند گرمای هوا بیش‌تر شده است و شاهد افزایش پنج درجه‌ای دمای هوا شده است. در این میان شاید بتوان گفت بیش‌ترین صدمه به اقتصاد مردم بومی در شهرستان ریگان وارد شده است، مردم ریگان که این روزها درگیر طوفان شن و ریزگردها هستند با خشک شدن محصولشان حالا با مشکل جدی دیگری دست به گریبان شده‌اند و به نظر می‌رسد حمایت‌های دولتی می‌تواند بخشی از این مشکلات را کاهش دهد. فرماندار ریگان اظهار داشت: متأسفانه خسارت پدیده خشکیدگی خوشه خرما به مردم و کشاورزان ریگانی میلیاردها تومان برآورد می‌شود و بخش قابل‌توجهی از محصول از بین رفته است؛ با وجود این هنوز قسمتی از محصول تولید شده سال گذشته در سردخانه‌ها وجود دارد و کشاورزان امیدوارند با فروش این محصول بخشی از مشکلات را کم کنند.

۲۰ تا ۹۰ درصد محصول ریگان خسارت دیده است

امین باقری افزود: هنوز برآورد دقیقی از خسارت‌ها وجود ندارد و کارشناسان در حال بررسی هستند؛ اما در برخی از باغ‌ها شاهد خسارت بالای ۹۰ درصد هستیم و در برخی مناطق خسارت کم‌تر بوده است. وی بیان کرد: هر سال دقیقاً چند روز به برداشت محصول با افزایش ناگهانی دمای هوا بخش قابل توجهی از محصول دچار ریزش می‌شود و به‌دلیل تک‌بعدی بودن اقتصاد مردم در این شهرستان کشاورزانی که خرج زندگی سالانه خود را از برداشت خرما تأمین می‌کنند با مشکل مواجه می‌شوند. باقری به تغییرات اقلیمی سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: طوفان‌های متوالی شن و ریزگردها نیز بر حجم خسارت‌ها افزوده است و ادامه این روند می‌تواند کشاورزی ریگان را با مخاطره مواجه کند. فرماندار ریگان بیان کرد: تک‌محصولی بودن کشاورزی ریگان باید با اجرای طرح‌های اصلاح الگوی کشت جبران شود؛ اما کشاورزان در نسل‌های متوالی به تولید خرما اشتغال داشته‌اند و نمی‌توان به‌سادگی وابستگی مردم به خرما را کاهش داد. وی گفت: خسارت‌ها بین ۲۰ تا ۹۰ درصد از نخلستان‌ها بوده است و باید با تشکیل ستاد ویژه مسئولان برای حمایت از مردم در شرایط اقتصادی کنونی چاره‌اندیشی کنند. محمد قربانی، یکی از تولید‌کنندگان خرما در شهرستان بم است که درباره وضعیت خرماداران بمی گفت: بم مهم‌ترین تولید‌کننده خرمای مضافتی در کشور محسوب می‌شود، در این شهرستان در سال جاری میزان خسارت‌های ناشی از خشکیدگی خوشه خرما بیش‌تر از سال‌های قبل شده است.

طرح‌های پژوهشی هزینه‌بر اما ناکارآمد هستند

این صادر‌کننده خرما گفت: در برخی از نخلستان‌های بم شاهد خسارت 100 درصدی هستیم و عملاً محصولی برای برداشت باقی نمانده است، همچنین کیفیت خرمای باقیمانده نیز کاهش یافته است که در کنار افزایش دمای هوا خشک‌سالی بر مشکلات افزوده است و شاهد کاهش آبدهی قنات‌ها و کاهش رطوبت در منطقه هستیم. وی گفت: مسئولان می‌گویند ۲۷ طرح پژوهشی برای مقابله با خشکیدگی خوشه خرما در دستورکار قرار گرفته است؛ اما عملاً این پژوهش‌ها هیچ تأثیری در کاهش خسارت‌ها نداشته است، در سال جاری همچنان در پدیده‌ای عجیب شاهد گل‌دهی مجدد در برخی از نخلستان‌ها بودیم که توان درختان را گرفت و موجب خسارت بیش‌تر شده است. قربانی بیان کرد: در استان کرمان تولید‌کنندگان محصولات کشاورزی همیشه زیرسایه پسته بوده‌اند و آن‌قدر که به این محصول توجه می‌شود به محصول استراتژیکی مانند خرما توجه نشده و باغ‌های بم در حال صدمه دیدن هستند و از مسئولان هم فقط حرف شنیده‌ایم، اگر این طرح‌ها موفق بودند، چرا در کشاورزی شهرستان هیچ تأثیری نداشتند. وی گفت: متأسفانه مسئولان پس از سال‌ها از شروع این پدیده در شرق کرمان هنوز هم می‌گویند عامل پدیده ناشناخته است و راهکار ارائه نمی‌دهند. مریم سلاجقه، کارشناس کشاورزی اداره هواشناسی استان کرمان، اظهارداشت: پدیده خشکیدگی خوشه‌های خرما ارتباط مستقیم با تغییرات اقلیمی منطقه دارد که بیش‌تر در شرق استان کرمان نمود داشته است. وی افزود: هر سال شاهد روند افزایشی دمای هوا هستیم و به نظر می‌آید کشاورزان باید با اجرای طرح‌هایی مانند کشت برخی از محصولات در نخلستان‌ها و همچنین استفاده از کودهای پتاس روند کشاورزی سنتی را تغییر دهند. وی ادامه داد: نیاز به طرح‌های علمی و مطالعات دقیق برای رفع این مشکل هستیم که به‌صورت گام‌به‌گام برای رفع پدیده خشکیدگی خوشه‌های خرما حرکت کنیم، در واقع این پدیده بیش‌تر در استان کرمان روی می‌دهد یکی از عوارض گرمای ناگهانی هوا و بادهای گرمی است که در این فصل در منطقه بروز می‌کند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 27مرداد1397 ، کدخبر: 52841: www.sabzineh.org