شعار سال: با زمزمه تحریم خیلی از واحدهای صنعتی تصور می‌کردند که تولیدشان ادامه پیدا می‌کند و به نام تولید داخل می‌توانند ماه‌ها و سال‌ها را سپری کنند. اما تحریم به غیر از آن‌که باعث شد قیمت کالاها افزایش پیدا کند، نشان داد که تولیدکنندگان داخلی بشدت به واردات وابسته هستند و اگر واردات مواد اولیه صورت نگیرد تولید آنها متوقف می‌شود. طی این مدت تولیدکنندگان برای آن‌که قیمت کالاهایشان افزایش پیدا کند درخواست‌های متعدد به سازمان حمایت دادند و یا برخی خودسرانه قیمت‌های خود را بالا بردند تا تولیدشان با مشکل مواجه نشود. آنها برای افزایش قیمت دولت را تهدید به اخراج کارگران خود کردند و گفتند تا زمانی‌که قیمت ارز گران می‌شود باید مجوز افزایش قیمت‌ها را داشته باشند.آنها به خواسته خود هم رسیدند چرا که در بازار قیمت‌ها هیچ ثباتی نداشت و قیمت‌ها روزانه مشخص می‌شد.از طرفی برخی رو به احتکار آوردند و تصمیم گرفتند برای آن‌که بتوانند قیمت‌ها را آن‌گونه که خواستند افزایش دهند عرضه در بازار را کم کردند و کالاها را در انبارهای خود نگه داشتند تا عطش خرید مردم بیشتر شود. ولی چند روز اخیر قیمت دلار روی دیگر خود را به حوزه صنعت نشان داد. دلار 19 هزار تومانی تا لحظه تنظیم گزارش به کمتر از 11 هزار تومان رسید. اتفاقی که هیچ‌کدام از صنعتگران آن را پیش‌بینی نکرده و همواره تولید را با افزایش قیمت متصور بودند. حال شرایط برای تولید هم تغییر کرده است و آنها می‌توانند در این شرایط نفس راحتی بکشند.گفته می‌شود در بازار کالاها تا ارز 10 هزار تومانی مورد معامله قرار گرفته است و ارز بیش از آن به جهت آن‌که کالا وارد نشده هنوز به چرخه بازار وارد نشده است و در این مدت که مردم رشد قیمت‌ها را دیدند تنها به جهت سودجویی بوده است که البته برخی‌ها این‌گونه تفسیر می‌کنند که اگر قیمت‌ها را بالا نبرند نمی‌توانند خرید جدید داشته باشند.

تحریم بر کدام صنعت اثر گذاشت

تحریم اکثر صنایع کشور را تحت تأثیر خود قرار داد. اولین صنعتی که نسبت به تحریم‌ها تأثیر پذیرفت لوازم خانگی بود. تولیدکنندگان لوازم خانگی که مرتب از خودکفایی صحبت می‌کردند از این‌که به خاطر نبود ارز و یا عدم تخصیص ارز غیر مرجع نمی‌توانند مواد اولیه وارد کنند بشدت از دولت گله‌مند شدند.

بعد از آن نوبت به خودروسازان و قطعه‌سازان رسید. قبل از خروج خودروسازان خارجی از ایران خودروسازان تأکید می‌کردند که در اکثر خودروها به تولید داخلی رسیدیم و می‌توانیم روی پای خود بایستیم ولی جریان تحریم نشان داد که خودرویی‌ها هم نتوانستند داخلی‌سازی را در کشور اجرایی کنند. آنها هم مانند سایر صنایع از دولت درخواست ارز مبادله‌ای کردند تا تولیدشان ارزان‌تر تمام شود. به گفته مدیران خودروسازی، خودروی پراید که باید خط تولید آن متوقف شود و به خودروی پیکان بپیوندد بعد از 17سال با زیان 14 میلیون تومانی تولید می‌شود و قیمت واقعی این خودرو با توجه به قیمت ارز باید به بالای 35میلیون تومان برسد.

صنعت غذا هم دیگر قربانی تحریم بود. خیلی از تولیدکنندگان محصولات غذایی ضمن کاهش تولید، قیمت‌های خود را بالا بردند که نمونه آن روغن، ماکارونی، آب‌معدنی، رب و... است. با افزایش قیمت ظروف فلزی برخی از صنایع به سمت شیشه رفتند تا هزینه‌های خود را کاهش دهند ولی این امر نمی‌تواند چاره‌ساز باشد چرا که ما در صنایع غذایی و بسته‌بندی نتوانستیم به خودکفایی برسیم.

بعد از این صنعت نوبت به کارخانجات لبنی رسید که البته این گروه هر سال دادش برای رشد قیمت‌ها بلند می‌شود و از زیانده بودن فعالیت‌هایش صحبت می‌کند. این صنعت هم با افزایش قیمت محصولات خود از دیوار تحریم گذشت.

صنعت دیگری که نتوانست در برابر تحریم‌ها ایستادگی کند، محصولات سلولزی بود. به یکباره پوشک بچه نایاب شد و مردم برای خرید این کالای حیاتی مجبور به پرداخت وجه سنگین شدند. درست است که بخشی از رشد قیمت‌ها در این حوزه به خاطر نرسیدن مواد اولیه از گمرک بود اما این اتفاق نشان داد که تولیدکنندگان داخلی نتوانستند در تأمین مواد اولیه برنامه‌ریزی داشته باشند و با کوچک‌ترین شوکی از پا در می‌آیند.

شاید در خیلی از صنایع تحریم به صورت مستقیم اثر نداشته باشد و 13 آبان با تحریم جدید اکثر صنایع با معضلات جدیدی روبه‌رو شوند اما افزایش قیمت ارز که ناشی از تحریم بود و البته تقاضاهای کاذبی که شکل گرفت باعث شد صنایع مختلف درگیر تحریم شوند.

به اعتقاد کارشناسان حال که قیمت ارزکاهش پیدا کرده است تولیدکنندگان باید برای مواد اولیه و رسیدن به خودکفایی برنامه‌ریزی جدی کنند و اجازه ندهند صنعت، با کوچکترین تلنگر تحریم از پا در بیاید.

خودکفایی در برخی از صنایع ضروری است

ابراهیم رزاقی کارشناس اقتصادی از آن افرادی است که خودکفایی در تولید برخی از کالاها را ضروری می‌داند و می‌گوید: در هیچ اقتصادی، تمام تولیدکنندگان خودکفا نیستند اما در برخی از کالاها خودکفایی صددرصدی باید اتفاق بیفتد. کشوری مانند ایران که مرتب در شرایط تحریم به سر می‌برد نمی‌تواند مانند سایر کشورها برنامه‌ریزی داشته باشد و بایستی در کالاهای استراتژیک خودکفایی را محقق کند.

وی ادامه داد: یکی از صنایعی که باید به سمت خودکفایی حرکت کند، صنعت خودرو است. وقتی اولین صنعتی که مورد تحریم قرار می‌گیرد صنعت خودرو است به منزله آن می‌باشد که این بخش استراتژیک و حیاتی است. لذا در فرصت دو ساله‌ای که وجود داشت خودروسازان باید به سمت خودکفایی بیشتر محصولات خود حرکت می‌کردند.

رزاقی خاطرنشان کرد: نبود برنامه‌ریزی برای خودکفایی باعث شد تا صنعت خودرو این روزها با چالش‌های متعددی روبه‌رو شود و اکنون تعداد قابل توجهی خودرو به جهت نقص قطعه به دست مردم نمی‌رسد و تبعات آن را با افزایش قیمت‌ها و کاهش تولید به وضوح می‌توان دید. این کارشناس اقتصادی اذعان داشت: ما در خیلی از صنایع انتظار خودکفایی را نداریم اما در صنایع مهم مانند خیلی از کشورها باید به سمت تولید ملی حرکت کنیم و اجازه ندهیم اقتصاد کشورمان به خاطر تحریم متزلزل شود.

دولت از تعدد بخشنامه‌ها پرهیز کند

محمدرضا زهره‌وندی عضو اتاق بازرگانی ایران هم درباره تحریم‌ها و تأثیر آن بر صنعت گفت: ما در برخی از صنایع به جهت آن‌که نتوانستیم تکنولوژی‌های خود را به روز کنیم خودکفا نیستیم و باید با واردات نیاز صنایع کشور را جبران کنیم. اما یکی از دلایلی که باعث شده حال و روز صنعت کشور خوب نباشد تحریم‌های داخلی است. متأسفانه برخی از تصمیم‌هایی که برخی از مسئولان می‌گیرند همسو با پیشرفت صنعت نیست و چه بسا سدی را هم ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: موضوعی که به صنعت کشور را آسیب می‌زند خود تحریمی است. تصمیم‌هایی که گرفته می‌شود نمی‌تواند راهگشای فعالیت صنعتگران باشد و البته موانع مختلفی هم ایجاد می‌شود. در همین شرایط می‌توان به موضوعات اخیر ترخیص کالا از گمرکات اشاره کرد. تعدد بخشنامه‌ها باعث شد که گمرک نتواند در زمینه ترخیص کالا با تولیدکنندگان همراهی کند و به همین جهت حجم زیادی کالا در گمرکات ماند.

عضو اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: اگر تعدد بخشنامه‌ها نبود مواد اولیه به تولید می‌رسید و تولیدکنندگان هم به فعالیت خود حتی با ارز 10 هزار تومانی ادامه می‌دادند ولی عدم همکاری دولت به جای حل مشکلات چالش‌ها را بیشتر کرد و معلوم نیست در آینده تحریم و مباحث ارزی باعث چه تصمیم‌گیری‌هایی می‌شود.

تحریم باعث رشد صنعت می‌شود

اسدالله عسگراولادی عضو دیگر اتاق بازرگانی ایران هم از تحریم به عنوان عامل رشد صنعت یاد می‌کند و می‌گوید: وقتی صنعت کشور تحریم می‌شود تولیدکنندگان به خود می‌آیند که در تولید به خودکفایی برسند. وقتی تحریم نباشد آنها سفارش مواد اولیه را به خارج از کشور می‌دهند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران تاریخ انتشار 15 مهر 97، کدمطلب: 484652، www.iran-newspaper.com