شعار سال: هرچند خط ريلي مشهد-هرات هم‌اکنون در بين پروژه‌هاي ريلي ايران وجود ندارد؛ اما با پيوستن مشهد به سرخس، اين امکان به وجود مي‌آيد که بتوان از مرز سرخس، جنوب ايران را به افغانستان متصل کرد. اين دو خط ريلي اگر به انجام برسند، کريدور شرقي کشور را تکميل کرده و پيوند کشورهاي شرق آسيا، آسياي ميانه و اروپاي شرقي را از طريق ايران به آب‌هاي آزاد فراهم مي‌کند و ظرفيت ترانزيت ايران را به رخ مي‌کشد. در‌اين‌ميان هزينه بالاي سرمايه‌گذاري و کاهش سرمايه‌گذاري در بخش ريلي سبب شد تا ايران به هند براي خط راه‌آهن چابهار-زاهدان به طول 610 کيلومتر وارد مذاکره شود. هم‌اکنون اين خط ريلي به پيمانکاري قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا در حال انجام است. براي تکميل کريدور شرقي ايران، مسئولان برقي کردن خط آهن بندرعباس به سرخس را در دستور کار قرار داده‌اند که بر‌اساس آنچه برخي از مقامات آگاه خبر مي‌دهند، دو آلترناتيو فاينانس روسي و همکاري يکي از زيرمجموعه‌هاي قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا با فاينانسور چيني براي سرمايه‌گذاري در اين بخش، مطرح شده‌اند.
‌

پيشرفت فيزيکي 35 درصد
عباس خطيبي، سرپرست معاونت ساخت و توسعه راه‌آهن، بنادر و فرودگاه‌هاي شرکت ساخت و توسعه زيربناهاي حمل‌ونقل کشور، درباره روند ساخت راه‌آهن چابهار-زاهدان مي‌گويد:‌ راه‌آهن چابهار-زاهدان به طول 610 کيلومتر در اواخر سال 92 به‌ صورت قرارداد خارج از تشريفات به قرارگاه سازندگي خاتم‌‌الانبيا به‌عنوان پيمانکار طرح و ساخت با مبلغ حدود دو‌هزار‌و 41 ميليارد تومان واگذار شده است.
او با اشاره به روند کار مي‌افزايد: کار در مراحل تجهيز کارگاه در اواخر سال 92 و اوايل سال 93، شکل گرفته و از‌آن‌پس به ‌صورت جدي دنبال مي‌شود. در‌حال‌حاضر در اين طرح چيزي حدود 35 درصد کل طرح، پيشرفت فيزيکي داريم. تا امروز هزار‌و صد ميليارد تومان در قالب تخصيص‌ها به‌ صورت تخصيص‌هاي ابلاغي از سوي سازمان برنامه و بودجه و بودجه سنواتي و همچنين ساير منابع و اوراق مشارکت براي پرداخت به پيمانکار اختصاص پيدا کرده است. در شرايط حاضر بيش از 200 کيلومتر اين خط آهن زيرسازي شده است. در واقع در قسمت چابهار- ايرانشهر چيزي در حدود 68 درصد در بخش زيرسازي پيشرفت فيزيکي داشتيم.
‌

وعده تکميل راه‌آهن چابهار-زاهدان تا خرداد 1400
به گفته او تمام برنامه‌ريزي‌ها بر‌اساس‌این است که اگر منابع مالي پروژه با مشکل مواجه نشود تا خرداد 1400 اين راه‌آهن را به بهره‌برداري برسانيم.
از او درباره کندي روند اين پروژه مي‌پرسیم. اين مقام مسئول پاسخ مي‌دهد: اين طيف پروژه‌ها، پروژه‌هاي عادي و معمولي نيستند و در کل کشور، جزء نادر پروژه‌هاي ريلي هستند که در اين ابعاد و احجام انجام مي‌شود. اغلب پروژه‌ها عمدتا با اين طول، يکجا ساخته نمي‌شوند و بعدها با زمان‌بندي، به قطعات کوچک‌تر تقسيم شده و در بازه زماني طويل‌تري ساخته مي‌شوند؛ اما در اين راه‌آهن با عزم دولت و برنامه‌ريزي در راستاي توسعه اقتصاد و اجتماعي سواحل مکران و شرق کشور در بخش ترانزيت که يکي از شاخصه‌هاي اصلي براي توسعه در هر منطقه است، سرعت اجرا‌شدن اين طرح بيشتر است. در حقيقت اگرچه پيشرفت فيزيکي اين طرح 35 درصد است، بايد ديد اين 35 درصد، چه طولي را پوشش مي‌دهد. تا به امروز شرايط اجرائي اين طرح به‌درستي انجام شده و تأمين منابع شده و حمايت خوبي از سوي سازمان برنامه و بودجه صورت گرفته است؛ بنابراين مي‌توانيم بگوييم دستاورد خوبي داشته‌ايم.
‌

افتتاح فازي خط‌آهن چابهار-زاهدان
او در ادامه با اشاره به موفقيت اجراي اين طرح مي‌افزايد: مسئولان شرکت ايرکون هند پس از بازديد از اين راه‌آهن، از حجم کار و گستردگي فعاليتي که در اين منطقه در حال انجام است، بسيار تعجب کردند. اما طبيعتا بين شرايط فعلي و بهره‌برداري کامل اين طرح فاصله‌اي وجود دارد، سعي بر اين است که اين مدل را برنامه‌ريزي کنيم تا به‌صورت فازي از اين طرح بهره‌مند شويم. بنابراين با تمرکزي که روي محدوده زاهدان تا خاش کرده‌ايم، قصد داریم علميات زيرسازي‌ اين بازه را تا خردادماه سال آتي به اتمام و به‌صورت فازي آن را به مرحله بهره‌برداري برسانيم.
از اين مقام مسئول درباره پيشنهاد ساخت راه‌آهن مشهد-هرات از سوي هندي‌ها مي‌پرسیم که در برنامه‌هاي ايران وجود دارد يا خير؟ او مي‌گويد:‌ اکنون طرحي در قالب راه‌آهن مشهد-هرات در دستور کار نداريم. طرح ساخت راه‌آهن زاهدان-مشهد که عملا زاهدان را از طريق زابل، نهبندان و بيرجند، قائم و گناباد به راه‌آهن موجود بافق-مشهد متصل مي‌کند، وجود دارد که از آن طريق مي‌تواند با ايجاد اتصال بين مشهد-سرخس، امکان اتصال ريلي سرخس- هرات را به همين منظور در آينده فراهم کرد.
خطيبي در ادامه به طرح راه‌آهن زاهدان-مشهد به طول 750کيلومتر اشاره می‌کند و مي‌افزايد:‌ بخش‌هايي از اين طرح، از اواخر سال گذشته، آغاز شده و در حد فاصل ايستگاه يونسي تا گناباد به طول 50کيلومتر در حال انجام است و 22درصد پيشرفت فيزيکي داشته است.
سرپرست معاونت ساخت و توسعه راه‌آهن، بنادر و فرودگاه‌ها در اهميت کريدرو شرقي براي کشورهاي همسايه مي‌گويد:‌ آنچه کشورهاي CIS و منطقه شرق آسيا اعم از هند و چين به دنبال آن هستند، تکميل کريدور ريلي شرق کشور است که چابهار-زاهدان و مشهد-سرخس در ايران را پوشش مي‌دهد. از اين طريق، بندر چابهار به شرق آسيا متصل مي‌شود و از طريق اين خط ريلي اين کشورها مي‌توانند بار را به کشورهاي آسياي ميانه، قفقاز و اروپاي شرقي ترانزيت کنند.
به گفته او، کريدور شرقي اقدامي فرامنطقه‌اي است و کشوري مانند افغانستان از طريق مرز ميلک به‌شدت تمايل دارد که اين کريدور را تکميل کنيم.
‌

هند در فکر سرمايه‌گذاري در راه‌آهن چابهار-زاهدان
مي‌پرسم ممکن است هندي‌ها خود وارد سرمايه‌گذاري و تأمين مالي اين خط آهن شوند، مي‌گويد: با شرکت ايرکون هند مذاکراتي را در اين زمينه داشتيم. تفاهم‌نامه‌هايي را براي چابهار-زاهدان و تأمين سرمايه آن امضا کرده‌ايم که مدت آن منقضي شده بود و دوباره تمديد کرديم. در هر حال اين خط آهن، در دست مذاکره است، اما هنوز هندي‌ها به‌صورت جدي در سرمايه‌گذاري آن ورود نکرده‌اند.

‌ 10 درصد انتقال بار با کريدور ‌ريلي
محمدرضا عابد، کارشناس حمل‌‌ونقل، مي‌گويد: ظرفيت راه‌آهن چابهار-زاهدان حدود هشت ميليون تن کيلومتر است. اين عدد که براي اين خط ريلي در نظر گرفته شده، حدود 10 درصد ظرفيت باري بندر چابهار است؛ به اين معنا که بندر چابهار که قرار است بار را از دريا به خشکي منتقل کند، 10 درصد اين حمل بار بر عهده اين خط ريلي خواهد بود.
اين کارشناس حمل‌‌ونقل که در ارتباط با برقي‌کردن خط‌آهن سرخس-بندرعباس نيز فعاليت مي‌کند، در ادامه مي‌گويد: در کنار آن، برقي‌کردن راه‌آهن بندرعباس-سرخس را نيز در برنامه‌هاي خود داريم. اين خط در‌حال‌حاضر موجود است و در نظر داريم آن را برقي کنيم که در اين ‌صورت افزايش ظرفيت چشم‌گیری پيدا مي‌کند. بنا داريم بندر چابهار و بندر شهيد رجايي (بندرعباس) را به آسياي ميانه متصل کنيم؛ بنابراين در برنامه‌ها در نظر گرفته‌ايم که اين دو کريدور در نقطه کاشمر به يکديگر برسند که ظرفيت بسيار بالايي را فراهم خواهد کرد.
‌

روس‌ها و چيني‌ها باز هم در مسير ايران
به گفته او، طرح برقي‌سازي بندرعباس به سرخس بيش از 10 سال است که مطرح شده است. از نظر جابه‌جايي بار اولويت اصلی براي برقي‌سازي راه‌آهن تعريف مي‌شود. اخيرا از منابع موثقي شنيده‌ام که قرار است دو آلترناتيو فاينانس روسيه و پيمانکار ايراني (شرکت فرآب وابسته به قرارگاه خاتم‌الانبيا) به همراه فاينانسور چيني اين خط را راه‌اندازي کنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 5 آبان 97، شماره: 3278