شعارسال: بانک مرکزی بارها نسبت به سپرده‌گذاری در موسسات اعتباری غیرمجاز هشدار داده است اما اغلب مردم نسبت به اسامی موسسات اعتباری مورد تائید این بانک بی‌اطلاع هستند و همین امر عاملی برای آشفتگی بازار پولی و بانکی کشور است. با این حال، بانک مرکزی برای رسمیت بخشیدن به فعالیت‌های موسسات اعتباری هر از گاهی چند موسسه را در هم ادغام می‌کند یا تعهدات مالی برخی از موسسات مالی مشکل‌دار را به بانک‌های دیگر واگذار می‌کند اما باید دید این اقدامات تا چه اندازه راه‌گشای مشکلات سپرده‌گذاران است؟ آیا بانک مرکزی نمی‌تواند نسبت به برخورد با موسسات مالی غیر مجاز که به آسانی اقدام به افتتاح شعب در سطح شهر کرده‌اند،‌ اقدام کند؟

*20 درصد نقدینگی کشور در موسسات اعتباری غیرمجاز

از میان موسسات اعتباری فعال در بازار بانکی کشور، تنها چند موسسه اعتباری در فهرست اسامی مجاز اعلام شده از سوی بانک مرکزی به چشم می‌خورد. این در حالی است که بر اساس آخرین اظهارات ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی بیش از 4 هزار و 500 موسسه اعتباری غیرمجاز در کشور فعال است که 15 تا 20 درصد نقدینگی کشور نیز نزد آنهاست.

صندوق بین‌المللی پول در آخرین آمار خود تعداد این موسسات را، با احتساب شعبه‌هایشان، 5 هزار واحد عنوان کرده است و در این میان بانک مرکزی تنها پنج موسسه اعتباری توسعه، کوثر، عسگریه، نور و کاسپین را به عنوان موسسات اعتباری مجاز اعلام کرده است.

*موسسات اعتباری غیرمجاز با تغییر نام مجاز می‌شوند

شاید نام بسیاری از موسسات اعتباری غیرمجاز مانند میزان، ثامن، افضل توس، فرشتگان و آرمان ایرانیان به علت گستردگی شعب آنها برای سپرده‌گذاران آشنا باشد اما نکته جالب و قابل تامل آن است که برخی از موسسات با تغییر نام یا ادغام با موسسه دیگر مجوز بانک مرکزی را دریافت کرده‌اند.

از این دست از موسسات می‌توان به موسسه اعتباری فرشتگان اشاره کرد که پس از مدتی به موسسه اعتباری آرمان ایرانیان تغییر نام داد، با این حال باز هم در فهرست موسسات اعتباری مجاز قرار نگرفت تا اینکه در روزهای پایانی سال گذشته آرمان ایرانیان برای بار سوم نام خود را عوض کرد و این بار نهایتا توانست با تصمیم شورای پول و اعتبار و با نام کاسپین مجوز بانک مرکزی را بگیرد.

موسسه اعتباری میزان نیز با 80 شعبه در کشور یکی دیگر از موسسات غیرمجاز خبرساز در ماه‌های اخیر بوده است، موسسه‌ای که در نهایت منحل شده است و تعهدات آن به بانک صاردات ایران رسید.

موسسه اعتباری ثامن‌الحجج(ع) هم از سال 86 فعالیت خود را آغاز کرده و پس از افتتاح بیش از 550 شعبه اواسط سال گذشته از سوی بانک مرکزی غیرمجاز اعلام شد. موسسه‌ای که پیش از این از رئیس کل وقت و معاون پیشین بانک مرکزی لوح تقدیر «ساماندهی تعاونی‌های اعتبار آزاد و صندوق‌های قرض الحسنه» را دریافت کرده بود،با این حال پرداخت مطالبات سهامداران این موسسه اعتباری غیرمجاز منحل شده به بانک پارسیان سپرده شد.

سپرده‌گذاران موسسه قرض‌الحسنه اعتماد مهر آریا نیز، پس از ورشکستگی این موسسه و سردرگمی دو ساله حالا باید در انتظار دریافت سپرده‌های خود از بانک رسالت باشند. این موسسه قرض‌الحسنه پس از ورشکستگی در بانک رسالت ادغام شد تا موجوری سپرده‌گذاران پرداخت شود.

نام موسسه مالی و اعتباری افضل توس هم با بیش از 200 شعبه و با سابقه بیش از 17 سال فعالیت از سال 78 هنوز در فهرست اسامی موسسات اعتباری مجاز بانک مرکزی به چشم نمی‌خورد،آن طور که در سایت این موسسه اعتباری آمده مجوز فعالیتش مربوط به وزارت تعاون است.

بانک مرکزی برای ساماندهی موسسات اعتباری بانک تات، بانک آتیه و تعاونی اعتباری صالحین را برای ایجاد بانک آینده در هم ادغام کرد. همچنین موسسات مالی و اعتباری پیشگامان یزد، کارسازان آینده و ریحانه گستر مشیز برای تشکیل موسسه اعتباری نور در هم ادغام شدند. از دیگر ادغام‌های بانک مرکزی هم می‌توان به ادغام موسسه مالی و اعتباری اعتماد ایرانیان با بانک قوامین و موسسه مالی و اعتباری مولی الموحدین با بانک ایران زمین اشاره کرد.

*حاتمی‌یزدی: اغلب موسسات غیرمجاز به مراکز قدرت وابسته‌ هستند

در همین باره مدیرعامل سابق بانک صادرات در گفت‌وگو با خبرنگار با بیان اینکه بانک مرکزی باید جلوی فعالیت بانک و موسسات اعتباری غیرمجاز را بگیرد، گفت: واقعیت این است که بانک مرکزی قدرت اجرایی کافی در این زمینه ندارد.

احمد حاتمی‌ یزدی با بیان اینکه اغلب موسسات غیرمجاز به مراکز قدرت وابسته‌ هستند، افزود: بر این اساس به آسانی می‌توانند حتی در مقابل اراده بانک مرکزی مقاومت کنند بنابراین باید مرجع بالاتری از بانک مرکزی برای نظارت بر آنها در نظر گرفته شود.

وی اظهار کرد: به عنوان مثال برخی قضات دادگستری از سهامداران موسسه اعتباری میزان بودند. این در حالی است که این افراد خود باید حافظ قانون باشند.

این کارشناس بانکی در پاسخ به این پرسش که آیا شکل‌گیری این تعداد بانک و موسسه مالی و اعتباری در کشور لازم است؟ بیان کرد: این موسسات اعتباری همانند سم برای کشور هستند و زمینه سوءاستفاده، پولشویی و زیان و خسران سپرده‌گذاران در این موسسات فراهم است و باید جمع‌آوری شوند.

*حسینی هاشمی: بانک مرکزی از شکل‌گیری موسسه غیرمجاز جدید جلوگیری کند

مدیرعامل سابق بانک سرمایه و بانک صادرات نیز در گفت‌وگو با خبرنگار با بیان اینکه بانک مرکزی در برابر موسسات اعتباری غیرمجاز در عمل انجام شده قرار گرفته است، گفت: بانک مرکزی شاید بتواند فعالیت این موسسات اعتباری غیرمجاز را متوقف کند اما واقعیت این است که این موسسات ارباب رجوعی دارند و نمی توان همانند تعطیلی یک مغازه با آنها برخورد کرد.

بهاءالدین حسینی هاشمی اظهار کرد: زمینه ایجاد این موسسات اعتباری غیرمجاز با افتتاح صندوق‌های قرض‌الحسنه فراهم شد و سپس این صندوق‌ها از غفلت عوامل اجرایی، بانک مرکزی، شهرداری‌ها و نیروهای نظامی و انتظامی استفاده کردند و فعالیت خود را بدین شکل توسعه بخشیدند.

وی عنوان کرد: سیاست بانک مرکزی در مواجهه با این موسسات اعتباری غیرمجاز عموما ادغام چند موسسه با هم و تشکیل یک واحد مجاز است تا فعالیت آنها تحت کنترل درآید و امنیت سپرده‌ها نیز حفظ شود که این ساماندهی مطلوب است.

حسینی هاشمی تاکید کرد: البته بانک مرکزی باید به شدت مراقب باشد تا موسسه اعتباری غیرمجاز دیگری شکل نگیرد.

در این میان این سوال مطرح است که سیاست بانک مرکزی برای ساماندهی موسسات اعتباری نیمه‌ مجاز چه خواهد بود؟ موسساتی که یا در فرآیند دریافت مجوز از بانک مرکزی گیر کرده‌اند و تکلیف آنها نامعلوم است یا حتی برای دریافت مجوز هم اقدام نمی‌کنند چرا که بدون هیچ دردسری همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: 21اردیبهشت1395، کدخبر: 103149: www.ana.ir