شعار سال: آیین کتابگردی در پنج‌شنبه اول آذر ماه برگزار شد. به روال هر سال جمعی از مسوولان دولتی و حاکمیتی به کتابفروشی‌ها سر زدند و تعدادی از شهروندان نیز کتابفروشی‌های معروف مرکز شهر یا کتابفروشی‌های مهجور کوچه پس کوچه‌های پایتخت را نشان کردند و کتاب خریدند. به نظر می‌رسد که امسال استقبال از روز کتابگردی مثل سال‌های قبل گرم و پرشور نبود. این موضوع اگر صحت داشته باشد، دلایل متعددی دارد. شاید بیراه نباشد اگر بگوییم مهم‌ترین دلیلش دشوار شدن اوضاع اقتصادی و افزایش هزینه‌های زندگی است. در این شرایط کمتر کسی رغبتش را دارد که در خیابان‌های شهر دوره بیفتد و کتاب‌های بیست، سی، چهل یا پنجاه هزار تومانی بخرد. افزایش قیمت کاغذ و به دنبال آن افزایش قیمت کتاب هم رخوت بازار را بیشتر کرده است. بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌گویند کتابگردی بیشتر به نماد یا بهانه‌ای برای چرخیدن میان قفسه کتابفروشی‌ها و عکس یادگاری و... تبدیل شده است.

آنچه گذشت

پنج‌شنبه از صبح یا بهتر است بگوییم از پیش از ظهر آیین کتابگردی آغاز شد. هوا خوب بود؛ هم تمیز، هم معتدل. شاید یکی از دلایلی که کتابگردی امسال را از رونق سال‌های قبل انداخت، همین هوای خوب بود. شاید مردم ترجیح دادند روز تعطیل اول ‌آذر را به کوه بروند یا به پارک یا اطراف شهر یا هرجایی غیر از کتابفروشی‌هایی که منتظرشان بودند. بعضی از کتابفروشی‌ها برنامه‌های جالبی برای این روز تدارک دیده بودند. از دعوت از چهره‌های فرهنگی که پای ثابت همه ادوار کتابگردی در چند سال اخیر بوده بگیرید تا تهیه بسته‌های پیشنهادی کتاب برای بازدیدکنندگان و مخاطبان. چهره‌های فرهنگی از نویسنده و مترجم و مجری و... در کتابفروشی‌ها حاضر می‌شدند و با مردم گپ و گفت می‌کردند. بعضی از چهره‌ها هم که بیشترشان مسوولان بودند به روال سال‌های گذشته از این کتابفروشی به آن کتابفروشی می‌رفتند و حرف‌ها و مشکلات امسال را که همان مشکلات پارسال، و سال‌های قبل بود دوباره می‌شنیدند.

روز جمعه خبرگزاری مهر مطلبی درباره این آیین منتشر کرد و مدعی شد که فروش کتابفروشی‌های عضو طرح پاییزه کتاب در روز کتابگردی چیزی در حدود یک میلیارد تومان بوده است. البته معلوم نیست این خبرگزاری از چه منبعی این رقم فروش را به دست آورده است. اما اگر چنین چیزی درست باشد با توجه به اینکه در طرح پاییزه حدود ۵۶۰ کتابفروشی عضویت دارند. هر کتابفروشی به‌طور میانگین یک میلیون و ۷۸۰ هزار تومان کتاب فروخته است. یعنی چیزی بین ۴۵ تا ۶۰ کتاب. اگرچه این تعداد، چنگی به دل نمی‌زند و بی رودربایستی، ناامید‌کننده است؛ اما به هر حال برای کتابفروشی‌هایی که در برخی روزهای معمولی ممکن است حتی پنج‌تا کتاب هم نفروشند، یک اتفاق خوب است. البته باید منتظر بمانیم تا بلکه آمارهای متقن و رسمی از روز کتابگردی منتشر بشود و با استناد به آن ها تحلیل‌های دقیق‌تری نوشته شود.

انتقادها

انتقادها کم نبود. فضای مجازی پر بود از طعنه‌ها و کنایه‌ها به مسوولان. البته چنان که ناگفته پیداست خیلی از انتقادها موضوعیتی نداشت. اصولا همین طرح کتابگردی به پیشنهاد احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر تهران شکل گرفته است. حضور مسوولان در این طرح هم حتی اگر تبلیغاتی باشد بخشی از حقوق شهروندی آنان است. این موضوع فی نفسه قابل انتقاد نیست؛ اما برخی نکات دیگر وجود دارد که بسیار قابل تامل است. برخی نوشته بودند که بیشتر مسوولان به کتابفروشی‌های دولتی سر زده‌اند، برخی دیگر نوشته بودند که مسوولان برای حضور در این طرح حق ماموریت گرفته‌اند و... این اتفاق‌ها، شیرینی هر رویداد خوشایندی را در کام مردم تلخ می‌کند. در میان انتقادها بعضی از شهروندان کاربر شبکه‌های اجتماعی، نوشته بودند که به جای زیر و رو کردن کتابفروشی‌های مرکز شهر که به لحاظ تجاری، موقعیت بهتری دارند بهتر بود که از کتابفروشی‌های مهجور در مناطق مختلف هم دیدار می‌شد و سودی از بازار کج‌دار و مریز کتاب به آن ها هم می‌رسید. برخی دیگر تعطیلی کتابفروشی‌ها را در صدر توجه قرار داده بودند و تلاش می‌کردند با جلب نظر مسوولان، آن ها را به فکر چاره‌ای برای حفظ این کتابفروشی‌ها بیندازند. گروهی از منتقدان هم مجوز ۱۶ هزار ناشر را به باد انتقاد گرفتند. آن ها می‌گویند مزایا و تسهیلاتی که ناشران می‌گیرند باید به کتابفروش‌ها برسد. در ایران بیش از ۱۶ هزار ناشر مجوز فعالیت دارند و در مقابل تنها کمتر از سه هزار کتابفروشی وجود دارد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 3 آذر 97، کد مطلب: 3467099، www.donya-e-eqtesad.com