شعار سال: مهندس اورنگی رییس سازمان امور اراضی کشور در همایش روز جهانی خاک که با حضور معاونین وزیر، روسای سازمان‌ها و موسسات تابعه در سالن خوشه ساختمان مرکزی وزارت جهاد کشاورزی برگزار شد تغییر کاربری اراضی کشاورزی را عامل اصلی خروج این اراضی از چرخه تولید دانست.

مهندس اورنگی افزود: طی دهه‌های اخیر تغییرکاربری اراضی کشاورزی هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی خاک و زمین‌های کشاورزی را دچار چالش کرده است. در اثر تغییرکاربری‌های بی رویه ما هم با کاهش کمی مساحت اراضی کشاورزی دارای خاک حاصلخیز مواجه شده‌ایم و هم این تخریب‌ها ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و به طور کلی کیفیت خاک و عناصر آن را دچار تغییر می‌کند که باعث تشدید تجدیدناپذیری آن برای نسل‌های بعدی می‌شود.

وی گفت: برآورد تخمینی ما در سازمان امور اراضی نشان می‌دهد که در طول شصت سال گذشته حدود یک میلیون هکتار از مساحت اراضی کشاورزی دارای خاک حاصلخیز به دلایل مختلف از جمله توسعه و گسترش شهرها، اجرای طرح‌های عمرانی در حاشیه شهرها و تغییرکاربری‌های مجاز و غیرمجاز دیگر از چرخه تولید خارج شده است. همچنین مطابق آمارهای سازمان، علیرغم اجرای موثر قانون سالیانه حدود ۱۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی به صورت غیرمجاز و یا با مجوز کمیسیون پیش‌بینی شده در قانون تبدیل و تغییرکاربری داده شده است.

رییس سازمان امور اراضی کشور تاکید کرد: مطابق آمارنامه وزارت جهادکشاورزی سطح زیر کشت اراضی کشاورزی (باغ و زراعت) حدود ۱۴.۶ میلیون هکتار و تولید سالیانه محصول باغی و زراعی کشور۱۰۳.۲ میلیون تن است. بر این اساس در هر هکتار زمین کشاورزی حدود ۷.۵ تن محصول و غذای شهروندان را تامین می‌کند. بنابراین با خروج هر هتکار زمین کشاورزی و خاک حاصلخیز از چرخه تولید امنیت غذایی ۲۰ ایرانی دچار چالش می‌شود و به خطر می‌افتد که باید به طریقی و با فشار بر سایر منابع این کسری جبران شود.

همچنین رییس سازمان امور اراضی کشور در مورد ۱۰ عامل اساسی تغییرکاربری اراضی کشاورزی گفت: عوامل متعددی کاربری اراضی کشاورزی را دچار چالش کرده و برای حفظ خاک‌های درجه یک کشور با موانع و معارض متعددی مواجه هستیم که برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارت است از:

۱- گسترش شهرها و توسعه شهرنشینی (میزان شهرنشینی از ۲۸ درصد در سال ۱۳۰۰ به بیش از ۷۰ درصد افزایش پیدا کرده و تعداد شهرها از ۲۰۰ شهر در سال ۱۳۳۵ به ۱۲۴۵ شهر درحال حاضر افزایش یافته. نکته مهم این است که۷۰% شهرهای کشور در دشت‌ها و مناطق دارای خاک حاصلخیز و آب مناسب ایجاد شدند).

۲- تشدید تمایل به سوداگری زمین و نگاه به زمین و تغییرکاربری به مثابه سرمایه گذاری.

۳- تشدید تمایل به خوش نشینی، ویلاسازی و داشتن مسکن دوم در خارج از محیط شهر.

۴- گسترش نامتناسب حریم شهرها در اراضی کشاورزی (طبق ضوابط باید مساحت حریم شهرها حداکثر سه تا پنج برابر محدوده باشد اما حریم صدها شهر به خصوص شهرهای کوچک زیر ۱۰ هزار نفر جمعیت بسیار بیشتر و در موارد زیادی بیش از ۱۰ برابر است. از این رو حدود سه تا چهار میلیون هکتار از اراضی کشاورزی (۱۹ درصد) داخل حریم شهرها قرار دارد) .

۵- تبدیل بی رویه روستاها به شهر (در تقسیمات کشوری نصاب‌ تبدیل روستا به شهر را به ۳۵۰۰ نفر جمعیت کاهش داده شده که برای تعیین محدوده این شهرهای جدید، به بهانه پیش بینی توسعه شهر، سطح وسیعی از زمین‌های حاصلخیر حاشیه را داخل محدوده قرار می دهند )

۶- کم توجهی به حفظ اراضی کشاورزی در طرح‌های هادی روستایی (در تهیه طرح‌های هادی کمتر به ضرورت حفظ زمین‌های کشاورزی توجه شده و محدوده روستا بیش از نیاز واقعی تعیین می شود. این امر بخصوص در شمال و مناطق خوش آب و هوا زمینه ساز ویلاسازی شهرنشینان شده است)

۷- ناهماهنگی دستگاه ها در ارائه خدمات و صدور مجوز برای ساخت و سازهای غیرمجاز

۸- وجود خلاءهای قانونی، عدم تناسب مجازات‌ها با منافع متخلفان و تصویب قوانین جدید در تناقض با رسالت حفظ اراضی (مانند قانون مجازات استفاده‌کنندگان غیرمجاز از آب، برق، تلفن، فاضلاب و گاز)

۹- نبود آمایش سرزمین یا عدم جدیت در اجرای دقیق آن در استان ها

۱۰- عدم تثبیت کاربری اراضی و درنظر نگرفتن مزیت نسبی حاصلخیزی خاک در قوانین و مقررات مربوطه و طرح‌های توسعه‌ای مناطق

مهندس اورنگی در مورد اهم اقدامات سازمان برای حفاظت از کاربری اراضی کشاورزی افزود:

سازمان امور اراضی کشور در راستای رسالت خود برای صیانت از عرصه‌های تولید و اجرای قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها مجموعه‌ای از برنامه‌ها، اقدامات و طرح‌های اساسی و جهادی را عملیاتی نموده که برخی از این اقدامات به این شرح است:

۱- راه‌اندازی گشت‌های حفاظت اراضی ( ۳۵۰ اکیپ) و تصویب و انجام مقدمات راه‌اندازی یگان حفاظت

۲- راه‌اندازی سامانه ارتباطات مردمی حفاظت اراضی کشاورزی (۱۳۱)

۳- توسعه خدمات الکترونیک و راه‌اندازی سیستم‌های نظارتی در قالب سامانه جامع اموراراضی

۴- جدیت در برخورد با تخلفات و اجرای مواد قانون حفظ کاربری با همکاری مراجع قضایی

۵- انجام اقدامات ترویجی و استفاده از ظرفیت مروجین و کارشناسان پهنه‌ها با هماهنگی و تفاهم با سازمان تات برای ترویج، آموزش و توانمندسازی روستاییان در جهت حفظ اراضی کشاورزی

۶- پیگیری مستمر برای اصلاح قوانین و مقررات به ویژه قانون حفظ کاربری اراضی زراعی وباغ‌ها

۷- ایجاد کارگروه فرا قوه‌ای مبارزه با زمین‌خواری با مشارکت تمامی دستگاه های ذی‌نقش

وی افزود: از زمان اصلاح قانون حفظ کاربری در سال ۱۳۸۵ تا کنون مجموعا ۱۲۸ هزار مورد مجوز تغییرکاربری اراضی کشاورزی به مساحت ۹۴ هزار هکتار در سراسر کشور صادر شده است. همچنین از سال ۱۳۸۵ تاکنون مجموعا حدود ۱۸۰هزار مورد تغییرکاربری غیرمجاز به مساحت ۴۷ هزار هکتار شناسایی و به مراجع قضایی معرفی شده است.( ۵۰ هزار مورد اجرای حکم و دستور قلع و قمع اجرا شد).

تحلیل آمارهای موجود نشان می‌دهد که طی ۱۱سال گذشته، سال به سال از مساحت تغییرکاربری‌های غیرمجاز کاسته شده و تعداد مجوزهای قانونی صادره برای طرح‌های صنعتی و کشاورزی و خدمات و ....تا حدودی افزایش داشته است.

رییس سازمان امور اراضی کشور تاکید کرد: از مجموع مجوزهای تغییرکاربری صادره ۵۷ درصد موارد و ۴۰ درصد مساحت مجوزهای صادره، تبصره چهار یعنی برای ایجاد طرح‌های کشاورزی مانند دامپروری، شیلات و غیره بوده و فقط ۴۳ درصد مربوط به مجوزهای صادره به طرح‌های صنعتی، خدماتی و ... است.

وی افزود از مجموع مساحت تغییرکاربری‌های مجاز و غیرمجازهای شناسایی شده مجموعا ۶۷ درصد مجاز و فقط ۳۳ درصد غیرمجاز بوده است. (البته اذعان داریم که هرساله درصدی از تخلفات و ساخت و سازهای غیرمجاز شناسایی نمی شود).

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت سازمان امور اراضی کشور، تاریخ انتشار 14 آذر 97، کد مطلب: -، www.laoi.ir