شعار سال: او بر این باور است که سطح ۵۲ دلاری کف حمایتی نفت‌خام آمریکا است و درصورتی که قیمت‌ نفت به کمتر از این سطح برسد باید منتظر باشیم که افت آن ادامه یافته و حتی به سطوح کمتر از ۴۵ دلار برسد. نفت‌خام آمریکا در حال حاضر در محدوده ۵۵ دلار قرار دارد. از سوی دیگر از نگاه این تحلیلگر بازار نفت، نرخ ۵۸ دلار سقف مقاومتی این نفت شاخص است و در صورتی که نفت وست تگزاس اینترمدیت بتواند از سقف حمایتی خود عبور کند تا رسیدن به محدوده ۶۵ دلار به رشد ادامه خواهد داد. کاهش رشد اقتصادی که افت تقاضا برای نفت را به همراه دارد مهم‌ترین‌ خطری است که می‎‌تواند به ‌افت قیمت‌ها منجر شود و در مقابل توافق اوپک بزرگ‌ترین‌ اهرم نفت برای عبور از سقف مقاومتی خواهد بود.

این برآورد تکنیکال از بازار نفت در حالی مطرح است که تحلیلگران بنیادی بازار نفت تصویری کلی‌تر از این بازار ترسیم می‌کنند، آنها بر این باورند «رشد قیمت نفت‌ که از اواخر سال ۲۰۱۸ آغاز شده، تا میانه‌های ۲۰۱۹ ادامه خواهد داشت اما تحت تاثیر رشد شدید تولیدات آمریکا، در نیمه دوم سال بهای نفت کاهش خواهد یافت.» آنها نیز کاهش رشد اقتصادی و عرضه نفت شیل را بزرگ‌ترین‌ ریسک پیش‌روی بازار می‌دانند و در مقابل مسائلی چون تحریم ایران و ونزوئلا و توافق کاهش تولید اوپک و متحدانش را به‌عنوان عواملی که موجب جهش قیمت‌ها می‌شوند شناسایی کرده‎‌اند.

کف حمایتی چگونه شکسته می‌شود؟

جان کیلداف، تحلیلگربازار نفت براین باور است که قیمت ۵۲ دلاری (WTI) کف حمایتی برای نفت‌ شاخص بازار آمریکا محسوب می‌شود، بنابراین اگر قیمت‌ها به زیر این سطح برسد، احتمال ریزش شدیدتر قیمت‌ها وجود دارد. به گفته این تحلیلگر بازار نفت درصورتی که عوامل منفی موجود در بازار نفت دست به دست هم داده و موجب پایین آمدن قیمت‌ها و شکسته شدن کف حمایتی بازار شوند به راحتی قیمت نفت به سطوح ماه دسامبر یعنی به کانال ۴۰ دلار بر بشکه وارد خواهد شد. او بر این باور است عوامل متعددی در بازار وجود دارند که ریسک رخ دادن چنین احتمالی را تشدید می‌کنند.

به نظر می‌رسد این ریسک‌ها بیشتر از سمت تقاضای بازار نفت قیمت‌ها را تهدید می‌کند. تحت تاثیر عوامل بسیاری از جمله جنگ تجاری بین چین و آمریکا رشد اقتصاد جهانی تضعیف شده است، هرچند این دو کشور در حال حاضر مذاکرات فشرده‌ای را برای حل اختلافات در دست دارند و این مذاکرات احتمالا با موفقیت پایان می‌یابد اما به اعتقاد کارشناسان حتی رسیدن به یک توافق نهایی نیز نمی‌تواند به سرعت اختلالی را که در روند رشد اقتصاد جهانی ایجاد شده بهبود بخشد. این موضوع به خصوص درباره رشد اقتصادی کشورهای آسیایی که اهرم بزرگ رشد اقتصاد جهانی محسوب می‌شود، صادق است. کیلداف در این خصوص گفته است، مرکز واقعی بحران در بازار نفت آسیا و تقاضای کشورهای آسیایی است. آمار اقتصادی که از کشورهای آسیایی منتشر می‌شود بسیار نگران‌کننده است، به‌طوری‌که من مطمئن نیستم که یک توافق تجاری بین چین و آمریکا بتواند شرایط اقتصادی این کشورها را بهبود بخشد.

در این میان اما وقایع دیگری نیز رخ داده که ریسک کاهش رشد اقتصاد جهانی را تشدید کرده است. به‌طور مثال تنش‌های اخیر بین هند و پاکستان در صورت تشدید می‌تواند تهدید بزرگی برای رشد اقتصاد جهانی باشد. هند در حال حاضر بعد از چین بیشترین رشد اقتصادی جهان را به خود اختصاص داده است و ریسک‌های ژئوپلیتیک همواره تهدیدی برای رشد اقتصادی محسوب می‌شوند. کاهش رشد اقتصاد جهانی به معنای کاهش تولید کالا و کاهش تقاضا برای انرژی از جمله نفت است. کیلداف نیز در این خصوص می‌گوید: «افزایش تنش بین پاکستان و هند، چه این تنش‌ها محدود به دو کشور باشد و چه به منطقه تسری یابد، در نهایت به فعالیت‌های اقتصادی آسیب وارد خواهد کرد و این بحران تقاضا را که در حال حاضر در کمین قیمت‌های نفت نشسته تشدید می‌کند.»

با وجود این عوامل، قیمت نفت از ابتدای سال جاری میلادی رشد قابل توجهی داشته و آن‌طور که سی‌ان‌بی‌سی اعلام می‌کند بهترین شروع سال از ۱۹۸۳ یعنی از زمانی که داده‌های قیمت نفت ثبت شده‌اند در سال ۲۰۱۹ رقم خورده است. نفت خام‌آمریکا از ابتدای سال بیش از ۲۲ درصد رشد قیمت را به ثبت رسانده است و در آخرین روز معاملاتی در محدوده ۸/ ۵۵ دلار بر بشکه به فروش رسید. با وجود کاهش قیمت‌ها در هفته گذشته تحت تاثیر عواملی چون توییت ترامپ که از قیمت نفت ابراز نارضایتی می‌کرد و همچنین انتشار آماری از اقتصاد آمریکا که نگرانی‌ها در سمت تقاضای بازار نفت را تشدید کرد، قیمت ۵۵ دلاری نفت از کف قیمتی دسامبر که حدود ۴۲ دلار بر بشکه بود، بیشتر است.

نفت از سقف مقاومتی عبور خواهد کرد؟

در این میان اما کیلداف بر این باور است که نرخ ۵۸ دلار نیز برای نفت آمریکا سقف مقاومتی محسوب می‌شود و اگر عوامل گاوی بازار نفت تشدید شوند و نفت از این سطح قیمتی فراتر رود، می‌تواند رشد سریع‌تری را تجربه کند. به باور این تحلیلگر بازار نفت، در صورت شکسته شدن سقف مقاومتی، بهای نفت‌خام آمریکا تا میانه‌های کانال ۶۰ دلار بر بشکه صعود خواهد کرد.

کیلداف تلاش عربستان برای اجرای توافق نفتی کاهش تولید را مهمترین عاملی می‌داند که می‌تواند به شکسته شدن سقف مقاومتی بازار منجر شود. اوپک و برخی کشورهای غیرعضو اوپک در ماه دسامبر توافق کردند که از ابتدای سال ۲۰۱۹ به مدت شش ماه ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز از تولیدات خود بکاهند. از آنجا که عربستان بیش از هر یک از دیگر کشورهای اوپک نفت تولید می‌کند و بیش از همه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک اقتصادی وابسته‌تر به نفت دارد، رهبری اوپک برای رسیدن به این توافق را در دست داشت. میزان پایبندی اوپک به کاهش تولید در ژانویه که حدود ۸۶ درصد بود در فوریه به‌عنوان دومین ماه اجرای توافق به بیش از ۱۰۰ درصد رسید. کاهش بیشتر از سطح توافق از سوی عربستان مهمترین عامل افزایش سطح پایبندی اوپک است. علاوه بر این وزیر نفت سعودی‌ها اعلام کرده که در ماه جاری کاهش تولید این کشور ادامه خواهد یافت و احتمالا به ۵۰۰ هزار بشکه بیش از سطح توافق برسد. خالد الفالح همچنین گفته است در صورت لزوم توافق برای نیمه دوم سال ۲۰۱۹ تمدید خواهد شد.

در این میان احتمال افزایش فشارها بر ایران موضوع دیگری است که می‌تواند روند صعودی قیمت‌ها را تسریع کند. از نوامبر سال ۲۰۱۸ تحریم‌های نفتی واشنگتن علیه تهران اعمال شده و با وجود معافیت هشت کشور از تحریم خرید نفت ایران، از آن زمان میزان صادرات نفت کشور افت شدیدی را تجربه کرده است. حتی برخی منابع از رسیدن میزان صادرات به کمتر از ۸۰۰ هزار بشکه در ژانویه خبر داده‌اند، هرچند پیش‌بینی می‌شود در فوریه و ماه جاری میلادی روند صادرات ایران افزایشی باشد، اما احتمالا از آوریل میزان صادرات مجددا کاهش یابد. معافیت‌های اعطا شده به خریداران نفت ایران در چهار ماه مارس پایان می‌یابد و درصورتی که خریداران نفت نسبت به تمدید معافیت‌ها از سوی واشنگتن مطمئن نباشند، خرید نفت از ایران را یک ماه پیش از آن متوقف خواهند کرد یا کاهش خواهند داد. به‌طور مثال ژاپن که در فوریه اولین محموله نفت ایران بعد از شروع تحریم‌ها را وارد کرده، گفته است که در صورت عدم تمدید معافیت‌ها آخرین محموله را در آوریل از ایران خریداری خواهد کرد. در هفته‌‌های گذشته نشانه‌هایی از احتمال افزایش فشارهای تحریم بر ایران ظهور کرد، درصورتی‌که آمریکا مصمم باشد فشار بیشتری به ایران اعمال کند با پایان یافتن موعد معافیت از تحریم‌ها در مارس ممکن است معافیت‌ها را برای برخی از کشورها یا همه آنها تمدید نکند. این به معنای کاهش صادرات نفت ایران خواهد بود. در سه ماهه دوم و سوم سال ۲۰۱۸ یعنی در فاصله خروج ترامپ از برجام و شروع تحریم‌ها، اعلام کاخ سفید مبنی بر اینکه صفر کردن صادرات نفت ایران را نشانه گرفته به افزایش شدید قیمت‌ها و حتی رسیدن نفت برنت به بیش از ۸۶ دلار بر بشکه منجر شد.با این حال عواملی که می‌توانند به صعود قیمت نفت منجر شوند با اطمینان بالایی همراه نیستند. به‌طور مثال ممکن است ترامپ به اوپک برای رها کردن توافق نفتی فشار آورد و این تهدید بزرگی پیش روی صعود قیمت‌ها خواهد بود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 13 اسفند 97، شماره: 3502605