شعار سال: رئيس ستادکل نيروهاي مسلح همين ديروز گفته است: «اگر قرار باشد نفت ما از تنگه هرمز عبور نکند، حتما نفت ديگران هم از اين تنگه عبور نخواهد کرد». در اين وضعيت اهميت بيش‌از‌پيش اين جزاير براي موقعيت استراتژيک آنها در مسير ورودي به تنگه هرمز است؛ جايي که نيروهاي مسلح ايران برقراري امنيت آن را بر عهده دارند و از اولين تهديد ضمني ايران به بستن آن 10 ماه مي‌گذرد. از آن زمان تاکنون مقامات و فرماندهان نظامي ايران به طور آشکار تهديد به بستن اين گذرگاه مهم نفت دنيا کرده‌اند. حالا سياست به صفر رساندن صادرات نفت ايران از سوي آمريکا هم وارد مرحله جديدي شده است. در اين شرايط نمي‌توان پيش‌بيني کرد که اين کارزار به چه نتيجه‌اي ختم خواهد شد. اما ماجراي بستن تنگه هرمز چطور آغاز شد؟

شاهراه نفتي
تنگه هرمز، جايي است که 80 درصد نفت خاورميانه از عرض 54 کيلومتري آن عبور مي‌کند. نفت‌کش‌هايي که از اين تنگه عبور مي‌کنند، يک‌سوم تجارت دريايي نفت جهان را تشکيل مي‌دهند. نفتکش‌ها براي عبور از تنگه هرمز و واردشدن به درياي عمان از مسيري عبور می‌کنند که جزاير سه‌گانه يعني تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسي و قبل از آنها جزاير فرور بزرگ و سيري قرار دارند. همه اين جزاير تحت کنترل ايران است. ادامه مسير نفتکش‌ها محدوده جزيره قشم و کشور عمان است. عرض اين محدوده باريک حدود 10 کليومتر است. بعد از اين گذرگاه ورودي 54کيلومتري تنگه هرمز قرار دارد که بين ايران و عمان است. اين مسيري که نفت‌کش‌ها روزانه بايد براي صادرات نيمي از نفت خام جهان طي ‌کنند؛ 15 ميليون بشکه نفت. اولين‌بار حسن روحاني تيرماه سال گذشته وقتي سياست قطع صادرات نفت ايران از سوي مقامات آمريکايي عيان شده بود، از بستن تنگه گفت.

هرچند روحاني براي نخستين بار نامي از تنگه هرمز نياورد. او گفت اصلا معني ندارد که نفت ايران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود. اگر شما توانستيد اين کار را بکنيد تا نتيجه‌اش را ببينيد. در آن مقطع سخن روحاني به بستن تنگه تعبير شد و فرماندهان نظامي از جمله سردار قاسم سليماني به دليل بيان اين موضع از او تشکر کردند. در آن مقطع آمريکا سياست به صفر رساندن صادرات نفت ايران تا آبان‌ماه يعني شروع دور دوم تحريم‌ها را دنبال مي‌کرد؛ اتفاقي که ممکن نشد. پيش‌ازآن روحاني در مرداد‌ماه موضوع بستن تنگه را پيش کشيده بود. البته اين‌بار نه تنگه، تنگه‌ها: «کسي که اندکي سياست بفهمد، نمي‌گويد جلوي صادرات نفت ايران را مي‌گيريم. تنگه‌هاي زيادي داريم؛ تنگه هرمز فقط يکي از آنهاست». اين‌بار در مقابل، رئيس‌جمهور آمريکا به بخش ديگري از سخنان روحاني واکنش نشان داد؛ روحاني گفته بود که جنگ با ايران مادر جنگ‌ها و صلح‌ با ايران مادر صلح‌ها است. دونالد ترامپ نوشت:‌ «ديگر هرگز، هرگز آمريکا را تهديد نکن، زيرا در غير اين صورت با پيامدهايي روبه‌رو خواهي شد که کمترکسي در تاريخ ديده است. ما ديگر آن کشوري نيستيم که حرف‌هاي جنون‌آميز شما درباره خشونت و مرگ را تحمل کند. مواظب باشيد!».

تنش لفظي و شليک در رزمايش
سه ماه بعد يعني آذرماه بار ديگر رئيس‌جمهوري ايران، آمريکا را تهديد کرد: «آمريکا بداند ما نفتمان را خواهيم فروخت. قادر نيست جلوي صادرات نفت ايران را بگيرد. بداند اگر بخواهد جلوي صادرات نفت ايران را بگيرد، نفتي از خليج فارس صادر نخواهد شد». اما اين‌بار تنش‌هاي لفظي به قدرت‌نمايي در خليج فارس منتهي شد. اواخر آن ماه درست هم‌زمان با روزهاي نهايي رزمايش پيامبر اعظم ناو هواپيمابر آمريکايي «يو‌اس‌اس جان‌سي‌استنيس» وارد خليج فارس شد. پهپاد سپاه به پرواز درآمد و اين ناو مورد رصد نيروهاي زميني سپاه قرار گرفت. حتي موشک‌هايي هم شليک شد. هرچند امير رستگاري، رئيس سازمان صنايع دريايي وزارت دفاع گفته بود شليک‌کردن موشک‌ها ارتباطي با ناو آمريکايي نداشته و در جريان برگزاري رزمايش سپاه انجام شده است.

ايران؛ ضامن امنيت آب‌هاي مشترک
آذرماه البته براي ايران معناي ديگري هم دارد. تقريبا 48 سال پيش؛ يعني نهم آذر 1350 نيروهاي دريايي ارتش ايران، درست يك روز پيش از خروج رسمي نيروهاي انگليسي از خليج‌فارس، وارد جزاير ابوموسي، تنب بزرگ و تنب كوچك شدند. امارات متحده عربي که از سه دهه گذشته ادعاي مالکيت اين جزاير را دارد، در آن سال هنوز شکل نگرفته بود. نقطه خروج نيروهاي انگليسي از خليج‌فارس مساوي با شروع حكمراني كشورهاي منطقه بر آب‌هاي مشترك بود. حالا بعد از گذشت نزديك به نيم‌قرن، رئيس‌جمهور ايران از توان بستن تنگه هرمز مي‌گويد و كشورهاي غربي و منطقه را تهديد مي‌كند كه اگر نفت ايران از منطقه خارج صادر نشود، نفت هيچ كشوري صادر نخواهد شد. سرلشکر محمد باقري، رئيس ستادکل نيروهاي مسلح، ديروز گفته: «امنيت تنگه هرمز بر‌عهده نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران است و ما خواهان تداوم امنيت و بازبودن تنگه هرمز هستيم. همان‌گونه که نفت و کالاي کشورهاي ديگر از اين تنگه عبور مي‌کنند، نفت و کالاي ما نيز در حال عبور از تنگه هرمز است». او تهديد به بستن تنگه هرمز را هم در ادامه تکرار کرده. البته سرلشکر باقري اولين فرمانده نظامي نيست که اين تهديد را کرده است.

هشدار فرماندهان نظامي
بعد از رئيس‌جمهوري، مقامات امنيتي ديگر ايران هم وارد کارزار تهديد به بستن تنگه هرمز شدند. علي شمخاني اوايل اسفند سال گذشته گفت که قطع صادرات نفت الزاما مساوي با مسدودشدن تنگه هرمز نيست و روش‌هاي متعددي براي محقق‌کردن آن وجود دارد. فرمانده نيروي دريايي سپاه دو روز بعد از شمخاني دراين‌باره صحبت کرد. سردار عليرضا تنگسيري در مصاحبه با شبکه العالم گفت: «اما اگر روزي نفت ما خارج نشود... آن‌موقع هر عقل سليم و سالمي اجازه نمي‌دهد که ما نتوانيم نفتمان را صادر کنيم، اما يک بيگانه فرامنطقه‌اي بيايد و بتواند نفت را از اينجا ببرد و صادر کند». سردار حسين سلامي، فرمانده سپاه پاسداران نیز ارديبهشت دو سال قبل گفته بود: «بر اساس کنوانسيون 1982 درياها، مجبوريم اگر از تنگه هرمز عبور ضررداري اتفاق بيفتد، قاطعانه با‌ آن مقابله کنيم. به آمريکا، شرکا و متحدان منطقه‌اي‌اش هشدار مي‌دهيم اگر بخواهند از ادبيات تهديد استفاده کنند و ما را تهديد کنند، از قانون عبور بي‌ضرر استفاده کرده و اجازه عبور و تردد هيچ کشتي و شناوري را که بخواهد ما را تهديد کند، نمي‌دهيم». در مقابل اين هشدار «پيتر کوک»، سخنگوي پنتاگون، به سؤال يک خبرنگار دراين‌باره اين‌طور پاسخ داد: «آمريکا به پرواز، دريانوردي و فعاليت در هر مکاني که قوانين بين‌المللي اجازه آن را بدهد، ادامه خواهد داد.»

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 9 اردیبهشت 98، کد مطلب: 3414