شعار سال: دیروز اما اولین جلسه علنی مجلس بعد از شایعه‌های سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین پشت درهای بسته آغاز شد. نیم‌ساعتی طول کشید تا رئیس مجلس گزارشی از موضوع آزادسازی و سهمیه‌بندی قیمت بنزین و لزوم اجرای آن و البته اصلاح ساختار بودجه کشور به مجلسی‌ها ارائه کند. وقتی هم درهای صحن روی خبرنگاران باز شد، همه تذکرهای نمایندگان رنگ‌وبوی نفتی داشت. نمایندگان‌ در راهروها به خبرنگاران از جلسه غیرعلنی و آزادسازی قیمت بنزین گفتند. بهروز نعمتی، سخنگوی هیئت‌رئیسه، گفت که فعلا سهمیه‌بندی بنزین متوقف است و بنا شده تا مجلس و دولت جلسات مشترکی در این زمینه داشته باشند و درباره راهکارها بحث و بررسی کنند؛ احتمالا پشت درهای بسته. جلسه غیرعلنی مجلس امروز هم با برخی از وزرای دولت ادامه دارد. جلسه‌ای که قرار است محور آن مسائل اقتصادی باشد؛ تنظیم بازار و آزادسازی قیمت بنزین.

آزادسازی پشت صف‌های پمپ بنزین

برخی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس اعتقاد دارند که اعلام تصمیم دولت برای سنجیدن بازخوردهای جامعه بوده. البته ادعای اجرای سهمیه‌بندی بنزین از پنجشنبه هفته گذشته را خبرگزاری «تسنیم» منتشر کرد که به‌سرعت با واکنش‌های دولت و البته مردم همراه شد. صف‌های خودروها پشت جایگا‌ه‌های سوخت آن‌قدر سریع طویل شد که تکذیب وزیر نفت هم نتوانست اثری روی آن بگذارد. هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی معتقد است که دولت اگر اجرای سیاستی را دنبال می‌کند باید شفاف عمل کند. او می‌گوید: «دولت می‌توانست از سال 92 با شیب ملایمی افزایش قیمت بنزین را اجرائی کند، به‌طوری‌که نه شوکی به اقتصاد وارد شود و نه شاهد افزایش ناگهانی قيمت کالاهای اساسی باشیم، اما این اتفاق تا سال 96 رخ نداد. بعد از انتخابات در لایحه بودجه سال 97 یک‌باره افزایش 60 درصدی را مطرح کردند؛ افزایشی که روی تمام کالاهای اساسی اثر می‌گذاشت و مجلس با آن مخالفت کرد. سال بعد؛ یعنی در لایحه بودجه سال 98 حتی اشاره‌ای به موضوع افزایش قیمت بنزین نشده بود. از سوی دیگر دولت در این سال‌ها تأکید می‌کرد که دونرخی‌بودن قیمت بنزین باعث فساد شده و به همین دلیل استفاده از کارت سوخت را هم نفی می‌کرد». خادمی در ادامه از جلسه‌ای غیرعلنی خبر می‌دهد که یکی از معاون‌‌های رئیس‌جمهوری موضوع سهمیه‌بندی را مطرح کرده. نماینده ایذه درباره این جلسه توضیح می‌دهد: «بااین‌همه در بودجه 98 هیچ بحثی از افزایش قیمت بنزین نبود تا اینکه در یکی از جلسات غیرعلنی که موضوع مرتبطی هم با این بحث نداشت، یکی از معاونان رئیس‌جمهوری گفت که روزانه در کشور 80 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود. بنابراین می‌توان به هر ایرانی روزی یک لیتر بنزین داد و قیمت را آزاد کرد. مدتی بعد از این، چندي پیش طرحی دقیقا با همین مضمون از مرکز پژوهش‌ها به کمیسیون انرژی آمد که به علت مشکلات اساسی طرح رد شد». نماینده ایذه می‌گوید اواخر سال گذشته زمزمه‌های احیای کارت سوخت و افزایش قیمت بنزین شنیده شد تا هفته گذشته در جلسه سران قوا این موضوع به صورت جدی مطرح شد؛ درحالی‌که تقریبا همه نمایندگان بی‌اطلاع بودند و رئیس مجلس بود که از این جلسه و تصمیمی که در آن گرفته شده بود خبر می‌داد.

اعلام تصمیم و بازخوردهای مردم

خادمی، نماینده ایذه معتقد است که «اعلام چنین تصمیمی به‌خاطر مواجه‌شدن و سنجیدن بازخوردهای مردم بود». جلال میرزایی، دیگر عضو کمیسیون انرژی، هم بر همین باور است. او می‌گوید دولت به دلیل کاهش هزینه‌های سیاسی بحث افزایش قیمت بنزین را در لایحه بودجه 98 مطرح نکرد: «اما به‌یک‌باره در شورای‌عالی اقتصادی که سران سه قوه حضور دارند تصمیم به افزایش قیمت بنزین گرفته شد. البته باید توجه داشت که در نظام سیاسی گاهی تصمیمات برای دیدن بازخوردها اعلام می‌شود. این بازخورد‌ها می‌تواند سیاسی و اجتماعی باشد. برخی نمایندگان هم به‌خاطر همین بازخوردها و حفظ پایگاه اجتماعی است که به‌سرعت با این طرح مخالفت کردند، اما به‌هرحال تصمیم قطعی نیست و ممکن است متناسب با واکنش افکار عمومی تصمیمات تغییر کند.»

دیروز اما همه تذکرهای نمایندگان در صحن مجلس رنگ‌وبوی نفت داشت؛ از غیرقانونی‌دانستن سهمیه‌بندی بنزین تا ازدست‌رفتن اعتماد عمومی. غیرقانونی‌بودن سهمیه‌بندی از سوی دولت البته موضوعی بود که علی بختیار، نماینده ناظر مجلس در شورای‌عالی انرژی، به آن اشاره کرده بود. علیرضا سلیمی دیروز در تذکری در صحن گفت که «افزایش قیمت بنزین غیرقانونی است و این مسئله باید حتما سیر قانونی خود را طی کند». این در حالی است که به گفته میرزایی، عضو کمیسیون انرژی در برنامه ششم توسعه مجلس اختیار افزایش قیمت حامل‌های انرژی را به دولت داده است. البته به گفته فرید موسوی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، نحوه اجرای این مجوز جای سؤال دارد.

نماینده نائین هم دیروز در تذکر خود در همین زمینه گفت: «از سران قوا درخواست می‌کنم در شرایط فعلی تدبیری بیندیشند و اجازه اتفاقاتی مانند سهمیه‌بندی بنزین را صادر نکنند. اگر مجلس به جایی مجوز داده است که تصمیمات موقت اتخاذ کند، برای مسئله سهمیه‌بندی بنزین نبوده است». تذکر مصطفی کواکبیان، نماینده امیدی، هم در همین راستا بود: «التهاباتی که اخیرا برای مردم ایجاد شده و ناشی از بحث سهمیه‌بندی بنزین است، در حالی رخ داد که موضوع سهمیه‌بندی بنزین هنوز به طور رسمی اعلام نشده، ولی برخی خبرگزاری‌ها از این موضوع خبر دادند. شورای اقتصادی سران سه قوه تا چه زمانی می‌خواهد به این روند ادامه دهد و چنین تصمیماتی اتخاذ کند.»

خادمی: هیچ راهکار مشخصی مطرح نیست

«تاکنون هیچ طرح مشخص یا راهکاری در کمیسیون انرژی برای آزادسازی قیمت بنزین مطرح نشده است». این موضوع را اعضای کمیسیون انرژی مجلس می‌گویند. خادمی تأکید می‌کند که جلسه‌ای نیز با دولت در این رابطه تاکنون نبوده: «بنا شده که در هفته جاری جلساتی با محوریت موضوع بنزین برگزار شود». او معتقد است که راه‌‌حل‌های بدون نتیجه زیاد است، اما راه‌حل اصلی، حفظ ارزش پایه پولی کشور است: «اگر در شرایط کنونی بنزین گران شود، باز هم شش ماه دیگر با توجه به سقوط ارزش پول ملی می‌گویند که قیمت آن ارزان است. ما بزرگ‌ترین دارنده نفت و گاز در جهان هستیم. آلمان، هند یا چین نیستیم. اگر در این سال‌ها به‌جای فروش نفت خام، فراورده‌های نفتی صادر می‌کردیم و تنوع صادرات داشتیم، اصلا قابل تحریم نبودیم، اما حالا به علت تحریم‌ها نگرانی برای کمبود بنزین باعث شده تا به‌یک‌باره بحث سهمیه‌بندی مطرح شود». با‌این‌همه حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه، می‌گوید که آزادسازی قیمت بنزین موافقان زیادی دارد. او در تذکر خود در زمینه افزایش قیمت از راهکارهای مرکز پژوهش‌های مجلس در این حوزه گفت. نماینده اصفهان دراین‌باره توضیح داد: «از مهر یا آبان سال گذشته مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش‌هایی ارائه کرد که یک مرحله به صورت یک‌جلدی و یک مرحله به صورت 14 جلدی منتشر شد. محور آن هم بی‌اثرکردن تحریم‌ها در حوزه‌های مختلف، از جمله نفت و گاز بود. پیشنهاد ما این بود که جلسات مشترکی با دولتمردان در حوزه‌های مربوطه داشته باشیم، در این جلسات برنامه‌های دولت و مرکز بررسی شود و هرکدام که بهتر بود ملاک عمل قرار گیرد، اما این اتفاق رخ نداد و دولت موضوع افزایش قیمت بنزین را در جلسه سران قوا مطرح کرد. اگر این موضوع ابتدا در مجلس مطرح می‌شد و سیاست افزایش قیمت بنزین در دستور کار قرار می‌گرفت، مجلس هم از دولت حمایت می‌کرد، اما نتیجه اعلام این موضوع در جلسه سران قوا متوقف‌شدن آن است.»

غیرعلنی‌های مجلس ادامه دارد

درحالی‌که موضوع ساختار اصلاح بودجه نیز به موازات آزادسازی قیمت بنزین مطرح شده است، بهروز نعمتی، عضو فراکسیون مستقلین، گفته که محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، در جلسه دیروز از سناریوهای مختلف دولت برای اصلاح ساختار بودجه خبر داده است. باید منتظر ماند و دید که بررسی‌ها و راهکارهای مجلس و دولت برای آزادسازی قیمت بنزین و اصلاح ساختار بودجه چگونه رقم خواهد خورد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 16 اردیبهشت 98، شماره: 3420