احیای دریاچه ارومیه، یکی از دو وعده‌ای بود که دکتر حسن روحانی در انتخابات سال 92 در مورد تبریز و آذربایجان داد.

وعده‌ای که با پیروزی او در انتخابات، به مشغولیت دو سه وزارتخانه و سازمان دولتی تبدیل شد. ستاد مهمی تشکیل شد، بودجه خوبی تعریف شد و همایش‌هایی در ارومیه و تهران و تبریز میزبان مدیران و وزیران دولتی بود. اما پژوهش‌ها و نتیجه‌ها، صرفاً روی کاغذ بود.

شاخص‌های عددی، عکس‌های هوایی و تحلیل‌ها و تفسیرهای علمی، ماه‌به‌ماه در مورد دریاچه رنگ عوض می‌کرد؛ گاه پرآب وامیدوارکننده و گاه، دلگیر و نافرجام.

در تمام این مدت، اظهار نظر مسئولان امر، ارتباط مستقیم با دمای هوا و شرایطی اقلیمی داشت. هر گاه که هوا گرم می‌شد، امید مسئولان هم به همراه آب دریاچه، ته می‌کشید؛ و هر گاه که باران رحمت الهی، جرعه‌ای آب روانه دریاچه می‌کرد، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های مسئولان نیز جان می‌گرفت. سخنانی که تاثیر اقدامات کارشناسی و برنامه‌های اجرای دولتمردان بر احیای دریاچه، سرفصل اغلب آن‌ها است.

رئیس‌جمهور اخیراً در جلسه هیئت دولت بدون اشاره به تاثیرات رحمت الهی گفته‌است «یکی از افتخارات بسیار بزرگ دولت یازدهم و دوازدهم احیای دریاچه ارومیه است. احیای دریاچه ارومیه به معنای نجات زندگی 15میلیون جمعیت کشور است که یکی از کارهای بزرگ دولت یازدهم و دوازدهم است.»

روحانی پیش‌تر نیز در جریان سفر استانی به آذربایجان‌غربی، مدعی شده بود که اگر اقدامات دولت یازدهم و دوازدهم نبود، امروز دریاچه ارومیه به طور کامل خشک شده بود.

اطمینان رئیس‌جمهور از تاثیر برنامه‌های دولت در احیا، در حالی مدام مطرح می‌شود که رئیس سازمان محیط‌زیست کشور که معاون تخصصی رئیس‌جمهور در این حوزه به شمار می‌رود، دو ماه قبل‌تر درمصاحبه‌ای گفته بود: «طبق برنامه نمی‌توانیم بگوییم که دریاچه ارومیه در سال 1404 به تراز اکولوژیکی خود بازمی‌گردد چرا که عقب‌ماندگی داریم.» وی همچنین مدعی شده بود که دریاچه، با بودجه سالانه احیا نمی‌شود و چاره کار، در استقراض از خارجی‌ها است!

با این حال، کلانتری هم به تازگی و پس از بارش‌های بهاره، به «صف امیدواران» پیوسته و با اشاره به 7هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری برای طرح نجات دریاچه ارومیه، گفته‌است: «طرح نجات دریاچه، پیشرفت 80درصدی داشته و همین باعث امید و نشاط در مردم این منطقه شده است.»

کلانتری همچنین در صحبت‌های دیگری، بدون در نظر گرفتن نقش بارش‌های بهاره، گفته‌است: «اگر دولت روحانی نبود، دریاچه ارومیه خشک می‌شد و قابلیت احیا را از دست می‌داد. با اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه مرحله به مرحله به تراز اکولوژیک نزدیک می شود.»

دلیل منطقی بهبود حال دریاچه ارومیه چیست؟

بارش‌های اول سال تا به امروز، توانسته قدری از بحران دریاچه ارومیه بکاهد. طبق آخرین شاخص‌های اعلام‌شده، حجم آب دریاچه ارومیه در حال حاضر (منتهی به پایان اردیبهشت) 5.32 میلیارد مترمکعب است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 3.14 میلیاردمترمکعب بیشتر شده‌است. وسعت دریاچه 890کیلومترمربع بیشتر شده و تراز سطح آب هم 1.1 متر افزایش داشته است.

این افزایش، اگرچه خوشحال‌کننده است، اما دقیقاً مطابقت می‌کند با آمار و ارقام بارش‌های مستمر ماه‌های اخیر. به طوری که طبق گزارش‌ مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه، متوسط میزان بارش‌ها در حوزه آبریز دریاچه ارومیه از ابتدای سال آبی تا به فرودین، 64درصد افزایش داشت.

مشابه همین آمار و ارقام، در سایر نقاط کشور نیز گزارش شده‌است. بارش‌هایی که در کویرهای فلات مرکزی ایران (نظیر خوزستان، کرمان، یزد، فارس و ...) سیل راه انداخت، بیراه نبوده که حوزه آبریز دریاچه ارومیه را پرآب و بانشاط کند.

بنابراین، دولتمردان اگر بهبود وضعیت دریاچه را به نام خود می‌زنند و آن را یکی از «افتخارات بزرگ دولت» می‌دانند، باید مسئولیت وقوع سیل چند ماه اخیر کشور را هم گردن بگیرند! (مثلا طی بیانیه‌ای، این طور عنوان کنند که دولت در احیای دریاچه، اشتباه محاسباتی داشته و طرح احیای دریاچه، به کل مملکت سرایت کرده‌است!)

بهار 98 و عکس‌های لب ساحل دولتمردان

از آغاز سال 98، با پرآب‌شدن نسبی دریاچه ارومیه، مسئولان محلی و دولتی، از این دریاچه بازدید کرده‌اند. این که دقیقاً موضوع بازدید چیست، مشخص نیست. اما خروجی این بازدیدها، عمدتاً یک عکس یادگاری، به همراه یک مصاحبه تلویزیونی است!

استاندار آذربایجان‌شرقی، از اولین مسئولانی بود که در روزهای آغازین سال، خود را به سواحل زیبای دریاچه ارومیه رساند و در مصاحبه‌ای گفت: «موفق به تثبیت وضعیت دریاچه در سال ۹۶ شدیم!»

پورمحمدی، کاهش آب مصرفی در حوزه کشاورزی را از دلایل عمده خروج دریاچه از حالت بحران عنوان کرد.

حال آنکه طبق اعلام معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار، بیش از ۲۸ هزار چاه غیرمجاز در حوزه تاثیرپذیری دریاچه ارومیه فعال است. چاه‌هایی که منبع معیشت روستاییان به شمار می‌روند و مسدودکردن آن‌ها، بدون تعریف طرح‌های فنی، نه منصفانه است، نه کارشناسانه و نه حتی ممکن!

رهاسازی سدهای اقماری دریاچه ارومیه، از دیگر اهرم‌هایی است که دولتی‌ها گاه برای نجات دریاچه ارومیه، از آن سخن می‌گویند. سد مخزنی شهر چایی و سد سیلوه از جمله این سدها است که در ماه‌های اخیر به سمت دریاچه ارومیه روانه شده‌اند. اما هر دو سد، نه مشخصاً برای نجات دریاچه، بلکه برای مدیریت بحران بارش‌های بی‌امان بهار بود، که اگر اینگونه نمی‌شد، سرریز هر دو سد، خسارت جدی به روستاها و شهرهای اطرف دریاچه می‌زد.

بعد از استاندار آذربایجان‌شرقی، نوبت به بازدید معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط زیست رسید تا به همراه برخی از نمایندگان مجلس راهی دریاچه ارومیه شوند. و امروز نوبت رئیس‌جمهور است.

حجت‌الاسلام روحانی در حالی راهی آذربایجان‌غربی شده که دو استان آذربایجان‌‌شرقی و غربی، در آخرین روزهای دوره بارش قرار دارند. هوا در هر دو استان، آرام‌آرام‌ به گرمی می‌رود و به زودی تبخیرهای دوره‌ای دریاچه ارومیه آغاز می‌شود.

باید دید دولتمردان در اواسط‌ تابستان هم با همین اعتماد‌به‌نفس، می‌توانند در ساحل پرآب دریاچه قدم بزنند، بازدید کنند، عکس یادگاری بگیرند و از اثربخشی طرح‌های نجات دریاچه ارومیه سخن بگویند؟

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری فارس آذربایجان شرقی ، تاریخ انتشار: 31اردیبهشت 1398 ، کدخبر:13980231000481 ،www.farsnews.com/azarbaijan-sharghi