شعار سال : ارتباط دانشگاه با صنعت! جمله‌ای همیشه آشنا اما در عمل ناپیدا! در سری مقالاتی قصد داریم به موضوع ارتباط دانشگاه با بخش‌های صنعتی، چالش‌ها و راهکارهای آن بپردازیم. از آغاز به کار سیستم رکیتا تا به کنون ارتباط دانشگاه و دانشجو با صنعت یکی از دغدغه‌های ما بوده و است. در این مقاله به بررسی دقیق‌تر بخش‌های ارتباط با صنعت و نحوه ارتباط و همکاری در پروژه‌های این بخش‌ها با یکدیگر خواهیم پرداخت.

به طور کلی برای ایجاد ارتباط بین دانشگاه‌‌ها و صنایع، به منظور آماده سازی دانشگاهیان برای کار در بخش‌های صنعتی و همچنین به کار گرفتن صنعتگران در امور دانشگاه، راه حل‌‌ها و مدل‌های مختلفی وجود دارد. مدل‌های بسیاری از تعامل صنعت و دانشگاه شکل گرفته که یکی از دیدگاه دانشگاه و دیگری از دیدگاه صنعت مطرح می‌گردد. اما معمولی‎ترین حالت این است که دانشگاه‌ها خدماتی مانند تحقیق، آموزش و آمادگی ذهنی را با دریافت پاداش‌های مالی؛ مانند دستمزدهای مشاوره بخشی صنعت ارائه کنند. در ادامه انواع مدل‌های تعامل صنعت و دانشگاه ارائه شده است:

۱- مدل ترکیبی ارتباط با صنعت

در این مدل روش‌های یادگیری نظری و عملی با هم ادغام می‌شوند. به دلیل نیازهای رو به گسترش کشورهای در حال توسعه، این مدل می‌تواند بهترین روشی باشد که دانشگاه‌های کشورهای درحال توسعه مانند کشور ما برای آموزش دانشجویان به کار بگیرند. ادغام برنامه‌هایی مانند آموزش عملی، گردش‌های کاری و دوره‌های کارآموزی می‌تواند ما را در دستیابی به این مدل یاری رساند. در این مدل نقش اعضای هیات علمی دانشگاه به امر تدریس منحصر نمی‌شود، بلکه آن‌ها موجب تسهیل امر یادگیری دانشجویان می‌شوند و محیط یادگیری را به بهترین نحو ممکن اداره می‌کنند. در واقع، در مدل چرخشی ارتباط صنعت و دانشگاه، وظیفه اساتید دانشگاه ادغام نظریه‌های یادگیری با کارهای عملی در صنایع می‌باشد.

    در مدل ترکیبی ارتباط با صنعت، دانش آموخته شده بسیار اندک اما کابردی می‌باشد. در این مدل طرح کلاس درس تنها به مباحث تئوری محدود نمی‌شود، بلکه بخش بیشتر آموزش در گردش‌های کاری، کارگاه‌های عملی و دوره‌های کارآموزی گذرانده می‌شود.

۲- مدل چرخشی

یکی از راه‌حل‌های ممکن برای تعامل نظام‌مند صنعت و دانشگاه حضور چرخشی دانشجویان در دانشگاه و محیط کار صنایع‌، کارخانه‌ها، شرکت‌ها و... است. در این روش بخشی از تکالیف دانشجویان شامل کسب مهارت‌هایی می‌باشد که قسمت‌های مختلف صنعت از آن‌ها به عنوان ابزار و معیار استخدام دانشجویان بعد از دانش آموختگی استفاده می‌کنند. بر حسب تعامل صنعت و دانشگاه، برای آموزش دانشجویان که بتوانند با صنایع در ارتباط باشند سه نمای مشخص وجو دارد که عباتند از:

الف) پروژه‌های اجرایی در دانشگاه: ‌این پروژ‌ه‌ها با استفاده دانشگاه از برخی از نیاز‌های صنعتی خود این مرکز تعریف شده و توسط دانشجویان انجام می‌شوند. نکته اینجاست که حجم و عمق این پروژه‌ها بسیار محدود خواهد بود و بیشتر جنبه مهارتی دارند.

ب) مشارکت صنعت با دانشگاه: در این روش پروژ‌ه‌ها در دانشگاه و در تعامل قوی با صنعت انجام می‌شوند. بسیاری از بخش‌های تحقیق و توسعه (R&D) مراکز صنعتی بزرگ پروژه‌های علمی را با شراکت آزمایشگاه‌های تخصصی درون دانشگاه‌ها تعریف می‌کنند. این نوع دیدگاه باعث می‌شود تز‌های دانشگاهی دانشجویان دوره کارشناسی ارشد و دکترا با نگاه عملی تعریف شود و همچنین دانشجویان در صورت اتمام موفق پروژه افق دید روشنی برای استخدادم در مراکز صنعتی داشته باشند.

ج) پروژه‌های اجرایی در صنایع: کارورزی و کارآموزی دانشجویان در بخش صنعت در این روش این امکان را برای دانشجویان، اساتید و کارفرمایان صنایع فراهم می‌کند تا میزان تناسب برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها را با نیازهای تجارت و صنعت ارزیابی کنند.

۳- مدل مشارکت صنعت - دانشگاه

این مدل مبتنی بر پیامد مشارکت می‌باشد. عنصر اصلی و پایه مشارکت در این مدل ناشی از تفاوت‌های بالقوه و نیازهای دانشگاه‌‌ها و سرمایه‌گذاران است که ترکیب منابع سودمند را افزایش می‌دهد. تفاوت‌های بالقوه شامل تفاوت در سرمایه، امکانات، فناوری، بازاریابی، مدیریت و استعداد دانشگاه‌ها و سرمایه‌گذاران است. دانشگاه‌ها عموماً دارای سرمایه انسانی، امکانات تحقیقاتی دانش و فناوری هستند، در حالی که سرمایه‌گذاران مالک کانال‌های بازاریابی و سرمایه‌های مادی هستند و در بیشتر موارد منابعی که آن‌ها در اختیار دارند، یکدیگر را تکمیل می‌کنند و بدین گونه برای هر دو بخش امکان همکاری با یکدیگر فراهم می‌شود.

    در مدل مشارکت صنعت – دانشگاه دو سوی نیروی فنی و بازار به یکدیگر گره خواهند خورد. دانشگاه‌ها داری سرمایه‌های انسانی جوان محقق و متخصص است. در حالی که سرمایه‌گذاران مالک کانال‌های بازاریابی و سرمایه‌های مادی هستند. بنابراین در این مدل دو بخش توسعه محصول و توسعه بازار یکدیگر را تکمیل می‌کنند.

۴- مدل مشارکتی دانشگاه‌های صنعتی

دانشگاه‌های صنعتی اساساً مبتنی بر سرمایه‌گذاری و حمایت دولتی و همکاری گسترده دانشگاه و صنعت هستند. هدف پروژه‌های راهبری در دانشگاه‌های صنعتی ارائه آخرین تحقیقات محیطی مطابق با مشکلات بخش صنعت است. دانشگاه‌های صنعتی به عنوان نوعی از آموزش مدنظر است که نقاط خالی بین دانش تئوریکی در رشته‌های دانشگاهی و دانش صنعتی در صنایع را پر می‌کند.

    در مدل مشارکتی دانشگاه‌های صنعتی، هدف تولید علمی است که اساساً به نیاز صنعت منجر شود و نیروی متخصص در صنایع را تکمیل نماید. در سرتاسر دنیا تعریف پروژه‌های علمی بر مبنای صنعت یک الزام تلقی می‌شود. به طوری که دانشگاه بخش اعظم مخارج را از طریق پروژه‌های مشترک با بخش‌های صنعتی تامین می‌نماید.

۵- مدل تحقیق مشارکتی

این مدل به دو نوع تقسیم می‌شود. مدل تحقیق مشارکتی به سرمایه گذاران صنعتی مربوط می‌شود که در کار و تحقیق سرمایه‌گذاری می‌کنند. این گروه از سرمایه‌گذاران ضمن آنکه انجام تحقیق را یه دانشگاه‌ها واگذار می‌کنند، خودشان نیز به عنوان همکار دانشگاه محسوب می‌شوند.

شراکت در تحقیق در کشور‌های توسعه یافته رواج بسیار دارد. عموماً بنا به تحریک بازار و فناوری، هر بخش می‌تواند در اجرای کامل تحقیق مشارکت کند یا اینکه تحقیق جزئی برای اداره و تحقیق به صورت موازی انجام دهد. این تحقیق زمانی انجام می‌گیرید که بخش صنعتی قادر به انجام کل تحقیق به تنهایی نباشد. در بیشتر موارد، مدل تحقیق مشارکتی بین دانشگاه‌ها و نهادهای تحقیق و شرکت‌های بزرگ یا متوسط اجرا می‌شود.

تحقیق مشارکتی تحت تأثیر عواملی قرار می‌گیرید که سه عامل اصلی آورده شده است:

۱- انتخاب شریک

۲- خطر پذیری

۳- تخصیص سرمایه

انتخاب شریک مناسب و قابل اعتماد اصل مهمی در تضمین تکمیل کل تحقیق است. بنابراین، قبل از مشارکت، دانشگاه‌‌ها باید اطلاعات زیادی درباره‌ی شهرت و منافع اقتصادی و روحیه کار گروهی بخش صنعت در مشارکت داشته باشند.

علاوه بر انتخاب شریک، ریسک بالا در فرآیند تحقیق و توسعه اجتناب‌ناپذیر است. از این رو، قبل از مشارکت با هر بخشی صنعت باید خطرهای مربوط و مسئولیت‌ها درک شده باشد. در فرایند تحقیق بخش‌های مختلف باید برای کاهش یا حتی اجتناب از وقوع خطر با یکدیگر هماهنگ شوند. هنگامی که خطر بروز کرد، هر بخش باید مسئولیت را طبق قرارداد قانونی پذیرا باشد و اشتباهات سایر بخش‌ها را بهانه نکنند. به علاوه تخصیص سرمایه اصل کلیدی دیگری در تحقیق مشارکتی است.

تخصیص سرمایه عموماً بر اساس تفاوت‌های بخش‌‌ها از نظر فناوری و سرمایه‌گذاری و دیدگاه بازاریابی صورت می‌گیرید. در ضمن، برای هر دو بخش بهتر است درباره روش پرداخت دستمزد و تقسیم منافع موافقت کنند. نکته مهم این است که هر بخش باید حقوق و مزایای شفاف و روشنی داشته باشند. اعتماد کردن به تحقیقات دانشگاهی مربوط به سرمایه‌گذاران صنعتی است و آن‌ها فقط سرمایه را آماده و سپس، به دانشگاه‌‌ها برای رهبری تحقیق و توسعه اعتماد می‌کنند.

۶- مدل انتقال فناوری

انتقال فناوری فرآیند است که به وسیله آن دانش موجود اعضا یا توانمندی‌های آنان زیر نظر بخش تحقیق و توسعه دانشگاه‌ها توسعه می‌یابد و به محیط تجاری انتقال داده می‌شود. انتقال و گردش دو راهه فناوری از دانشگاه به صنعت و بالعکس مبتنی بر سطوح و شکل‌های مختلف دانشگاهی است. نکته اول این است که فناوری از دانشگاه سرچشمه می‌گیرد، اما توسه آن به عهده شرکت موجود است. نکته دوم اینکه محصولات تجاری تولید شده در بخش صنعت با علم و دانش دانشگاهی کاربردی توسعه می‌یابد. نکته سوم دانشگاه به عنوان منبع تولید کننده محصول تجاری و تجاری سازی آن از طریق تأسیس شرکت جدید معرفی می‌شود.

این مطلب ادامه دارد...

شعار سال ،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری رکیتا،تاریخ انتشار:18خرداد1397،کدخبر:57،rekita.ir