شعار سال: مکرون که در نشستی خبری در حاشیه گردهمایی گروه ۲۰ با خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت هدف اصلی او کاهش تنش‌ها بین ایران و ایالات متحده است. رئیس‌جمهوری فرانسه تصریح کرد، اگر ایران از محدودیت ذخایر اورانیوم غنی‌سازی‌شده طبق برجام، عبور کند، اروپا تحریم‌ها را فعال نخواهد کرد، چون توافق هسته‌ای با ایران این‌طور عمل نمی‌کند: «این ریسک بزرگی است. در چنین حالتی ما مستقیم به‌سراغ تحریم‌ها نمی‌رویم، بلکه دقیقا طبق معاهده‌ای که در سال ۲۰۱۵ امضا کردیم، عمل می‌کنیم». او گفت در صورت عدم پایبندی ایران به توافق، نخستین واکنش این است که فرانسه، آلمان و بریتانیا با وزیر خارجه ایران برای توضیح رسمی در‌این‌باره جلسات گفت‌وگو برگزار می‌کنند. طبق این توافق (برجام)، فرایندی چندمرحله‌ای برای شکایت و بررسی تنظیم شده ‌است که طی‌کردن آن حداقل ۵۰ روز زمان خواهد برد. در پایان این روند، اگر ایران همچنان خارج از محدوده توافق در حال اقدام باشد، اروپا به‌صورت بالقوه گزینه تحریم را در دست دارد؛ اما برخی مقامات اروپایی گفته‌اند ممکن است فرانسه، آلمان و بریتانیا دست نگه دارند و فعلا آن مکانیسم را فعال نکنند، تا زمانی که ایران تخطی جدی‌تری از برجام داشته باشد.

مکرون همچنین توضیحی همدلانه از رفتار ایران ارائه داد: «تا همین اواخر ایرانی‌ها، طبق همه شواهد، به‌خوبی رفتار می‌کردند و از قواعد تبعیت کردند. حالا به‌دلیل افزایش تحریم‌ها و تنش‌ها، آنها در‌واقع دارند تهدید می‌کنند که کمی متفاوت عمل کنند».

‌ کاهش تعهدات

تصمیم ایران برای کاهش تعهدات، اولین‌بار ۱۸ اردیبهشت امسال و در سالگرد خروج آمریکا از برجام اعلام شد. طبق این تصمیم که شورای عالی امنیت ملی آن را اعلام کرد، ایران به دیگر امضاکنندگان برجام ۶۰ روز مهلت داد تا تعهدات خود، به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را عملیاتی کنند. در غیر این صورت، طبق بیانیه‌ای که ازسوی حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان، برای دیگر اعضای برجام ارسال شد، «چنانچه در این مهلت کشورهای مزبور قادر نباشند مطالبات ایران را تأمین کنند، در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی‌سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد». هم‌زمان تأکید شد که هرگاه مطالبات ایران زودتر از مهلت تعیین‌شده، تأمین شود، ایران نیز سیاست رعایت تعهدات پیش‌بینی‌شده در برجام را مجددا اجرا خواهد کرد. بخش پایانی این بیانیه اولین نشانه چیزی بود که از آن به عنوان «تهدید ایران» نام برده می‌شود: «پنجره‌ای که اکنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود و مسئولیت شکست برجام و هرگونه تبعات احتمالی آن به‌طور‌کامل بر عهده آمریکا و اعضای باقی‌مانده در برجام قرار خواهد داشت». ایران در قدم‌های بعدی در‌این‌باره اعلام کرده‌ است، از ششم تیر از محدودیت ۳۰۰ کیلوگرمی ذخایر اورانیوم غنی‌سازی‌شده عبور خواهد کرد.

‌ مکرون به ایران می‌آید؟

اما اتفاق دیگری که در حاشیه نشست گروه ۲۰ افتاد، باعث شد بسیاری به گمانه‌زنی درباره احتمال سفر مکرون به تهران بپردازند، سفری برای میانجیگری بین ایران و آمریکا یا پیگیری رابطه اروپا با ایران در سایه برجام یا هر دو. آنچه باعث شده برخی در‌این‌باره به گمانه‌زنی بپردازند، صحبت‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بود درباره گفت‌وگویی که با مکرون درباره ایران داشته است. او در پاسخ به سؤالی درباره میانجیگری‌ها بین ایران و آمریکا گفت: «سران خیلی کشورها به دیدار من آمدند. رئیس‌جمهور فرانسه هم آمد، مکرون به من گفت که با توجه به اینکه ما مبادلات زیادی با تهران داریم تمایل دارم با مقام‌های ایران دیدار کنم». او ادامه داد: «به نظر من هر کسی می‌تواند به ایران برود و با آنها دیدار داشته باشد، من مشکلی با گفت‌وگو ندارم؛ به آنها نمی‌گویم گفت‌وگو نکنید».

ترامپ در حالی این‌طور صحبت می‌کند که چند روز پیش از این موضعی متفاوت درباره رابطه اروپایی‌ها با ایران گرفته بود: «اروپایی‌ها برایم مهم نیستند. آنها می‌روند و کلی پول درمی‌آورند. فرانسه به ایران خودرو می‌فروشد و کارهای دیگر می‌کند. ما خیلی هوای اروپا را داشته‌ایم».

مکرون خود در‌این‌باره گفت که در دیدار با ترامپ از تمایلش برای دیدار با ایرانی‌ها صحبت کرده است. رئیس‌جمهوری فرانسه ادامه داد: «من [در پاسخ به ترامپ] گفتم قطعا. هرکسی می‌تواند با آنها [ایرانی‌ها] ملاقات کند. من مشکلی با صحبت‌کردن ندارم. من فکر می‌کنم مذاکره عالی است».

این موضع‌گیری ازسوی ترامپ در اوزاکا و پس از دیدار با مکرون و دیگر رهبران از سویی و صحبت‌های تازه مکرون از سوی دیگر توجه برخی ناظران را به خود جلب کرده ‌است و برخی گمانه‌زنی می‌کنند مکرون بناست در سفری مشابه سفر شینزو آبه به تهران بیاید.

آبه، نخست‌وزیر ژاپن، چند هفته پیش سفری به تهران داشت که از دید بسیاری در تلاش برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا و با حمل پیامی از سوی ترامپ به رهبران ایران همراه بود. بعد از آنچه از دید برخی ناکامی آبه قلمداد شد، حالا انگار نوبت مکرون است تا برای کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا از سویی و کاهش اختلافات بین ایران و اروپا از سوی دیگر، راهی تهران شود. برخی کارشناسان سفر احتمالی مکرون را «به خواست ترامپ» ارزیابی می‌کنند، اما برخی دیگر معتقدند مکرون فقط موافقت ترامپ را در‌این‌باره جلب کرده است.

‌ برگی تازه در تعاملات دیپلماتیک ایران و فرانسه

رئیس‌جمهوری فرانسه سال گذشته نیز بنا بود به ایران بیاید؛ اما در‌حالی‌که هماهنگی‌ها برای این دیدار به مرحله تعیین زمان رسیده بود، فرانسه ایران را به سوءقصد علیه تجمع «سازمان منافقين» در پاریس متهم کرد. ایران این اتهام را رد کرد. چالش دیپلماتیکی که بر سر این ماجرا شکل گرفت، سفر مکرون را از برنامه خارج کرد. علاوه‌براین، سفیر فرانسه در تهران زودتر از پایان دوره خدمتش ایران را ترک کرد و سفیر ایران در فرانسه نیز زودتر از موعد بازنشسته شد تا دو سفارتخانه تا اواخر سال ۹۷ بدون سفیر اداره شوند.

آخرین سفر یک مقام فرانسوی به ایران در اواخر خرداد، امانوئل بن، مشاور دیپلماتیک مکرون بود که برای کاهش تنش و گفت‌وگو با مسئولان ایران به تهران آمده بود. این اخبار درباره تلاش فرانسه در گفت‌وگو با ایران در حالی می‌رسند که امضاکنندگان اروپایی برجام بعد از ماه‌ها سرانجام ابزار ویژه مالی اینستکس را عملیاتی کردند و تبادلی از طریق آن نیز انجام دادند. واکنش ایران به این اقدام اما واکنش چندان گرمی نبود. سیدعباس عراقچی که برای دیدار با همتایان خود از کشورهای 1+4 و اتحادیه اروپا در وین بود، اقدام اروپا در‌این‌باره را مثبت ارزیابی کرد اما انتظار ایران را فراتر از این خواند و گفت گزارش نشست کمیسیون را که روبه‌جلو بوده، به مقامات در تهران ارائه می‌دهد. قرار است به‌زودی وزرای خارجه ایران و 1+4 با هم دیداری داشته باشند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 10تیر 98، کد خبر: 233775، www.sharghdaily.ir