شعار سال: هشتاد و هفتمین دوره دانش‌افزایی زبان فارسی در حالی به میزبانی بنیاد سعدی از بیست و دوم تیرماه جاری آغاز شده که رضامراد صحرایی، معاون پژوهش و آموزش این مرکز فرهنگی انجام چنین اقداماتی را از مهم‌ترین راه‌ها برای تحقق دیپلماسی عمومی و به شکل خاص، دیپلماسی فرهنگی می‌داند. با این حال صحرایی از این مسأله هم گلایه دارد که چرا فرهنگ همواره اولین قربانی حذف بودجه در شرایط نامطلوب اقتصادی به شمار می‌رود. او در همین خصوص به «ایران» می‌گوید: «تهدید کرسی‌های آموزش زبان فارسی و خطر تعطیلی آنها به نفع هیچ کس نیست و به همین دلیل اصرار دارم که فرهنگ آخرین گزینه در صرفه‌جویی‌های اقتصادی مسئولان کشور باشد. طی یکی- دو هفته اخیر خبر تعلق دوباره بودجه به کرسی‌های زبان فارسی منتشر شد که جای امیدواری دارد». آن طور که صحرایی می‌گوید در این دوره که تا شانزدهم مرداد هم ادامه خواهد داشت زبان آموزان از 9 کشور جهان به ایران آمده‌اند. کشورهایی همچون آلمان، پرتغال، بلژیک، ترکیه، ارمنستان، هندوستان، گرجستان و روسیه. از هر یک از زبان آموزان حاضر در این دوره مبلغی برابر با 25 تا 40 درصد هزینه تمام شده برای مدت اقامت آنان دریافت شده است. البته آن طور که صحرایی می‌گوید این مبلغ برای انجام کارهای تحقیقاتی و حمایتی تحویل رایزنی‌های فرهنگی ایران در کشورهای دیگر می‌شود تا صرف فعالیت‌های فرهنگی شود. او می‌گوید: «از هر زبان آموز با توجه به کشور محل سکونت آنان بین یکصد تا چهارصد یورو دریافت شده که تنها بخش کمی از هزینه اقامتی آنان در ایران را پوشش می‌دهد. از بحث هزینه اقامت و آموزش زبان آموزان که بگذریم مهم‌ترین هدفی که از برگزاری این دوره‌ها و صرف هزینه‌های مذکور دنبال می‌شود گسترش زبان فارسی در فراسوی مرزهای جغرافیایی و سیاسی کشورمان است». وی در خصوص سنگینی سایه تحریم‌ها و مسائلی که از جهت سیاسی متوجه کشورمان شده ادامه می‌دهد: «با وجود آنکه زبان آموزان مذکور از برخی محدودیت‌هایی که بواسطه سفر به ایران برای رفت و آمد با کشور امریکا برای آنان پیش می‌آید، مشتاقانه پذیرفته‌اند که زودتر از این باید به ایران سفر می‌کردند تا با جغرافیای ایران و بخشی از چهره‌ِ فرهنگی کشورمان آشنا شوند». به گفته صحرایی از طریق این افراد تنها زبان فارسی نیست که به نقاط دیگر جهان راه پیدا می‌کند بلکه هر یک از آنان در بازگشت به کشورشان تبدیل به سفرای فرهنگی کشورمان می‌شوند. او تأکید دارد هیچ‌کدام از همکاری‌های بنیاد سعدی برای آموزش زبان فارسی در کشورهای دیگر قطع نشده منتهی این مرکز از نظر پرداخت حقوق معلمان خود که برای کاهش هزینه‌ها اغلب بومی کشورهای مذکور به شمار می‌آیند با مشکل بسیاری روبه‌رو شده است. صحرایی امیدوار است با حمایت مالی دولت این معوقه‌‌ها پرداخت شود.

ابزاری کارآمد در دستیابی به دیپلماسی عمومی

حسن ذوالفقاری

استاد دانشگاه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی

به آموزش زبان فارسی فراتر از مرزهای جغرافیایی کشورمان می‌توان به عنوان یکی از ابزارهای کارآمد در دستیابی به دیپلماسی فرهنگی نگاه کرد، اقدامی که هنوز آنطور که باید و شاید مورد توجه متولیان فرهنگی و آموزشی مان قرار نگرفته. نکته مهمی که در این رابطه نباید فراموش کرد ضرورت توجه به ارتباط پیوسته‌ای ست که میان سیاست، فرهنگ و حتی اقتصاد برقرار است، آنچنان که عملکرد هر کدام بر دیگری هم تأثیر می‌گذارد. نمونه اش را می‌توان در تأثیر شرایط فعلی سیاسی و مشکلاتی دید که به واسطه سیاست‌های امریکا برای ما ایجاد شده و تمام بخش‌ها از جمله ادامه فعالیت کرسی‌های زبان فارسی را به واسطه مشکلات ارزی و افزایش هزینه‌ها تحت تأثیر قرار داده است. با این حال حتی در شرایط فعلی هم می‌توانیم با بهره گیری از فرهنگ اوضاع و احوال سیاسی مان را هم بهبود ببخشیم. نگاهی به روابط سیاسی کشورها کافی ست تا ببینیم هرگاه سیاستمداران در اهداف خود به بن بست رسیده‌اند دست به دامان اهالی فرهنگ و داشته‌های بخش‌های مختلف آن شده‌اند. این در شرایطی ست که ما ایرانیان به واسطه برخورداری از ادبیاتی کهن و غنی از شرایطی متفاوت برخوردار هستیم. پژوهشگران ادبیات علاقه بسیاری به اطلاع از داشته‌های ما به ویژه در ارتباط با قله‌های زبان فارسی همچون مولانا، حافظ، سعدی و خیام دارند. در چنین شرایطی زبان اهمیت بسیاری دارد، چراکه کلید دستیابی به این گنجینه‌ها را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. با اتکا به کارکرد بی مانندی که زبان فارسی در دستیابی به موقعیتی بهتر در عرصه دیپلماسی عمومی برای ما به ارمغان می‌آورد امیدوارم که مسئولان تا بیش از این دیر نشده دست به کار شوند؛ از تأثیر گسترش زبان فارسی در نقاط دیگر جهان و دستیابی به دیپلماسی در اشکال مختلف آن که بگذریم برنامه ریزی در این مسیر و سرمایه گذاری برای آموزش خارجیان علاقه مند در نهایت منجر به بازگشایی راهی برای ترجمه آثارمان و به عبارتی تربیت غیرمستقیم مترجم هم می‌شود، حداقل از این طریق می‌توانیم امیدوار باشیم که بخشی از این جاده یک سویه ترجمه به معرفی داشته‌های ادبی ما هم بینجامد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری ایران آنلاین ، تاریخ انتشار 24تیر 98، کد خبر: 487216، www.ion.ir