شعارسال: روز جمعه، آخرین اجرا‌های ششمین جشنواره موسیقی آینه‌دار برگزار شد. از سال ۹۲ که این جشنواره کار خود را آغاز کرد در هر دوره به بررسی و ثبت موسیقی بخشی از اقوام ایرانی پرداخت. دوره اول به موسیقی شرق خراسان، سیستان و بلوچستان اختصاص داشت. دومین دوره در خرداد سال ۹۴، میزبان موسیقی‌دانان جنوب ایران و مناطق حاشیه خلیج فارس از استان‌های هرمزگان، بوشهر و خوزستان بود. سومین سال آینه‌دار با موضوع موسیقی اقوام ایلی و عشایر کوچ‌نشین بختیاری، قشقایی، لکی و لری در سال ۹۵ برگزار شد. چهارمین فستیوال آینه‌دار در سال ۹۶ میزبان عاشیق‌ها و موسیقیدانان موغامی و گروه‌های رقص از استان‌های آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان بود و در دوره پنجم دامنه شمال البرز محور آینه‌دار بود. هنرمندانی از اقوام گیل و دیلم و تالش، طبری و استرآبادی و کتول به همراه خرده‌فرهنگ‌های گوداری و کرد و گالش از دامنه‌ی شمالی البرز از سه استان گیلان و مازندران و گلستان، آینه‌داران پنجمین فستیوال آینه‌دار بودند. ششمن دوره، اما به اجرای هنرمندان ترکمن‌صحرا رسیده است و به هنرمندان شمال خراسان و به هنرمندانی از جنوب البرز که آینه‌داری فستیوال را بر عهده گرفته‌اند رسیده است. علی مغازه‌ای، دبیر جشنواره موسیقی «آینه‌دار» در گفتگو با «ابتکار» از عملکرد ششمین دوره این فستیوال و انتقاد‌هایی که درباره آن مطرح شده گفت که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
استقبال هنرمندان از ششمین دوره جشنواره موسیقی آینه‌دار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فستیوال آینه‌دار مخاطب خاصی دارد که همیشه از آن استقبال می‌کنند. ما راضی هستیم. این استقبال به گونه‌ای است که در روز‌های پایانی نمی‌توانیم پاسخگوی این استقبال باشیم و جای مهمان‌های نزدیک‌تر را به دیگران می‌دهیم.
این دوره از جشنواره به دنبال چه هدفی بود؟
فستیوال آینه‌دار منطقه‌ای است و در هر دوره به موسیقی بخشی از اقوام کشور پرداخته می‌شود. در ۵ دوره گذشته محدوده‌های جغرافیایی و فرهنگ‌های بومی در برخی مناطق بررسی شد، اما امسال ترکمن‌صحرا، شمال خراسان و جنوب البرز را مورد بررسی قرار دادیم. ترکمن‌صحرا و شمال خراسان تقریبا هم‌فرهنگ هستند و عناصر موسیقیایی حدودا یکسانی دارند. جنوب البرز هم شامل محدوده نیشابور تا الموت می‌شد که تهران هم در محوریت جنوب البرز قرار دارد.
در این دوره چقدر توانستید گنجینه موسیقایی کمتر مورد توجه قرار گرفته را جمع‌آوری کنید؟
تقریبا همه جشنواره‌های دولتی موسیقایی موجود در کشور چنین ادعایی دارد. همه مدعی هستند که ما افرادی را پیدا کردیم که ناشناخته بودند. ما هم تلاش کردیم بتوانیم افراد یا نوا‌های کمتر شناخته‌شده را شناسایی کنیم. من فکر می‌کنم بهتر است مخاطبان درباره خروجی‌ها و کیفیت برنامه صحبت کنند.
بار‌ها از سوی منتقدان مطرح شده که برگزاری جشنواره‌های خصوصی چندان درست نیست و بهتر است جشنواره‌های دولتی برگزار شوند و موازی‌کاری‌ها در این بخش صورت نگیرد. شما به عنوان دست‌اندرکاران یک جشنواره خصوصی چه پاسخی به این انتقادات دارید؟
منافع عده‌ای در گرو این است که از جشنواره‌های دولتی دفاع کنند. وقتی هم این افراد در جشنواره‌های دولتی دخالت داده نمی‌شوند، این افراد از همان جشنواره‌های دولتی هم گله‌گذاری می‌کنند. مگر همین افراد نمی‌گویند کسی به فکر ما نیست، ما این همه زحمت می‌کشیم، ولی کسی نمی‌بیند؟ این افراد همه دست‌اندرکار جشنواره دولتی بوده‌اند! جشنواره خصوصی یعنی چه؟ کسی هزینه‌ای کرده و فستیوالی برگزار کرده است. اگر نقد علمی‌ای وجود دارد، بگویند. اتفاقا اگر بخش خصوصی واقعی در هر زمینه فرهنگی بتواند فعالیت مفیدی داشته باشد، باید از او استقبال کرد. یادم نمی‌رود همان سال اول برگزاری جشنواره «آینه‌دار»، آقای مرادخانی که معاون هنری وقت وزارت ارشاد بود، در سخنرانی خود گفت ما از ورود بخش خصوصی به موسیقی و برگزاری جشنواره‌ها استقبال می‌کنیم. ما باید از این افراد حمایت کنیم و اگر نمی‌توانیم این کار را بکنیم، نباید چوب لای چرخ‌شان بگذاریم. اما برخی دوستان منافع و مسائلی دارند که البته برای ما چندان جدی نیست.
آیا در این روند کارشکنی‌ای صورت گرفته است؟
ما از همه راضی هستیم، هیچ کارشکنی‌ای در کار نیست. البته ممکن است علاقه داشته باشیم در برخی کار‌ها شتاب بیشتری وجود داشته باشد، اما روند بوروکراسی در تمام عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی کند است، اما کارشکنی آنچنانی در کار ما صورت نگرفت.
چرا ما باید موسیقی به صورت تخصصی بپردازیم و برای آن یک فستیوال تعریف کنیم؟ آیا بهتر نیست تمام این بخش‌ها تحت عنوان یک جشنواره برگزار شود؟ آیا برگزاری جشنواره‌های متعدد موسیقی به نوعی موازی‌کاری نیست؟
هر کاری بکنیم، عده‌ای ناراحت‌اند. وقتی جشنواره دولتی فجر برگزار می‌شود عده زیادی می‌گویند یعنی چه که همه انواع موسیقی با هم بررسی می‌شوند و ملغمه‌ای از موسیقی درست کرده‌اید؟ وقتی تخصصی دیده می‌شود، عده‌ای می‌گویند باید جشنواره‌ها تجمیع شوند و تحت یک مدیریت مورد بررسی قرار بگیرند. بحث تخصصی است، اگر تخصص‌ها از امکاناتی مثل پشتیبانی برخوردارند، باید به آن‌ها امکان فعالیت داد. اگر کسی هم از آینه‌دار انتقادی این‏چنینی دارد، بالطبع با ماهیت برگزاری آن آشنا نیست و از دور درباره آن بحث می‌کند.
برآیند ششمین دوره جشنواره آینه‌دار را چگونه ارزیابی می‌کنید و برنامه هفتمین دوره آینه‌دار چه خواهد بود؟
البته من نباید از عملکرد تعریف کنم. اما من بار‌ها از مخاطبان شنیده‌ام که هر سال بر کیفیت آینه‌دار افزوده شده است. در ششمین سال، من احساس می‌کنم که این جشنواره تقریبا کم‏نقص، بی‌تنش و استرس و با کیفیت بالا برگزار می‌شود، رسانه‌ها پوشش خبری می‌دهند، هنرمندان نیز با افتخار و خوشحالی با این جشنواره همکاری کرده‌اند. ما هم تلاش کرده‌ایم از هر نظر رفاه و آسایش هنرمندان در طول برگزاری جشنواره که در اینجا حضور دارند، برقرار باشد. مخاطبان هم که از این اجرا‌ها دیدن کرده‌اند، همواره معتقد بودند که کاش می‌شد تعداد رو‌های بیشتری به برگزاری این جشنواره اختصاص داده می‌شد. سال آینده آخرین دوره آینه‌دار خواهد بود. کسانی هم که ناراحت هستند، خیال‌شان راحت که دیگر این جشنواره به پایان می‌رسد و ناراحتی‌شان برطرف خواهد شد. سال آینده نیز به عنوان سال پایانی به موسیقی مناطقی که به آن‌ها پرداخته نشده، مورد توجه قرار می‌گیرند. در این شش سال و ان‏شاءلله در سال آینده تقریبا از تمام مناطق توانسته‌ایم اجرایی داشته باشیم. اینکه حداقل نتیجه یک فعالیت این باشد که نمونه‌های موجود را در حد توان با کیفیت خوبی در دید عموم قرار دهد و یک نسخه از آن را منتشر کند (که در تلاش هستیم تا محقق شود) می‌شود گفت قدم مثبتی در این مسیر برداشته شده است. ان‏شاءلله ادامه مسیر را دوستان دیگری دنبال می‌کنند. من فکر می‌کنم هر شروعی باید پایانی داشته باشد. فستیوال آینه‌دار در هفتمین سال به پایان می‌رسد و ما می‌توانیم بگوییم در این مدت تقریبا از تمام مناطق ایران موسیقی اجرا کرده‌ایم، اما این پایان به معنای پایان این موسیقی‌ها یا پایان فعالیت ما نیست. ممکن است ما تعریفی جدید، متفاوت از آینه‌دار ارائه دهیم و در این صورت ممکن است این مسیر را به شکل دیگری دنبال کنیم، همان‌طور که هر کس دانش و توانایی دارد مسیری را در حد توان و دانشش دنبال کند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: 23 آبان 1398 ، کدخبر: _ ، www.ebtekarnews.com