شعار سال: با توجه به اینکه مردم از پیش از قدرت شیوع این ویروس مطلع بودند، شرایط شهرهای درگیر به کلی تغییر کرد و چهره شهرها را دگرگون کرد. پای اینگونه شرایط که به میان می‌آید عده‌ای آستین‌های خود را بالا می‌زنند تا از آب گل‌آلود آشفتگی‌ها ماهی بگیرند. انگار که برای این موقعیت‌ها دندان تیز کرده‌اند. سودجویانی که یک روز در کار خرید و فروش ماسک و الکل هستند و روز دیگر در کار خرید و فروش گوشت و صادرات و واردات دام. در حال حاضر این آشفته‌بازار کشور کاسبی سودجویان و محتکران را سکه کرده است. هفته اول شیوع این ویروس سمج، به علت هجوم مردم پایتخت برای خرید مواد بهداشتی و ماسک از داروخانه‌ها و افزایش ناگهانی تقاضا موجب شد تا خیلی از داروخانه‌ها در عرضه محصولات بهداشتی مثل ماسک و الکل و ژل ضدعفونی کننده با مشکل رو به رو شوند و هنوز یک هفته از ورود کرونا به ایران نگذشته بود که به هر داروخانه پایتخت پا می‌گذاشتی با برگه‌های چسبیده به پشت در یا پیشخوان مواجه می‌شدی که «ضدعفونی کننده و ماسک موجود نیست. لطفا سوال نکنید» در عوض بقالی سر کوچه و سوپرمارکت محله و پلاستیک‌فروشی‌ها بودند که ژل و الکل و ماسک را با قیمت‌های چند برابری به مردم می‌فروختند. گرچه مسئولین سعی کردند درِ این قبیل سودجویی‌ها را ببندند، ولی به نظر می‌رسد ناکام مانده‌اند. پای این دلالان کرونا به خیابان‌های پایتخت مثل ناصرخسرو و لاله‌زار هم رسیده است و مثل داروهای خاص قاچاقی و با قیمت‌های چند برابری فروخته می‌شود. عرضه‌های این‌چنینی که نه اعتبار درستی دارند و نه نظارتی روی پخش آن‌ها است، ولی مردم را از سر استیصال به سوی خود می‌کشاند. ممکن است برای خیلی‌ها این سوال پیش آید که پس چرا اینگونه اقلام بهداشتی مورد نیاز مردم در داروخانه‌ها یافت نمی‌شود؟ چرا از هر بیست داروخانه که به آن مراجعه می‌شود ۱۹تای آن‌ها الکل و ژل ضدعفونی کننده ندارند؟ آیا داروخانه‌ها به عمد این دسته اقلام را نمی‌فروشند؟ برای پاسخ به این سوالاتی که شاید در ذهن خیلی‌ها باشد، «همدلی» پای درددل نیلوفر، دانشجوی داروسازی و از کارکنان یکی از داروخانه‌های پایتخت، نشست تا واقعیت را از زبان او بشنود. نیلوفر برای اینکه موضوع را بهتر بیان کند، صحبت‌هایش را اینطور آغاز کرد: «پیش از ورود کرونا به کشور هر داروخانه‌ای، به جز آنهایی که نزدیک به مراکز درمانی بودند، از لحاظ ماسک و ژل‌های ضد عفونی کننده موجودی محدودی داشتند. تا پیش از ورود کرونا به کشور قیمت ماسک‌های پرستاری معمولی دانه‌ای پانصد تومان و ماسک‌های فیلتردار بین ۲هزار تا ۵هزار تومان بودند. با اینکه آن موقع آنفلوانزا شایع شده بود، ولی اصلا مراجعه‌کننده به اندازه حالا نداشتیم و تعداد ماسک‌های موجودمان به خاطر تقاضای کم محدود بود و ژل‌های ضدعفونی کننده از این هم کمتر بود به حدی که شرکت‌ها برای جذب مشتری آن‌ها را در بسته‌بندی‌های عروسکی ارائه می‌کردند. از هفته آخر بهمن ماه امسال بود که وقتی خبر ورود این ویروس به طور رسمی اعلام شد تعداد مراجعه‌کنندگان ما از روزی ۳۰۰ نفر چند برابر شد، به طوری که انبار ماسک ما در دو سه روز اول کاملا خالی و بعد هم که در بین اکثر داروخانه‌ها کمیاب شد. شرکت‌ها هنوز هم عرضه داشتند ولی با افزایش قیمت. ماسک‌های ساده پرستاری کم‌کم به پنج هزار تومان رسید و فیلتردارها از سه هزار تومان به ده هزار تومان رسید، ولی باز هم قابل تامین بود. در این بازه زمانی مردم به خاطر اطلاعات غلطی که داشتند و فکر می‌کردند این افزایش قیمت از سمت داروخانه‎ها است، خیلی مورد توهین قرار گرفتیم در صورتی که فاکتورهای خرید رسمی ما از شرکت‌های تایید شده از سوی وزارت بهداشت موجود بود که با همان قیمت شرکتی به مشتری‌ها می‌فروختیم».
این کارمند داروخانه درباره سلب اجازه فروش ماسک از داروخانه‌ها گفت: «سوم اسفند ماه بود که سازمان غذا و دارو طی نامه‌ای به تمام داروخانه اجازه فروش ماسک را از آن‌ها گرفت. علتش هم حتما به خاطر قیمت‌های بالایی بود که از سوی شرکت‌های عرضه‌کننده به ما تحمیل می‌شد. اینطور شد که موجودی ماسک ما صفر شد و به خاطر مراجعه مامور تعزیرات در لباس‌های مبدل اصلا توانایی فروش نداشتیم چراکه بعضا داروخانه‌هایی که برای رضایت مردم ماسک می‌فروختند در صورت شناسایی توسط تعزیرات مجبور به پرداخت هزینه‌های هنگفتی شده بودند. با این حال باز هم بودند افرادی که هنگام مراجعه برای ماسک، وقتی می‌گفتیم موجود نداریم، ما را مورد توهین قرار داده و گمان می‌کردند که احتکار کرده‌ایم. کار به جایی رسیده بود که ما حتی برای خودمان هم ماسک نداشتیم و مجبور شدیم برای استفاده پرسنل از بازار سیاه لاله‌زار بسته پنجاه‌تایی ماسک ساده پرستاری به قیمت گزاف ۱۲۵هزار تومان تهیه کنیم. از آنجایی که داروخانه یکی از آلوده‌ترین مکان‌ها از نظر انتقال ویروس است و با حجم بالای مراجعه‌ها ما مجبور بودیم ماسک بزنیم تا اگر ناقل هستیم به این حجم از افراد منتقل نکنیم، ولی متاسفانه برخی از این حرکت‌ها سوءبرداشت می‌کردند و گمان می‌بردند ماسک را برای سود خودمان انبار کرده‌ایم. کار به جایی رسیده بود که دیگر بعضی همکاران ماسک نمی‌زدند تا بتوانند مراجعه‌کننده را توجیحه کنند که واقعا ماسک موجود نیست. متاسفانه خبر دارم که در یکی از داروخانه‌های شهرستانی فرد پس از اینکه به خاطر عدم وجود ماسک با صاحب داروخانه درگیر می‌شود، او و کارمندش را مورد ضرب و شتم قرار داده و با ضربات چاقو مصدوم می‌کند».
نیلوفر درباره قضیه چسباندن کاغذ پشت در داروخانه‌ها گفت: «ما مجبور بودیم به علت مراجعه‌های فراوان که کارمان را مختل می‌کرد این کار را انجام دهیم تا هم از ورود افراد به مکان‌های آلوده‌ای مثل داروخانه جلوگیری کنیم و هم تمرکز خود را روی کارمان از دست ندهیم که متاسفانه مردم از این کار هم برداشتی اشتباه می‌کردند».
نیلوفر در خصوص تبلیغات غلط در شبکه‌های اجتماعی و دردسری که گریبان داروخانه‌ها و هم مردم را گرفت، به «همدلی» گفت: «به خاطر تبلیغات غلط شبکه‌های اجتماعی تقاضا برای قرص‌های مولتی ویتامینی مثل ایمیونس و پاورفیت که هیچ تفاوتی با مولتی ویتامین‌های دیگر نداشته و صرفا به خاطر نام تجاری و تبلیغات فروش بسیار بالایی پیدا کردند به حدی رسید که نایاب شدند و حتی شرکت‌ها برای عرضه دوباره موجودی نداشتند. مراجعه کنندگان این دسته اقلام آنقدر زیاد بودند که ما حتی فرصت نداشتیم توضیح دهیم که کاربرد آن‌ها برای این بیماری اثبات شده نیست و مراجعه‌کنندگانِ وحشت‌زده تنها به صرف تبلیغات غلط وارد مکان‌های آلوده داروخانه‌ای می‌شدند. تبلیغات غلط از این دست بسیار بودند. مثلا پودر منیزیم و یا زینک به فرم سیترات که اصلا وجود خارجی ندارد ولی باب شده که می‌گویند برای پیشگیری از کرونا مفید است. این قبیل تبلیغات اشتباه فقط استیصال مردم و منفعت برخی سودجویان را در پی دارد».
این کارمند داروخانه درباره سطح پایین اعتماد مردم به داروخانه‌ها گله‌مند بود و گفت: «در چنین روزهایی مردم باید به جای تبلیغات بی‌پایه و اساس به پزشکان و داروخانه‌ها که از علم کافی برخوردارند اعتماد کنند. البته در این بی‌اعتمادی صدا و سیما هم بی‌تقصیر نبود. در روزهایی که فروش ماسک ممنوع شده بود با ماموران تعزیرات سراغ داروخانه‌ها رفته و بسته‌ای که چند عدد ماسک فقط برای پرسنل در آن موجود بود نشان داده و انگشت اتهام را به سمت داروخانه‌ها برمی‌گرداند در صورتی که واقعیت چیز دیگری بود».
نیلوفر درباره محدودیت موجودی الکل داروخانه‌ها گفت: «موجودی الکل ما بسیار محدود است و اجازه فروش الکل سفید و اتانول را به مشتری نداشتیم و فقط برای برخی داروهای ترکیبی که پایه اتانول داشتند از آن استفاده می‌کردیم. نهایت موجودی ما سه شیشه الکل ۹۶درصد یک لیتری است. الکل ۹۶درصد قابلیت ضدعفونی کنندگی را ندارد چون به شدت فرار است. برای اینکه خاصیت ضدعفونی کنندگی داشته باشد باید رقیق شده و به الکل ۷۰درصد برسد که این کار هم با اضافه کردن آب جوشیده سرد شده یا آب مقطر انجام می‌شود. برای توزیع الکل بین مردم داروخانه‌ها دست به کار شده و شیشه‌های الکل ۹۶درصدی را که داشتند با اضافه کردن آب به ۷۰درصد می‌رساندند تا حجم بیشتری ضدعفونی‌کننده در اختیار مراجعه‌کننده قرار دهند اما باز هم صدا و سیما برای خراب کردن چهره داروخانه‌ها آستین بالا زد و با یکی از ماموران بی‌سواد تعزیرات به داروخانه‌ای رفته و این طور نشان داد که داروخانه‌ها برای منفعت خودشان به الکل آب می‌بندند».
نیلوفر از نقش صدا و سیما در منفی‌سازی چهره داروخانه‌ها در ذهن مردم گلایه کرد و گفت: «صدا و سیما به حق پزشکان و پرستاران را در این روزهای سخت از ارج و قرب ویژه‌ای برخوردار کرده که کاملا به جا است و کسی منکر آن نمی‌شود ولی نباید فراموش کرد که داروسازها و اشخاصی که در داروخانه‌ها فعالیت می‌کنند کمتر از پزشکان و پرستاران جان خود را در خطر نمی‌اندازند چراکه مستقیما با ویروس کرونا در ارتباط هستند، ولی صدا و سیما به قشر داروساز جامعه کم لطفی می‌کند و چهره‌ای منفی، به غلط از ما برای مردم می‌سازد».
این دانشجوی داروساز در ادامه از کمبود الکل و ژل ضدعفونی کننده و کاهش شدید توزیع آن بین داروخانه‌ها گفت: «از وقتی که سه شیشه الکل‌مان هم تمام شده دیگر الکلی به ما نداده‌اند. چند وقتی است که چند شرکت به صورت سهمیه‌ای ژل ضدعفونی کننده در داروخانه‌ها توزیع می‌کنند که قیمت‌های بالایی هم دارند. سوءتفاهم‌هایی که برای مردم پیش می‌آید زیاد است. ما در داروخانه اسپری وایتکس درست کرده‌ایم تا برای رعایت بهداشت به صورت مداوم پیشخوان را ضدعفونی کنیم و همین هم باعث سوءبرداشت مردم شده و خیال می‌کنند ما ضدعفونی‌ کننده داریم و به آن‌ها نمی‌دهیم.» نیلوفر در ادامه گفت: «به تازگی ویزیتورهایی از سوی شرکت‌هایی که از طرف وزارت بهداشت تایید نشده‌اند و اصطلاحا بازاری هستند، برای فروش ماسک به داروخانه می‌آیند ولی ما به خاطر نظارت تعزیرات جرات فروش ماسک را نداریم. این شرکت‌ها قیمت‌های عجیبی هم تعیین کرده‌اند و مثلا ماسک‌های فیلتردار را به داروخانه ۲۵هزار تومان می‌فروشند.»
وی ادامه داد: «داروخانه‌ها تحت نظارت مستقیم چندین نهاد فعالیت‌های سالمی دارند ولی متاسفانه به خاطر طرز فکرهای غلط، ما را به احتکار و دزدی متهم می‌کنند».
نیلوفر در خصوص جنس‌های ناشناس و بی‌کیفیتی که در بازار سیاه عرضه می‌شود، گفت: «بسیاری از این اقلام قابل اعتماد نیستند و مرجع درستی ندارند. بودند کسانی که با استفاده از این قبیل جنس‌های بی‌هویت صدمه دیده‌اند، مثلا همین چند روز پیش بود که چند نفر در اهواز به خاطر استفاده از متانول کور شده بودند. خودم دیده‌ام که بسیاری از مغازه‌ها و عطاری‌ها محلول‌های بی‌نام و نشانی را به اسم ضدعفونی کننده به مردم می‌فروشند که فقط مایعی آبی رنگ به اسم ضدعفونی کننده در آن ریخته‌اند و هیچ اعتباری ندارد و از سوی هیچ کجا تایید نشده است و می‌تواند بسیار خطرناک باشد». این کارمند داروخانه درباره صف‌هایی که این چند روز جلوی بعضی از داروخانه‌ها به خاطر ضدعفونی کننده تشکیل می‌شود، گفت: «به بعضی از داروخانه‌های شبانه‌روزی منتخب سهمیه‌ای محدود تعلق می‌گیرد و اسپری ضدعفونی کننده و الکل برای عرضه داده می‌شود که این صف‌ها را ایجاد می‌کند که همین مسئله خطرناک و مشکل‌ساز است و باعث پخش هرچه بیشتر ویروس کرونا می‌شود».
در پایان این کارمند داروخانه از مردم خواست تا به داروخانه‌ها و داروسازان کشور اعتماد کرده و از دنبال کردن تبلیغات غلط و اثبات نشده پرهیز کنند و اجناس تایید نشده از سوی وزارت بهداشت را خریداری نکنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همدلی، تاریخ انتشار 21 اسفند 98، شماره: 1383