شعار سال:27 سال پیش در چنین روزی اولین دوره از نمایشگاه مطبوعات، برگزار شد. نمایشگاهی که امکان ارتباط مستقیم و چهره به چهره را بین مردم و اهالی رسانه فراهم می‌کرد. اما در چند سال آخر، برخی از اهالی مطبوعات معتقد بودند این نمایشگاه دیگر کارکردی ندارد و لزومی به شرکت در آن نمی‌دیدند، برخی هم با سیاستگذاری‌های موجود موافق نبودند. به هر صورت دو سال است که نمایشگاه مطبوعات برگزار نشده و برگزاری مجدد آن برای دوره‌های بعدی هم چندان محتمل نیست.

تناقض‌های ادامه‌دار
سال 1372 اولین دوره نمایشگاه مطبوعات با عنوان «جشنواره مطبوعات» همزمان با نمایشگاه بین‌‌المللی کتاب در تهران برگزار شد. این نمایشگاه با هدف ارتباط مستقیم مردم با اهالی رسانه هر سال پذیرای مخاطبان و علاقه‌مندان بود. در چند دوره نخست تلاش بسیاری شد تا این نمایشگاه بتواند خودش را به صورت یک نمایشگاه اختصاصی معرفی کند. این تلاش‌ها ادامه داشت تا دوره چهاردهم نمایشگاه مطبوعات به صورت کاملا مستقل در فصل پاییز هویتی مستقل پیدا کرد. تا کنون بیست و سه دوره از نمایشگاه مطبوعات برگزار شده است اما حالا دو سال است که به دلایل مختلف بیست و چهارمین دوره این نمایشگاه برگزار نشد و احتمالا هم دیگر شاهد برگزاری آن نخواهیم بود. محمدرضا دربندی، مدیرکل مطبوعات داخلی وزارت ارشاد در سال 97 که شاهد برگزار نشدن نمایشگاه مطبوعات بودیم، اصلی‌ترین دلایل این اتفاق را اینگونه بیان کرد: «ما معتقدیم از آنجا که هزینه برگزاری نمایشگاه مطبوعات برای دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قابل توجه است و از طرفی هم با توجه به مشکلات کاغذ و مشکلات اقتصادی، مطبوعات و خبرگزاری‌ها نیز آمادگی تجهیز برای حضور در نمایشگاه را ندارند، می‌توانیم امسال نمایشگاه را برگزار نکنیم و به جای آن در چند استان جشنواره استانی برگزار کنیم‏ تا نشریات استانی بتوانند محصولات خود را در همان استان معرفی کنند و در‏صورت تعامل اگر رسانه‌ای سراسری نیز تمایل به حضور در این نمایشگاه‌ها را داشت می‌تواند ثبت‌نام کند». اما تقریبا همین روزها در سال گذشته حمید ضیایی‌پرور، در کسوت مدیرکل مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها گفته بود: «نمایشگاه ملی مطبوعات که سال گذشته برگزار نشد، دیگر برگزار نمی‌شود. به دنبال تقویت جشنواره‌های ملی و محلی می‌رویم و جشنواره‌های موضوعی را هم تقویت می‌کنیم». پس از این اظهارنظر همچنان شنیده‌ها حاکی از نبود تصمیم قطعی درباره برگزار شدن یا نشدن این نمایشگاه بود. به طوری که محمد خدادی، معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد در مصاحبه‌ای در پاییز سال گذشته شروطی را برای برگزاری مجدد آن برشمرده بود. او در‏این‌باره گفته بود: نمایشگاه مطبوعات را قطعا برگزار خواهیم کرد اما شرطی که گذاشته‌ایم این است که نمایشگاه مطبوعات در اسم و نمایش خلاصه نشود و بیشتر به محتوای آن تکیه داشته باشیم، یعنی محتوای نمایشگاه محتوای اثرگذار در جهت کمک و رونق رسانه‌ها در ابعاد مختلف باشد.
او همچنین تاکید داشت که بر اساس نظرسنجی‌ها و بررسی‌های صورت گرفته، نمایشگاه‌ها باید به سمت تخصصی‌تر شدن پیش بروند که خروجی مناسبی برای رسانه به دنبال داشته باشد. همچنین او نیز در‏مورد پیشنهاداتی در‏خصوص استانی شدن نمایشگاه مطبوعات نیز مطالبی را بیان کرد.

عصر نمایشگاه‌ها به سر آمده
در سال‌های گذشته، برگزاری نمایشگاه مطبوعات از سوی برخی از اصحاب رسانه و مدیران مسئول مورد انتقاد قرار گرفت. حتی در آخرین دوره‌ای که این نمایشگاه برگزار شد، برخی از خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های مهم نیز به همین دلیل از شرکت در آن دوره خودداری کردند. مهدی رحمانیان، مدیرمسئول روزنامه شرق که یکی از رسانه‌هایی بود که در آن دوره در نمایشگاه حضور نداشت، پیش‌تر در‏این‌باره به «ابتکار» گفته بود: در چند سال اخیر نمایشگاه مطبوعات هیچ دستاوردی برای دنیای رسانه نداشته است. ما در یک جامعه در حال گذار با سرعت بالا زندگی می‌کنیم. زمانی که مسائل این جامعه به‏روز می‌شود، باید نوع مواجهه ما نیز تغییر کند. در گذشته نمایشگاه مطبوعات برای ایجاد ارتباط بین مردم و رسانه بود. امروز با وجود فضای مجازی این ارتباط کامل شکل گرفته است و این نیاز رفع شده است و سایر نیازها هم تا قسمتی برآورده شده است. نمایشگاه مطبوعات دیگر پاسخگوی هیچ کدام از مطالبات در رسانه‌ها نیست. بنابراین دوره اصل نمایشگاه و عصر نمایشگاه به سر آمده است.
مهران کرمی، مدیرمسئول روزنامه همشهری نیز در این خصوص گفته بود: از ابتدای تشکیل نمایشگاه مطبوعات 6 یا 8 بار در دوره اصلاحات در محل نمایشگاه کتاب برگزار شد. از همان موقع فرض بر این نبود که نمایشگاه مطبوعات و نمایشگاه کتاب جایی برای عرضه کالا یا درآمدزایی و کار اقتصادی باشد. همواره این نگاه وجود داشت که نمایشگاه مطبوعات فرصت و تریبونی برای کسانی باشد تا در نمایشگاه طرح دیدگاهی کنند و این مباحث در روزنامه‌ها و نشریات منتشر شود. از زمانی به بعد نگاه اهالی مطبوعات به نمایشگاه شبیه به یک دورهمی بود که مقامات و شخصیت‌ها مهمانان این دورهمی بودند. از این نظر همچنان چنین کارکردی برای نمایشگاه وجود دارد اما از منظر اقتصادی این نمایشگاه هیچگاه توجیه اقتصادی نداشت بلکه خرجی هم روی دست رسانه‌ها می‌گذاشت. اکنون نیز که رسانه‌ها در شرایط نامناسب اقتصادی به سر می‌برند و با افزایش قیمت کاغذ روبه‌رو هستند برگزاری نمایشگاه توجیه اقتصادی ندارد.

کرونا و رسانه‌های در حال اغما
گرچه این اظهارنظرها تازه نیستند، اما همچنان این انتقادات از سوی اهالی مطبوعات پابرجا است. حالا اما موضوعی مهم‌تر از برگزاری یا عدم برگزاری نمایشگاه مطبوعات مطرح است. بیش از دو ماه است که کرونا تمام جنبه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... را تحت تاثیر قرار داده است. در این میان رسانه‌ها نیز با مشکلات متعددی دست‌و‏پنجه نرم می‌کنند، از تعدیل نیرو گرفته تا کاهش آگهی‌ها که به عنوان مهم‌ترین منبع درآمدی رسانه‌ها و مطبوعات به شمار می‌روند. در این شرایط ممکن‌ است بسیاری از مطبوعات، حتی آن‌ها که سال‌ها فعالیت داشته و اسم و رسمی دارند هم به سوی تعطیلی پیش بروند. در این شرایط دیگر اهمیت یا لزوم برگزاری نمایشگاهی برای اهالی مطبوعات چندان رنگی ندارد. حال این پرسش مطرح می‌شود که چه تمهیداتی برای زنده‌ ماندن رسانه‌ها از سوی دولت اندیشیده می‌شود تا چیزی برای بحث بر سر برگزاری یا عدم برگزاری نمایشگاهش باقی بماند؟

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار،تاریخ انتشار:14اردیبهشت1399،کد خبر:155649،www.ebtekarnews.com