شعار سال: آمار طلاق این روزها آنقدر رشد فزاینده به خود گرفته که مسئولان ترجیح داده اند آن را پنهان کنند و از بازگویی آن در جامعه سرباز می زنند.

تا وقتی که کودکیم آرزوی بزرگ شدن را در سر می پرورانیم؛ به دنیای آدم بزرگ ها فکر می کنیم حتی در بازی هایمان ادای آنها را در می آوریم. کم کم بزرگ که می شویم دوست داریم ازدواج کنیم، تشکیل زندگی دهیم، پدر یا مادر شویم و بسیاری آرزوهای دیگر را در سر داریم. غافل از آنکه این نقطه آغاز زندگی، فراز و نشیب های بسیاری دارد. دختران و پسرانی که به هر دری می زنند تا به هم برسند اما در همان سال های اول زندگی و چه بسا بسیاری در همان روزهای اول زندگی بر دمام می کوبند و آهنگ تلخ آن را کوک می کنند. آنها با عشق به هم می رسند و با نفرت از هم جدا می شوند. این حکایت زندگی بسیاری از خانواده های امروزی است.

آمار طلاق این روزها آنقدر رشد فزاینده به خود گرفته که مسئولان ترجیح داده اند آن را پنهان کنند و از بازگویی آن در جامعه سرباز می زنند.

لیلا پرنیان جامعه شناس می‌گوید: طی سال‌های ۷۵، ۸۰ و ۸۵ روزانه به ترتیب بطور میانگین تعداد ۱۰۶، ۱۶۵ و ۲۷۰ فقره طلاق در کشور ثبت شده و همچنین تعداد طلاق تا پایان سال ۹۴؛ ۱۶۳هزار و ۷۶۵ مورد و در مقابل آمار ازدواج ۶۸۵ هزار و ۳۵۲ مورد ثبت شده که سیر صعودی طلاق بیانگر آن است در هر یک ساعت، ۱۸ طلاق در کشور ثبت می‌شود که البته این آمار بدون احتساب طلاق‌های عاطفی و روانی است.

او معتقد است که پنهان کردن آمار طلاق نمی‌تواند امکان‌پذیر باشد چرا که تبیین طلاق، بدون ارائه توصیفی دقیق و بیان آمارهای آن، غیرممکن است.

این جامعه شناس، پنهان کردن آمار طلاق را به نوعی کتمان واقعیت‌های اجتماعی می داند و تاکید می کند که بهتر است با ارائه آمار دقیق از تمامی آسیب‌های اجتماعی و حتی رفع تناقض‌های آماریِ موجود در برخی از این آسیب‌ها؛ به دنبال حساس‌سازی آحاد جامعه و به ویژه مسئولین امر بود؛ همان‌طور که جوامع توسعه یافته خود را موظف به آگاه‌سازی، پاسخ‌گویی دقیق، شفاف‌سازی و ارائه آمار به روز می‌دانند.

این مدرس دانشگاه همچنین خاطرنشان می کند: در عصر جهانی شدن فرهنگی و عصری که از آن به عنوان دهکده جهانی و جامعه اطلاعاتی نام برده می شود و با افزایش چشمگیر فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی؛ محرمانه نگه داشتن آمار و اطلاعات تقریباً از محالات است چرا که اطلاع‌رسانی در حوزه‌های مختلف، امروزه جزء مصادیق حقوق شهروندی است.

به عقیده پرنیان، در دنیای ارتباطات و توسعه شبکه‌های ماهواره‌ای و در شرایطی که تولید و پخش انواع فیلم‌های پورنو و مبتذل از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای، اینترنت، شبکه‌های مجازی مانند تلگرام، واتساب، وایبر و غیره رواج دارد؛ بسیار ساده‌لوحانه به نظر می رسد که گمان کنیم این اعلام آمار طلاق است که قبح آن را از بین برده است.

ضرورت انتشار آزاد اطلاعات

صدیقه حجت پناه وکیل دادگستری هم انتشار آزاد اطلاعات را یکی از قوانین اصلی کشور می داند و عدم اعلام آمار طلاق را سوال برانگیز می خواند.

او این علت مسئولان را که اعلام آمار طلاق سبب تهییج جامعه می شود مبارزه با معلول عنوان می کند و دراین باره می گوید: به عنوان مثال وقتی با اعتیاد به عنوان جرم برخورد می شود و معتاد جانی و بزهکار تلقی می شود هیچ وقت این مسئله در نظر گرفته نشده که اصلا اعتیاد چگونه به وجود آمده و از کجا نشات گرفته است؟! و این در حالی است که فرد معتاد هم یک انسان عادی است اما معلول شرایط اجتماعی است و باید این مسئله در ابتدا مورد بررسی قرار گیرد.

این عضو هیئت مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز تاکید می کند که اگر طلاق به دلیل ازدیاد آن ناهنجاری تلقی شود عدم پخش آمار آن نمی تواند سبب کاهش و کنترل شود.

او طلاق را یک هنجار اجتماعی عنوان می کند و معتقد است که برای کنترل آن در ابتدا باید ازدواج مورد بررسی قرار گیرد؛ اینکه سن ازدواج چرا بالا رفته و حتی در کشور به سن ۳۵ سال به بالا رسیده است؟

منسوخ شدن عدم اعلام آمار طلاق

احمدامانی استاد روان شناسی دانشگاه کردستان نیز در این باره معتقد است که پیش از آنکه آمار طلاق محرمانه شود، باید آمار به صورت کارشناسی و علمی مورد بررسی قرار گرفته و علت آن بررسی شود.

او عدم اعلام آمار را یک باور منسوخ می داند و بر این عقیده است که در جامعه علمی امروز چنین باوری معنی ندارد.

این روان درمانگر بر این باور است که آمار ، نه تنها برای پنهان کردن و مخفی سازی نیست بلکه مسئله ای اجتماعی است که برای برخورد و نگاه واقع بینانه و همچنین استخراج راهکارهای کارشناسانه موردنیاز است تا بتوان به تناسب فرهنگ منطقه، عوامل زیرساختی آن را بررسی کرد.

او با بیان اینکه آمار طلاق باید از دیدگاه علمی و به طور کارشناسی شده مورد بررسی قرار گیرد، تاکید می کند: به جای پنهان کردن آمار، باید بر روی مشاوره های پیش از ازدواج، آموزش مهارت های زندگی و طریقه انتخاب درست سرمایه گذاری و برنامه ریزی شود.

به گفته این روان شناس، طلاق به سرعت خرگوشی در حال افزایش است بنابراین باید بر روی داده های آماری بررسی کارشناسی صورت گیرد نه اینکه مخفی شود چرا که این عمل به نوعی اجحاف در حق جامعه است و شفاف سازی در این حوزه ضرورت دارد.

بهزیستی موافق ارائه آمار طلاق

محسن شجاعی معاون امور اجتماعی بهزیستی استان کردستان هم با نظر منفی به این مسئله نگاه می کند و آمار را پایه برنامه ریزی می داند که برای تحلیل مسائل اجتماعی مورد نیاز است تا بتوان بر پایه آن تحلیل، برنامه ریزی های لازم را ارائه داد.

او اعلام آمار را ضرورت می داند و معتقد است که اگر آمار هم اعلام نشود باز هم مشکل حل نمی شود و نمی تواند هیچ تاثیری در روند کاهش و کنترل طلاق داشته باشد.

ارائه آمار؛ قبح طلاق را می شکند

به دنبال اعلام محرمانه شدن آمار طلاق از سوی سازمان ثبت احوال کشور، سایت سازمان ثبت احوال کردستان نیز گزینه آمار حیاتی را که همیشه به روز می شد به طورکلی پاک و حذف کرد و با اینکه بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران با پنهان کردن آمار طلاق مخالف هستند هنوز هم برخی از مسئولان با دید مثبت به آن نگریسته و موافق این روند هستند که محسن آقایی مدیرکل ثبت احوال کردستان از این دسته بوده و معتقد است اعلام صرفا آماری طلاق در مناطق شهری وروستایی نهاد خانواده را سست می کند.

او روند افزایشی شمار واقعه های طلاق را در کشور وکردستان نگران کننده می داند و ادامه می دهد: امروزه قبح طلاق در جامعه شکسته وصدای ترک چینی نازک خانواده ها دلخراش است.

اگرچه این مسئول از بعد منفی نیز به این مسئله پرداخته و لاپوشانی و پرده کشیدن محرمانه برآمار طلاق را به نفع تحلیل این پدیده آسیب زای اجتماعی نمی داندو معتقد است که از جنبه ای دیگر اگر آمارطلاق رسانه ای شود بهتر است.

همچنین لیلا آژیر مدیرکل امور زنان و خانواده استانداری کردستان هم با دید مثبت و منفی به این قضیه نگاه می کند و از یک سو اعلام آمار طلاق را به لحاظ اینکه سبب عادی سازی آن در میان قشر جوان شده و جو روانی در جامعه ایجاد می کند مثبت تلقی می کند.

او می گوید: اینکه آمارهایی اعلام می شود که از هر سه ازدواج، یک ازدواج منجر به طلاق قانونی و یک ازدواج منجر به طلاق عاطفی می شود، مسئله طلاق را بسیار سهل انگارانه برای نسل جوان نشان می دهد و مانند یک اپیدمی عادی سازی و روان سازی می شود که قبح آن از بین رفته و حساسیت و نگرانی های لازم نسبت به آن را از بین می برد.

این مسئول از سوی دیگر بر این عقیده است که عدم اعلام آمار طلاق می تواند تاثیرات منفی را نیز بر جای بگذارد چرا که ممکن است موجب ناآگاهی مردم شده و به آموزش های پیش از ازدواج و اهمیت آن بی توجه شوند.

اما صدیقه حجت پناه به عنوان یک وکیل که پرونده های بسیاری از طلاق به او ارجاع داده می شود به علتی متفاوت از سایرین در حوزه طلاق اشاره می کند و می گوید: آنچه که امروز به وفور در میان پرونده های منتهی به طلاق مشاهده می شود و بیداد می کند، عدم توانایی جنسی مردان است که از هر پنج پرونده ارجاع شده، سه مورد از این موضوع شکایت دارند.

او خاطرنشان می کند: متاسفانه از دست دادن مردانگی در اوج جوانی به معضلی در جامعه امروز تبدیل شده اما سعی در سرپوش گذاشتن و لاپوشانی آن می شود و حتی تابو بودن آن سبب شده که مردان خود آن را قبول نداشته و حاضر نیستند برای درمان به نزد پزشک بروند این در حالی است که چنین مسئله ای خود آسیب های بیشماری از جمله فساد و فحشا را به دنبال دارد.

این حقوقدان همچنین به سایر علل طلاق اشاره و اضافه می کند: در حد فاصل دهه ۷۰ تا ۸۰، اعتیاد یکی از مهم ترین علل طلاق در جامعه بود اما امروزه بر اساس آنچه که از پرونده های حقوقی منجر به طلاق مشاهده می شود، خیانت ، زیاده خواهی و مهم تر از همه اینها بیکاری و مسائل و مشکلات اقتصادی است که عاملی برای طلاق شده است.

او ابراز نگرانی می کند از اینکه بیشتر ازدواج های امروزی بر منطق استواری بنا نشده و از هویت برخوردار نیستند و این را عامل طلاق در میان زوج های جوان می داند و معتقد است که بسیاری از ازدواج ها در حال حاضر به دلیل مسائل جنسی صورت می گیرد و اگر تابوی مسائل جنسی در جامعه حل شود می توان انتظار داشت که منطق بر ازدواج ها حاکم شده و معضل طلاق کاهش یابد.

لیلا پرنیان هم به عنوان مدرس جامعه شناسی در دانشگاه معتقد است مسائل اجتماعی همانند طلاق، تک بُعدی و تک ساحتی نبوده و نیاز به مطالعه عمیق دارند که مطالعات مختلف بر روی پرونده‌های طلاق در دادگاه‌ها بیانگر تکرار پنج تا شش علت عمده در وقوع طلاق است : خیانت‌ ، مشکلات جنسی، تورم و مشکلات معیشتی، ضعف مهارت‌های ارتباطی (ضعف روابط عاطفی ـ کلامی مؤثر)، هم کفو نبودن (طبق نظریه همسان همسری) و وجود آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای مخاطره‌آمیز مانند اعتیاد.

او به نظریه « پیربوردیو» اشاره می کند که اقتصاد را بنیانِ هر جامعه و فرهنگ منطقِ حاکم بر آن جامعه می داند و می گوید: باید پذیرفت که فقر و مشکلات اقتصادی علاوه بر آنکه منجر به افزایش تجردهای ناخواسته و تقویت فرهنگ بدون فرزند و یا تک فرزندی شده است در افزایش آمارطلاق نیز بسیار مؤثر بوده است.

پرنیان همچنین اضافه می کند: جهانی شدن فرهنگی و تغییر و تضعیف باورها، ارزش‌ها و سنت‌های جامعه نیز؛ از یکسو منجر به چهل تکه شدن و بریکولاژ فرهنگی و از دیگر سو ایجاد وضعیت آنومیک و بی‌سازمانی اجتماعی شده که نتیجه‌ آن کاهش اهمیت خانواده، کاهش قداست ازدواج، افزایش میل به طلاق و جستجوی منافع فردی و نگاه ابزاری به ازدواج شده است؛ در چنین شرایطی طبق نظریه مبادله و «نیاز ـ انتظار» زن یا مرد اگر خواست‌ها و امیال فردی شان در کانون خانواده تحقق نیابند تصمیم به طلاق خواهند گرفت.

این پژوهشگر اجتماعی؛ خانواده را یکی از ارکان اصلیِ سازنده‌ی جامعه و عنصر حیاتی هر کشوری می‌داند. از نگاه او، زنان مطلقه در جامعه دچار انزوای اجتماعی و داغ بی‌اعتباری شده و در آینده در ازدواج مجدد و نیز یافتن شغل جهت امرار معاش با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌‌کنند. هم‌چنین خانواده‌های طلاق دچار اختلالات روانی متعددی چون افسردگی، پرخاشگری، ضعف اعتماد به نفس و مانند آن می‌شوند که افزایش بزهکاری، خودکشی، فرار از خانه، اعتیاد و مانند آن نیز از دیگر پیامدهای طلاق هستند.

احمد امانی روان درمانگر هم طلاق را بسیار آسیب زا می داند که از ابعاد روان شناسی، اجتماعی و بین فردی قابل بررسی است.

او با بیان اینکه زمان، دوای درد نیست بلکه روپوشی برای مسائل روانی است اظهار می کند: استرس روانی که پس از طلاق در فرد ایجاد می شود بازسازی نمی شود در حالیکه این استرس، تاثیرات عمیق بر روی لایه های شخصیتی فرد می گذارد که باید در جلسات روان درمانی مورد بررسی قرار گرفته و بازسازی شود. در غیر اینصورت اگر بازسازی شخصیتی بر روی فرد صورت نگیرد، افراد در انتخاب بعدی نیز دچار مشکل شده و خانه ای را بر روی آشیانه ای ویرانه می سازند.

این استاد روان شناسی بر این باور است که زمانی که افراد فاقد مهارت های پیش از ازدواج بوده و معیارهای آن برای ازدواج، سالم، آگاهانه و پایدار نباشد در نهایت با وجود تفاوت های فردی، شخصیتی، روان شناختی و نگرشی بین زوجین، اختلافات از شش ماه اول نمود پیدا کرده و سبب می شود که بیشترین طلاق ها در سه سال اول زندگی روی دهد.

اما لیلا آژیر به عنوان یک مشاور خانواده معتقد است که پیش از بررسی طلاق، باید ازدواج ها مورد بررسی قرار گیرد و علت یابی شود، چرا که در بسیاری موارد دختران، برای فرار از محیط نامناسب خانه ازدواج می کنند و یا برخی هنوز به لحاظ عاطفی به استقلال نرسیده و مسئولیت پذیر نیستند اما تن به ازدواج می دهند که اینگونه مسائل سبب می شود که ازدواج از بطن آن نادرست بوده و در نتیجه تسهیل گر طلاق می شود.

او می گوید: کودکان امروزه در خانواده هایی پرورش می یابند که دچار خودمحوری شده و خود را مرکز دنیا می بینند در نتیجه بخشش و گذشت را در زندگی یاد نمی گیرند و فاقد مهارت همدلی می شوند و این مسئله در آینده آنها را با مشکلات بسیاری مواجه می سازد و نمی توانند همسر خود را درک کرده و از دیدگاه او به مسائل و قضایا بنگرند.

آژیر با بیان اینکه روحیه لذت گرایی، تفرج گرایی و تجمل گرایی در میان نسل جوان امروز، عامل بسیاری از طلاق ها شده است اضافه می کند: اگرچه بسیاری از زوجین امروز دارای تحصیلات آکادمیک هستند اما فاقد مهارت زندگی هستند و نمی توانند در زندگی به درستی مشکلات را حل و فصل کنند در نتیجه منجر به جدایی زوجین می شود.

او یکی از مهمترین تبعات طلاق را فرزندان طلاق می داند که بر اساس تحقیقات به عمل آمده آنان نیز در آینده زندگی موفقی ندارند چرا که مشاهده زندگی پدر و مادرهایشان در ضمیر ناخودآگاه شان ثبت می شود و همان الگوی زناشویی اشتباه خانواده را در زندگی آینده خود تکرار می کنند.

راهکارهای کاهش معضل طلاق از دیدگاه صاحبنظران

کمبود آموزش مهارت های زندگی یکی از مهمترین مسائلی است که تقریبا تمامی صاحبنظران در آن اتفاق نظر دارند. محسن شجاعی معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی کردستان تاکید می کند که با مشاوره های پیش از ازدواج و آموزش مهارت های زندگی و افزایش سطح توانمندی افراد می توان این معضل را در جامعه کاهش داد.

لیلا آژیر مشاور خانواده هم بر این عقیده است که مهارت خودآگاهی یکی از اصلی ترین مهارت های زندگی است که باید به آن پیش از ازدواج پرداخته شود و پس از آن مهارت برقراری ارتباط است که به شناخت دیگران و نوع ارتباط با آنان کمک می کند.

او همچنین با ابراز نگرانی از اینکه نسل جوان امروز به دلیل شرایط اجتماعی و اقتصادی، نسلی پرخاشگر هستند اضافه می کند که آموزش کنترل خشم و استرس، مهارت همدلی، تفکر نقاد و خلاق و همچنین تصمیم گیری پیش از ازدواج می تواند تاثیرات بسیار مثبتی در کاهش معضل طلاق داشته باشد.

مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری کردستان یادآوری می کند که یک جلسه دو ساعته به عنوان مشاوره های پیش از ازدواج نمی تواند موثر باشد بلکه باید زمان بیشتری به آن اختصاص داد تا بتوان انتظار حل تعارضات میان زوجین را داشت و همچنین در این زمینه باید بهترین راهکار به صورت قانون و لایحه ای در مجلس به تصویب برسد.

پرنیان نیز به عنوان یک جامعه شناس، توجه به دو اصل اقتصاد و فرهنگ را راهکار اساسی جهت کاهش طلاق می‌داند و معتقد است که کاهش تورم و بیکاری در جامعه و تقویت نظام ارزشی و نگرشی کنشگران می‌تواند ما را در برون رفت از وضع موجود یاری کند.

و حتی آن لحظه می شود با آموزش هنرهای خاص هنر گفت و گو مهارت حل تعارض دیدگاه خودشناسی

امانی روان درمانگر هم بهترین بستر دانشگاه زندگی را مهارت می داند و تصریح می کند که باید برای آموزش مهارت های انتخاب همسر گواهینامه در نظر گرفته شود و بر روی معیارهای ازدواج آگاهانه و پایدار تاکید شود.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی جوان پرس، تاریخ انتشار 4 شهریور 95 ، کد مطلب: 94770:www.javanpress.ir