شعارسال: سردار حسین اشتری، فرمانده پلیس کشور در حالی که ۳۷ روز از ماجرایی که در مرز ایران و افغانستان واقع در منطقه‌ای موسوم به «دهانه ذوالفقار» روی داد نسبت به آنچه درباره آن فضاسازی شد موضع گرفت. این در حالی است که در پی تعقیب و گریز خودرویی که ۱۴ مهاجر غیرقانونی را در خود جای داده بود و به ایست ماموران توجه نکرد نیز رسانه‌های فارسی‌زبان اروپانشین در بازی با کلمات شیطنت کردند. در همین حال «محسن بهاروند» معاون بین‌المللی و امور حقوقی وزارت امور خارجه، حادثه هریرود در محدوده دهانه ذوالفقار را نتیجه تردد‌های غیرقانونی در مرز مشترک ایران و افغانستان عنوان کرد و گفت: تحقیقات ما نشان نمی‌دهد اتفاق رخ داده در هریرود حاصل مداخله مرزبانان ایرانی باشد با این حال اسناد طرف افغانستانی را مهم تلقی کرده و در‌اختیار مراجع ذی‌صلاح قرار دادیم. این در حالی است که در پی ماجرایی که ابعاد آن مشخص نیست گروهی حدود ۵۰ مهاجر افغانی قصد ورود غیرقانونی به ایران را از طریق عبور از رودخانه هریرود در منطقه مرزی دهانه ذوالفقار داشتند. این اقدام در تاریکی شب و در حالی که هوای منطقه بارانی و رودخانه خروشان بود روی داد.

 

به جز آنچه تعدادی از گروه مهاجران افغان مدعی شدند هیچ دلیلی دال بر آنکه ماموران مرزبانی ایران اقدامی کرده باشند که مهاجران غیرقانونی افغان در رودخانه هریرود غرق شده باشند به دست نیامده است. آنچه از ابتدای مطرح شدن ماجرای مرگ مهاجران غیرقانونی افغان در دهانه ذوالفقار نادیده گرفته شد و کمتر درباره آن تحقیق موثری صورت گرفت نقش قاچاقچیان انسان در انتقال مهاجران افغان به ایران بود. به ویژه آنکه مهاجران خود مسیر و کوره‌راه‌های عبور غیرمجاز را نمی‌دانند و طبیعی است که برای عبور از مرز آن هم به شکل غیرقانونی نیاز به «بلد» داشته باشند. موضوعی که روزنامه اعتماد هم در حال بررسی آن چرخه مالی قابل تاملی است که در آن هر مهاجر افغانی دست‌کم ۱ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان تا ۲ میلیون تومان برای عبور از مرز تا رسیدن به تهران می‌پردازد. بنابراین در این چرخه غیر رسمی که قابل نظارت هم نیست هر اقدامی ممکن است روی دهد و گناه آن هم به گردن مرزبانان یا ماموران انداخته شود.

 

براساس گزارشی که پایگاه اطلاع‌رسانی پلیس منتشر کرده است سردار حسین اشتری در خصوص انتشار کلیپ‌های متعدد در فضای مجازی مبنی بر ادعای غرق شدن تعدادی از مهاجران کشور افغانستان در منطقه مرزی تایباد گفته است: انتشار این خبر طی روز‌های گذشته در برخی از رسانه‌ها باعث تاسف و تاثر است و به سوژه‌ای برای طراحی عملیات گسترده رسانه‌ای و اختلاف افکنی میان دو ملت برادر و دوست ایران و افغانستان شده و با توجه به اهمیت موضوع و رابطه دیرینه دو کشور برابر پروتکل‌های مرزی، دستور بررسی همه‌جانبه این حادثه توسط کارشناسان صادر شد.

او ضمن اظهار همدردی با خانواده‌های داغدار گفت: برابر گزارشات واصله لازم دیدیم به منظور تنویر افکار عمومی و به ویژه آگاهی دقیق ملت مظلوم افغانستان به تبیین اهداف پشت پرده جنگ روانی دشمنان دو ملت بپردازیم.

عالی‌ترین مقام انتظامی کشور به روابط نیک و حسنه ایران و افغانستان اشاره و عنوان کرد: دنیا می‌داند طی ۴۰ سال گذشته به دلیل تحمیل جنگ و ناامنی از سوی قدرت‌های فرامنطقه‌ای و متحدان آن‌ها به ویژه شرارت‌های امریکای جنایتکار در منطقه، جمعیت زیادی از مردم این کشور برای کار و تامین معاش خود به کشور‌های منطقه از جمله ایران اسلامی پناه آورده، مردم و مسوولان جمهوری اسلامی ایران نیز نقش میزبانی را با همه مشکلات آن به خوبی ایفا کردند و در این مدت مجموعه امکانات معیشتی، زیستی، بهداشتی، درمانی و آموزشی کشور را مشابه شهروندان ایرانی در اختیار این عزیزان قرار دادند. او در گزارش خود درباره آنچه بر روابط مرزی بین دو کشور حاکم است گفت: حتی در حال حاضر که کشور جمهوری اسلامی ایران همانند سایر نقاط جهان در شرایط ویژه شیوع ویروس کرونا است و از طرفی هم تحت تحریم ظالمانه قرار دارد باز هم این مردم ایران بودند که آغوش خود را به روی برادران و خواهران افغانستانی خود باز کردند و همانند شهروندان ایرانی به آنان خدمات ارایه می‌کنند. مسوولان و برادران افغانستانی، خود نیز بر این امر واقف هستند که جمهوری اسلامی ایران هرچه در توان داشته به اتباع آن کشور خدمت کرده و سالیان سال است که شهروندان ایران و افغانستان به صورت مسالمت‌آمیز در کنار هم زندگی می‌کنند. سردار اشتری همچنین تاکید کرد: اولا غرق شدن چند تبعه افغانستانی در رودخانه مشترک مرزی و در خاک کشور افغانستان ارتباطی با مرزبانی نداشته و در بررسی‌ها مشخص شد که قصوری از سوی مرزبانان ایران صورت نگرفته است. ثانیا انتظار می‌رود طرف مقابل در خصوص بررسی مشترک ادعا‌های مطروحه تیم‌هایی اعزام کند که بتوانیم پاسخگوی دو ملت باشیم. ثالثا شرایط جوی و بارندگی‌های پی در پی و افزایش حجم آب رودخانه در آن ایام و تاریکی شب می‌تواند عامل موثری بر این حادثه ادعایی باشد. فرمانده پلیس کشور در بخش دیگری از توضیحات خود گفت: باتوجه به این مهم، افرادی که به صورت غیرمجاز وارد خاک ایران می‌شوند ضمن اخذ مشخصات، ثبت آثار و علائم بیومتریک نیز صورت می‌پذیرد بنابراین مسوولان مربوطه در دولت افغانستان باید مشخصات افراد متوفی و آثار و علائم بیومتریک آنان را ارایه تا با سوابق موجود مطابقت داده شود که آیا این افراد وارد کشور جمهوری اسلامی ایران شده‌اند یا نه؟ که تاکنون چنین اقدامی از سوی آنان صورت نگرفته است. او با اشاره به اینکه مهم‌ترین سوال و ابهام در ارتباط با این حادثه، چرایی تخلیه پاسگاه‌های مرزی افغانستان طی سال‌های اخیر از سوی آن کشور است که مغایر با پروتکل‌های مرزی بوده و علی القاعده دو کشور باید مسوولیت‌های حقوقی و قانونی خود را در مناسبات مرزی بر عهده بگیرند توضیحات خود را اینگونه ادامه داد: در سال گذشته بالغ بر ۷۵۰ هزار نفر از اتباع غیرمجاز افغانستانی از طریق مرز‌های رسمی به سوی این کشور بدرقه شده به علاوه هزاران نفر که قصد ورود غیرقانونی به خاک جمهوری اسلامی ایران را داشته‌اند با حفظ کرامت انسانی به کشور افغانستان بازگردانده شده‌اند.

سردار اشتری با تاکید براینکه بیگانگان، دشمنان و معاندان با هدف تنش زایی در روابط دوستانه دو کشور و سناریوی کشته‌سازی، القاء خشونت و ... سعی در تیره‌سازی روابط دو ملت دارند، خاطرنشان کرد: انتظار داریم که کشور برادر و دوست و همسایه هم به قوانین و مقررات مرزی کشور ما احترام گذاشته و همانند مرزبانان ایران در برقراری امنیت و کنترل بیشتر مرز‌ها اهتمام ویژه‌ای داشته باشند و از مسوولان آن کشور می‌خواهیم به دور از تحریف و القائات منفی دشمنان و هیجانات رسانه‌ای با نگاهی به تاریخ روابط فی‌مابین زمینه بررسی مشترک این رخداد را در فضایی غیرسیاسی و کارشناسی فراهم کرده و اجازه ندهند دشمنان دو ملت ایران و افغانستان از این رخداد برای موج سواری و اختلاف افکنی سوءاستفاده کنند.

 

در همین حال «محسن بهاروند» درباره سفر چندی پیش هیات عالیرتبه ایران به افغانستان گفت: استراتژی ایران درباره افغانستان کمک به صلح و ثبات و دستیابی به راه‌حل‌های سیاسی برای دستیابی به صلح و ثبات است. ایران همسایه افغانستان است و براساس همین همسایگی، سیاست حسن هم‌جواری و روابط برادرانه با کابل از سوی تهران دنبال می‌شود. براساس مطلبی که ایرنا منتشر کرده است معاون بین‌المللی و امور حقوقی وزارت امور خارجه با بیان اینکه افغانستان کشور مهمی برای جمهوری اسلامی ایران است، توضیح داد: ایران حدود هزار کیلومتر مرز‌های مشترک با افغانستان دارد و می‌دانیم هرگونه ناامنی و بی‌ثباتی در افغانستان موجب تسری به ایران هم می‌شود.

این دیپلمات ارشد با بیان اینکه اتفاق افتاده در هریرود، متاسفانه نتیجه تردد‌های غیرقانونی در مرز‌های مشترک دو کشور است، گفت: به دلیل مبارزه نیرو‌های مسلح افغانستان با تروریسم، افغانستان پاسگاه‌های مرزی خود را برچیده و همین مساله موجب شده کنترلی بر مرز‌ها از سوی افغانستان وجود نداشته باشد. همین امر باعث می‌شود افراد گرفتار قاچاقچیان شوند و مشکلات زیادی ایجاد شود. بهاروند در تشریح وضعیت هریرود خاطرنشان کرد: هریرود در فصل بهار طغیان می‌کند. از سوی دیگر، گروه‌های قاچاقچی به ویژه قاچاقیان انسان فعال هستند و برای انتقال افراد به ایران، آن‌ها را از راه‌های سخت و صعب‌العبور انتقال می‌دهند که بخشی از این راه‌ها، انتقال از هریرود است و ممکن است اتفاقات اینچنینی رخ دهد. او با بیان اینکه تحقیقات ایران نشان نمی‌دهد که اتفاق رخ داده در هریرود، حاصل مداخله نیرو‌های مرزبانی ایران باشد، ابراز داشت: ما مدرکی پیدا نکردیم که این اتفاق در سوی ایران باشد. از سویی، سالانه ۵۰۰ هزار تردد غیرقانونی از مرز‌های افغانستان به ایران انجام می‌شود و نیرو‌های مرزبانی ایران در یک رویه مشخص با متخلفان برخورد می‌کنند، برخورد‌ها مرتب، براساس نظم و رفتار‌ها براساس قانون است؛ ضمن آنکه اصل روابط مبتنی بر برادری است.

معاون وزیر امور خارجه همچنین به تلاش مرزبانان ایران در شرایط سخت اشاره کرد و افزود: در سفر اخیر هیات ایرانی به کابل، مدارکی مبتنی بر تعدادی عکس و مصاحبه به ما تحویل داده شد. ما این اسناد را مهم تلقی کرده و آن‌ها را مورد رسیدگی قرار می‌دهیم. در این چارچوب، این اسناد در اختیار مراجع ذی‌صلاح قرار گرفته تا مورد بررسی قرار گیرد که از نظر حقوقی این اسناد تا چه اندازه اثبات‌کننده قصور یا تقصیری است. او همچنین به توافقات انجام شده با طرف افغانستانی در سفر اخیر اشاره کرد و یادآور شد: توافق شد کمیسیون مشترک مرزی دو کشور - که وزارت‌های امور خارجه دو کشور، مسوولیت آن را برعهده دارند - تشکیل شود تا مشکلات مربوط به مسائل مرزی و تردد‌ها براساس توافقنامه دوجانبه ۱۳۳۵ مورد بررسی قرار گیرد. این مقام مسوول در وزارت امور خارجه افزود: مبارزه با قاچاق انسان و مواد مخدر، مبارزه با تروریسم و جلوگیری از تردد‌های غیرقانونی موضوعاتی بود که از سوی دو طرف مورد تاکید قرار گرفت. بهاروند در بخش دیگر اظهارات خود براین نکته تاکید کرد که اتباع افغانستانی مورد احترام ما هستند، اما هرگونه رفت و آمد باید قاعده‌مند باشد. در این چارچوب، دو طرف درخصوص مسائل مرزی و فراتر از آن، یعنی تمامی ابعاد به صورت روزمره در ارتباط با یکدیگر هستند.