شعار سال:پروژه کمربند جنوبی مشهد در ارتفاعات این شهر با وجود مخالفت صریح مقام معظم رهبری درحال اجراست. این پروژه که به‌علت نداشتن مطالعات ارزیابی محیط‌زیستی در سال 96 متوقف شده بود، در ماه‌های اخیر به‌طور زیرپوستی کار خود را آغاز کرده. پروژه کمربند جنوبی مشهد در10 سال اخیر دست‌کم پنج‌ کوه را از ‏بین برده است و بدون انجام مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی و مطالعات امکان‌سنجی اجرایی شده و تخریب‌های فراوانی در کوه‌های منطقه برجای گذاشته است. علاوه‌بر این‌ها اجرای این پروژه راه دست‌یابی جمعیت را به کوهستان و زیستگاه‌های حیات‌وحش باز کرده و موجب فشار بر طبیعت منطقه و آسیب‌های جدی به اکوسیستم آن خواهد شد. پروژه کمربند جنوبی مشهد با وجود پیشرفت بیش از ۸۲ درصدی کار، حدود سه سال پیش و درپی بالا گرفتن اعتراض‌های کنشگران محیط‌زیست با دستور صریح دادستان به‌طور کامل متوقف شد.

اگرچه صاحبان پروژه فوق، برای حفظ ظاهر و کسب مشروعیت‌های قانونی نام آن را تغییر داده و عنوان کردند که درحال ساختن یک «کوه‌پارک» برای اهالی منطقه هستند؛ اما به گفته فعالان محیط‌زیستی مشهد آن‌ها همچنان در کار تراشیدن کوه‌ها برای ساختن اتوبان بوده و همان طرحی را ادامه می‌دهند که دو سال پیش به‌دلیل نداشتن مجوزهای قانونی ازجمله مطالعات ارزیابی محیط‌زیستی و مجوز کمیته ارزیابی سازمان حفاظت محیط‌زیست متوقف شده بود.

بلندی‌های جنوبی مشهد از ١٠ سال پیش یکی‌یکی کم شدند و اکنون شمار گمشده‌ها ‏به پنج کوه رسیده است. سه سال پیش ‏دادستانی جلوی این پروژه را که از ابتدا مطالعات ارزیابی زیست‌‌محیطی نداشت و بنا بود به ساخت یک بزرگراه منجر شود، گرفت. اما ‏درست در روزهای اسفند که ‏ویروس کرونا همه را خانه‌نشین کرد، دوباره بولدوزرها به ارتفاعات رفتند و مشغول کار شدند؛ باز هم ‏بدون ‏ارزیابی زیست‌محیطی. از همان وقت شهر پر از بیلبوردهای تبلیغاتی شده که ساخت یک ‏‏کوه‌پارک را تبلیغ می‌کند. دانشجویان، محیط‌‌زیستی‌ها و کوهنوردان ‏طی این سال‌ها به این اقدام اعتراض کرده و ‏گفته‌اند: راضی به صاف‌ کردن کوه‌ها به بهانه ‏ساخت کوه‌پارک، پیست دوچرخه‌سواری، پارکینگ و بزرگراه ‏نمی‌شوند. فعالان محیط‌‏زیست معتقدند پروژه کمربند جنوبی که با نام‌های مختلف معرفی می‌شود، ‏تاکنون بیش از ٥٤ آبراهه و چشمه را تخریب کرده است و ‏اگر جلوی آن گرفته نشود، به ‏ساخت‌وسازهای بیش‌تر و در نهایت بسته‌شدن راه نفس شهر خواهد انجامید.

آن‌ها روز بیست‌ودوم اسفند سال گذشته به این ساخت‌وسازها اعتراض کرده و شهردار مشهد را به ارتفاعات ‏فراخوانده بودند تا آن را از نزدیک ببیند. ‏محمدرضا کلایی، شهردار مشهد، همان وقت این تخریب‌ها را تخلف خوانده و گفته ‏بود: هدف ما این تخریب‌ها نبوده و طرح باید متوقف شود و در نهایت اعلام کرد کار ‏به‌مدت یک هفته متوقف می‌شود.

دو روز بعد از این نصرالله پژمان‌فر، نماینده مردم مشهد در مجلس، ‏که در این ‏بازدید هم حاضر بود، می‌گوید: ماهیت مافیای پشت‌پرده و سوداگران این ‏پروژه را افشا می‌کنم‎.

او در حضور مردم گفت با ‏شکل‌گیری کمیسیون‌ها بنا دارد طرح تحقیق و تفحص از کمربند جنوبی را به مجلس ‏ببرد. ‏این همان ارتفاعاتی است که مقام معظم رهبری در سال ٩٣ نسبت به تخریب آن تذکر داده بودند.‏
ابراهیم مظفری، رئیس‌کل دادگستری خراسان‌رضوی، هم در دیدار از اراضی و ‏ارتفاعات جنوبی شهر مشهد به مشرق گفته بود: ‏برخی ارگان‌های دولتی به بهانه‌های قانونی یا غیرقانونی ‏تاکنون به تصرف اراضی ملی اقدام کرده‌اند که با پیگیری‌هایی که در این زمینه ‏صورت گرفته است، ‏تصرفات فاقد مجوز مرتفع و اراضی به مردم بازمی‌گردد.

در همین بازدید غلامعلی صادقی، ‏دادستان عمومی و ‏انقلاب مشهد، نیز گفته بود: برخی اشخاص حقوقی اعم از دستگاه‌های اجرایی، ‏نظامی و انتظامی در ارتفاعات جنوب مشهد تصرفات ‏عمده‌ای دارند که این تصرفات براساس ‏مستنداتی است و تلاش می‌کنیم که مجوزهای منجر به این تصرفات را اصلاح کنیم.

فعالان ‏محیط‌زیست و معترضان به این ساخت‌و‌ساز می‌گویند: زمین‌های ارتفاعات جنوبی مشهد متعلق به ‏نهادهای مختلف دولتی است و اصرار ‏به ادامه فعالیت عمرانی در آن درحالی است که پیش از این ‏به دستور شورای حفظ حقوق بیت‌المال به‌دلیل نداشتن پیوست زیست‌‌محیطی و مطالعات مورد ‏نیاز متوقف شده بود.

مسأله این‌جاست که شروع جدید این فعالیت از طریق مصوبه جلسه ستاد تدبیر ‏استان ‏خراسان‌رضوی و با امضای رسمی استاندار، شهردار، ریاست دادگستری خراسان و برخی ‏دیگر از نهادهای متنفذ صورت گرفته است.

پشت‌پرده جاده‌سازی

فرشته تقی‌زاده، عضو هیئت مدیره شبکه سمن‌های محیط‌زیستی خراسان‌رضوی و مدیرعامل ‏انجمن دیده‌بان آب، هوا و زمین خراسان‌‏رضوی در این‌باره به شهروند می‌گوید: وقتی پیگیر این پروژه ‏شدیم که پنجره خانه ساکنان مناطق جنوبی مشهد، از انفجارهای تسطیح کوه‌ها ‏شکسته بود. مردم انتهای هاشمیه و انتهای سرافرازان از انفجارها ترسیده بودند. ‏فهمیدیم که ‏درحال ساخت بزرگراه‌ هستند. بارها اعتراضات میدانی برگزار و اعلام کردیم که این پروژه با از بین بردن ‏منابع‌طبیعی و سرمایه‌های غیرقابل بازگشت، اصل ٥٠ قانون اساسی را زیر پا می‌گذارد. خرداد ٩٥ توانستیم ‏دستور توقف انفجارات را از دادستانی بگیریم و درنهایت اسفند ٩٦ به‌طور کامل متوقف شد، چون پیوست ‏زیست‌محیطی نداشت.

این‌طور که او می‌گوید: این پروژه ٥٤ آبراهه و چشمه را کور و بخش عظیمی از ‏ارتفاعات را ویران کرده و ادامه آن یعنی بستن راه تنفس شهر است. این ارتفاعات تنفس‌گاه‌های شهر هستند و ‏نمی‌گذارند آلودگی در سطح شهر متمرکز شود. اگر تخریب شوند و جاده‌ای ساخته شود، ساخت‌وساز ‏گسترده‌تر می‌شود و جلوی ورود بادها را می‌گیرد.

این فعال محیط‌زیست می‌‌افزاید: پشت این جاده‌سازی ‏که بدون مطالعات انجام شده، برنامه‌های کوه‌خواری و زمین‌خواری است و دادستانی و شهرداری اطلاعات ‏موثق آن را در اختیار دارند.

اکنون که دوباره کار از سر گرفته شده، «قرارگاه دانشجویی صیانت از ارتفاعات جنوبی» هم در نامه‌ای به ‏رئیس دادگستری استان خراسان‌رضوی، از او خواسته با حضور در جلسه‌ای با نخبگان و نمایندگان تشکل‌های ‏دانشجویی در دانشگاه فردوسی، به سوالات‌ آن‌ها پاسخ دهد، در نامه آمده است: با توجه به تخریب‌های صورت‌گرفته در ارتفاعات ‏شهر مشهد، از بین رفتن منابع‌طبیعی و ورود بنگاه‌های قدرت و ثروت در ارتفاعات و همچنین نبود ‏عکس‌العمل مبنی‌بر جلوگیری از این فرآیند از سوی مدیران ارشد استانی، دانشجویان دانشگاه‌های مشهد را ‏مجبور به ورود به این مسأله و تلاش برای حفظ منافع مجاوران و زائران کرد. آن‌ها در نامه‌شان همچنین ‏گفته‌اند: به نکاتی برخوردیم که ناشی از نبود شفاف‌سازی در اظهارنظر مسئولان شهری و استانی است. ‏این شروع کار دوباره هم در سایه مجوز ستاد تدبیر انجام شده که خود این مجوز هم به‌طور رسمی منتشر ‏نشده است تا نخبگان و عموم مردم جامعه بدانند که به‌طور دقیق چه کسانی و با چه استدلال‌های علمی ‏اجازه ادامه فعالیت را داده‌اند. این پروژه زیر نظر شهرداری است و بنیاد مسکن پیمانکار آن است و استانداری هم آن را پشتیبانی می‌کند.

‏عضو هیئت مدیره شبکه سمن‌های محیط‌زیستی خراسان‌رضوی در ادامه می‌گوید: شنیده‌ها حاکی از آن است که خود استانداری می‌خواهد آن‌جا از بخشی از زمین‌ها استفاده ‏کند و یک عده هم قرار است ساخت‌وسازهایی برای تعاونی مسکن انجام دهند. این بود که بیستم اسفند ٩٨ ‏از طرف شبکه سمن‌ها نامه زدیم به رئیس شورای حفظ حقوق بیت‌المال که مطلع شده‌ایم تحت عنوان ‏پارکینگ و خط دوچرخه مجوز کار گرفته‌اند؛ اما دارند در تمام کمربندی کار می‌کنند. بعد اطلاع دادند ‏این مصوبه ستاد تدبیر است و معاون قضایی باید بررسی کند. معاون هم توضیح داد که کار با نظر ستاد تدبیر ‏انجام می‌شود و به سمن‌ها اعلام کنید که پیروی کنند.

مهلت یک‌ماهه به شهرداری

در روزهای گذشته تورج همتی، مدیر کل محیط‌زیست خراسان‌رضوی، از مکاتبه‌اش با شهردار مشهد در نیمه ‏اول فروردین ماه خبر داده و می‌گوید: طی این مکاتبه به شهردار مشهد مهلت یک‌ماهه دادم تا گزارش مطالعات زیست‌محیطی را در اختیار ما قرار دهد، در غیر این صورت اداره کل محیط‌زیست متناسب با اختیارات و وظایفی ‏که دارد، اقدام می‌کند.

‏علی کشمیری، از فعالان محیط‌زیست مشهد نیز عنوان می‌کند: این پروژه دست‌کم  پنج‌ کوه را از ‏بین برده است؛ بلندی‌هایی در حد فاصل انتهای دلاوران و بلوار صیاد شیرازی. ٢٦ ماه از توقف کار گذشته و ‏تکلیف ارزیابی زیست‌محیطی روشن نیست؛ اما دوباره فعالیت را شروع کرده‌اند. آن‌ها می‌دانند که ‏نتایج ارزیابی به نفع‌شان نیست. نام پروژه‌شان را عوض کرده‌اند و می‌گویند می‌خواهیم این‌جا را به کوه‌پارک تبدیل کنیم؛ اما این کلیدواژه‌ای برای تسطیح زمین‌هاست.

تاکنون ٢٠٠ میلیارد تومان برای ‏این پروژه خرج شده است

محمدرضا حیدری، رئیس شورای شهر مشهد، هم سیزدهم اردیبهشت با دفاع از اجرای این طرح در اینستاگرام خود ‏نوشته بود: ٨٠ هکتار از ارتفاعات جنوبی توسط برخی دستگاه‌ها محصور شده و شهرداری نمی‌تواند در آن ‏اراضی درختکاری داشته‌ باشد. او گفته بود: تاکنون ٢٠٠ میلیارد تومان خرج ‏این پروژه شده و قابل برگشت نیست.

کشمیری در پاسخ به این گفته‌ها عنوان می‌کند: رئیس شورای شهر مشهد می‌گوید ٨٠ درصد هزینه‌های پروژه ‏را تاکنون انجام داده‌ایم و دیگر توقفش ممکن نیست؛ این دروغی بزرگ است. کل پروژه ٢٧ کیلومتر است و ‏آن‌ها شاید ٦٠ درصد از چهار کیلومتر آن را کار کرده‌اند. حداقل دو هزار میلیارد دیگر هم باید هزینه کنند تا کار ‏تمام شود.‏

سوتیتر: این پروژه بدون انجام مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی و مطالعات امکان‌سنجی اجرایی شده. این همان ارتفاعاتی است که مقام معظم رهبری در سال ٩٣ نسبت به تخریب آن تذکر داده بودند

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: خرداد ۱۳۹۹، کد خبر: 85387،www.sabzineh.org