شعار سال: رشد نجومی شاخص بازار سرمایه در ماه‌های اخیر، میلیون‌ها نفر از مردم را به انتقال سرمایه‌های خود به این بازار ترغیب کرده است. ورود حجم قابل توجهی از نقدینگی به بازار سرمایه البته خود به عامل دیگری برای رشد شاخص‌ها در این بازار تبدیل شده است. بسیاری از مقامات کشور بویژه دولت، از وضعیت فعلی بورس حمایت کرده و تلویحا خواستار تداوم آن شده‌اند.

در آخرین نمونه روز گذشته اسحاق جهانگیری، معاون‌اول رئیس‌جمهور از وزارت اقتصاد و سازمان بورس خواست با تمام ظرفیت از آن حراست و مراقبت کنند. رشد عجیب شاخص بورس و مواضع حمایتی دولت از بازار سرمایه اما با انتقاد بسیاری از کارشناسان مواجه شده است. بازدهی نجومی بازار سرمایه طی یک سال اخیر، بسیاری از مردم را به سمت انتقال سرمایه‌های خود به بورس سوق داد. انتقال حجم قابل توجهی از نقدینگی به بازار سرمایه در غیاب روند منظم عرضه شرکت‌ها در این بازار، شیب رشد شاخص را تندتر کرد. همین عامل باعث بروز برخی نگرانی‌ها در میان مسؤولان پیشین سازمان بورس و اوراق بهادار شد.

نگرانی مسؤولان وقت سازمان بورس از تشکیل و رشد حباب در بازار سرمایه باعث تصویب و ابلاغ مصوبه‌ای برای محدود کردن دامنه نوسان قیمت تمام نمادهای بورس و فرابورس از 5 درصد به 2‌درصد در اسفندماه سال گذشته شد. شامگاه روز چهارشنبه 14 اسفندماه سال گذشته بود که سازمان بورس و اوراق بهادار با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد از روز شنبه 17 اسفند، دامنه نوسان قیمت همه نمادهای بورسی و فرابورسی از 5 به 2 درصد کاهش می‌یابد. ضمن اینکه امکان بازنگری هر ۳ ماه یک بار این تصمیم وجود داشته و دامنه نوسان شرکت‌های حاضر در بازار پایه قرمز هم همان یک درصد اعلام شد. کمتر از 48 ساعت بعد، وزیر اقتصاد و رئیس شورای عالی بورس تصمیم سازمان بورس را وتو کرد و دامنه نوسان را به 5 درصد بازگرداند. اختلاف سازمان بورس با وزارت اقتصاد در موضوع رشد بازار سرمایه ادامه داشت تا اینکه یک ماه پس از این موضوع، شاپور محمدی از جایگاه ریاست سازمان بورس برکنار و به جای او حسن قالیباف‌اصل جانشین وی شد. برکناری محمدی از راس سازمان بورس، تمایل دولت برای تداوم روند بازار سرمایه را نشان داد.

* از بازار سرمایه با تمام ظرفیت مراقبت کنید
حمایت مقامات مختلف دولت از رشد تداوم بازار سرمایه طی چندین مرحله اعلام شده است. در آخرین نمونه، معاون اول رئیس‌جمهور روز گذشته در جلسه‌ای با حضور وزرای اقتصاد و دادگستری و روسای سازمان بورس، خصوصی‌سازی، اتاق بازرگانی و اتاق تعاون از وزارت اقتصاد و سازمان بورس خواست با توجه به اینکه مردم به بازار سرمایه اعتماد کرده‌اند و این بازار در ایام اخیر از رشد خوبی برخوردار بوده، با تمام ظرفیت از آن حراست و مراقبت کنند تا دغدغه‌ای برای مردم وجود نداشته باشد. البته به صورت طبیعی بورس دارای ریسک است و مردم باید با آگاهی و دقت در آن فعالیت کنند.

* سیگنال بورسی دولت به مردم
اعلام حمایت مقامات مختلف دولت از بازار سرمایه اما در میان عموم سرمایه‌گذاران، سیگنالی از سوی دولت به سهامداران برای حضور هر چه پررنگ‌تر تفسیر می‌شود. هر اظهارنظر دولتمردان در حمایت از بازار سرمایه بلافاصله در کانال‌ها و سایت‌های مرتبط بورسی دست به دست می‌شود و از آن به عنوان پیامی واضح درباره رشد قطعی بورس تفسیر می‌شود. این موضع‌گیری مقامات دولتی البته یکی از عوامل حضور پررنگ مردم در بازار سرمایه هم بوده است. طبق آخرین آمارهای ارائه شده از سوی دولت، از ابتدای سال جاری تاکنون حدود 70 هزار میلیارد تومان نقدینگی وارد بورس شده است. ابتدای همین هفته بود که وزیر امور اقتصادی و دارایی در تشریح روند ورود مردم به بازار سرمایه گفت: تعداد کد‌های سهامداری تا پایان خرداد به 15 میلیون و 251 هزار کد و با احتساب دارندگان سهام عدالت به 48 میلیون و 500 هزار کد رسیده است. فرهاد دژپسند ادامه داد: خالص ورودی حقیقی و حقوقی به بازار سرمایه هم 70 هزار میلیارد تومان بوده که برنامه‌هایی برای حفظ این روند تزریق نقدینگی و ادامه تامین مالی بخش تولید و توسعه مد نظر است. وی همچنین افزود: ارزش معاملات 4 ماه اول بورس هم نسبت به سال گذشته 145 درصد و در مقایسه با 4 ماه اول سال قبل 625 درصد افزایش یافته و طی این مدت 7/13 هزار میلیارد تومان عرضه اولیه انجام شده که 5/2 برابر سال قبل است.

* کارشناسان نگران تب بازار سرمایه
بازدهی بازار سرمایه در چند ماه اخیر چنان زیاد بوده که همه شاخص‌های آن با اختلاف فاحشی از سایر بازارها فاصله گرفته است. این روند هر چند مورد پسند بسیاری از مقامات در سطوح و نهادهای مختلف بوده است اما با نگرانی و انتقاد بسیاری از کارشناسان همراه شد. بسیاری از کارشناسان روند فعلی بورس را خطرناک ارزیابی کرده و آن را عاملی برای افزایش انتظارات تورمی می‌دانند.
***
بورس عامل شکل‌گیری انتظارات تورمی شده است
کارشناس اقتصاد در تشریح وضعیت بازار سرمایه گفت: سال 99 بازار سرمایه نزدیک به 300 درصد رشد کرده است و این رشد با متغیرهای پولی ما منطبق نیست و کمیت‌های پولی نظیر پایه پولی و نقدینگی نمی‌تواند این رشد را توضیح بدهد. افزایش پایه پولی و نقدینگی برای یک دوره تورمی و کمبود شدید ارز طبیعی است و اینطور نیست که جنس این نقدینگی از جنسی باشد که چند درصد آن منجر به حمله به بازار بورس یا اتفاق خاصی شود. این نقدینگی لازم است برای آنکه در شرایط تورم مبادلات بتواند انجام شود. با وجود انتظارات تورمی بالایی که در کشور وجود دارد، رشد شاخص بورس از آن انتظارات هم فراتر رفته است و قابل توجیه نیست. این روند تحت تاثیر گذشته نزدیک است و همزمان بر آینده نیز تاثیر می‌گذارد. هنگامی که افراد به یک ماه قبل نگاه می‌کنند و بازدهی‌های بسیار زیاد در بورس را می‌بینند، این تصور در ذهن افراد به وجود می‌آید که این بازدهی می‌تواند تداوم داشته باشد و همین تصور واقعیت‌ساز است و به این انتظارات جامه عمل می‌پوشاند.

 

حسین دوردیان همچنین اظهار داشت: بنده اثر مثبتی در افزایش اخیر بورس نمی‌بینم و شاید تنها فایده آن همین افزایش سرمایه یا عرضه اولیه شرکت‌ها باشد که راحت‌تر انجام می‌شود اما در مجموع باعث می‌شود یک بازار با بازدهی بالا و نامتعارف به وجود آید که تولید را با چالش جدی مواجه کند، زیرا بخش تولید، بازدهی خود را با این بازار می‌سنجد. سایر بازارها نیز از این رشد تاثیر می‌پذیرند، زیرا هنگامی که بازار سرمایه یک بازدهی 300 درصدی را ثبت می‌کند، سایر بازارها صرفا تماشا‌کننده نیستند و سعی می‌کنند بازدهی خود را به بازدهی بازار سرمایه نزدیک کنند. به طور مثال هنگامی که قیمت‌ها در بازار ارز با توجه به قیمت‌ها در بازار سهام رشد می‌کند، سریعا بر بخش‌های مختلف اقتصاد تاثیر می‌گذارد و باعث رشد سطح عمومی قیمت‌ها می‌شود. این روند ضدتولید است و می‌تواند تولید را منکوب کند. عمده آثار این روند منفی است و درصورتی که می‌خواستیم شاهد این آثار منفی نباشیم، باید اقداماتی را انجام می‌دادیم که روند رشد شاخص کند‌تر و با رشد کلی اقتصاد همگرا می‌شد. افزایش زیاد قیمت سهام در بورس موجب به وجود آمدن انتظارات تورمی می‌شود و دیگر سود‌های 30 الی 40 درصدی، سودهای پایین محسوب می‌شود.
***
سیاست‌های نادرست، تصور بورس بدون ریسک را شکل داده است
کارشناس اقتصاد در رابطه با نقش بازار سرمایه در اقتصاد اظهار داشت: بازار سرمایه یکی از ابزارهای مناسب اقتصاد است و در صورتی که از آن درست استفاده شود، مواهب گسترده‌ای برای بازار سرمایه خواهد داشت. بازار سرمایه معمولا در کشورهای پیشرفته محل انتقال وجوه مازاد به بخش واقعی اقتصاد یا همان تولید است اما در کشور ما به دلیل نبود امکان افزایش سرمایه از محل صرف سهام، ارتباط بازار ثانویه با بازار اولیه برقرار نیست. علت این امر هم سختگیری‌های سازمان بورس است که از افزایش سرمایه شرکت‌ها جلوگیری می‌کند. بازار سرمایه در سایر کشورها موجب افزایش سرمایه‌گذاری، ارتقای رشد اقتصادی و رفاه خانوار می‌شود اما متاسفانه این بازار در کشور ما چنین کارکردهایی را ندارد. علی سعدوندی با اشاره به موقت بودن مهار تورم توسط بورس بیان کرد: در سال‌های اخیر تا اواسط سال 97 به دلیل سیاست‌های رکودزای پیشین، ارزش بازار سرمایه پایین‌تر از ارزش ذاتی آن بود اما از آن به بعد، با هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه، نرخ رشد ارز و تورم موقتا مهار شد. با توجه به اینکه بازار سرمایه فرصتی 2 ساله به مسؤولان داد، باید در این ۲ سال فکری به حال معضل نقدینگی می‌کردند تا از بروز تورم‌های بالا جلوگیری شود.

وی افزود: یکی از راهکارهایی که دولت می‌توانست از آن استفاده کند، انتشار اوراق و گسترش این بازار بود تا بخشی از نقدینگی در بازار اوراق جریان پیدا کند اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد. به دلیل سیاست‌های کاملا نادرست مثل دامنه نوسان و حجم مبنا که در بازار سرمایه اعمال شد، این تلقی در جامعه ایجاد شد که بازار سرمایه بدون ریسک است، در حالی که همواره مسؤولان بازار سرمایه باید به فعالان این بازار اعلام کنند بازار سرمایه محلی برای فعالیت افرادی است که توانایی پذیرش ریسک‌های بالا را دارند.

سعدوندی ادامه داد: از بهمن‌ماه 98 رشد بازار سرمایه شدت گرفت و همزمان با این اتفاق عرضه سهام توسط دولت و سایر نهادهای عمومی به صورت بسیار محدود انجام شد. از سوی دیگر مسؤولان بازار سرمایه از طریق دامنه نوسان و تزریق منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار موجب به وجود آمدن این برداشت عمومی شدند که بازار سرمایه همواره صعودی خواهد بود. در نتیجه شاخص کل بورس که در بهمن‌ماه 98 کمتر از 500 هزار واحد بود ۴ برابر شد و به 2 میلیون واحد در مرداد‌ماه رسید. این کارشناس سرمایه‌گذاری ضمن بررسی تاثیر بازار سرمایه بر سایر بخش‌های اقتصاد گفت: اگر یکی از بخش‌های اقتصاد رشد شدید و ناگهانی داشته باشد، موجب ریسک سیستمی در سایر بخش‌های اقتصاد می‌شود. متاسفانه این اتفاق در بازار سرمایه کشور ما افتاده است و در حال حاضر کل اقتصاد کشور را به صورت سیستمی تهدید می‌کند. تاکنون هم راهکار مشخصی برای کنترل این بحران اندیشیده نشده است.

وی در تشریح تاثیر تصمیمات اقتصادی دولت بر بازار سرمایه بیان کرد: افزایش بیش از اندازه قیمت سهام در بازار سرمایه، صرفا به دلیل مدیریت ضعیف مدیریت سابق این بازار نبوده است، بلکه علت به وجود آمدن برخی از این مشکلات به دلیل کاهش نرخ سود سپرده بانکی و سیاست‌های انبساطی گسترده‌ای بود که بانک مرکزی در پیش گرفت. این اقدام موجب شد نرخ رشد نقدینگی و رشد پایه پولی ما رکوردهای جدیدی را ثبت کند که در تاریخ اقتصادی ایران کم‌نظیر بوده است. متاسفانه همه این عوامل باعث شده است به شرایط خطرناکی برسیم. سعدوندی افزود: یکی از مشکلات بازار سرمایه انحصار است. مجوزها در بازار سرمایه تنها به افراد آشنا و ژن‌های خوب داده می‌شود و جز این افراد هیچ کس یارای گرفتن مجوز را ندارد. البته این بحران برای کل کشور است، به طور مثال بانک مرکزی از کل مجوز‌هایی که می‌تواند در طول سال صادر کند، برای فعالیت‌های مختلف اقتصادی جمعا به تعداد انگشتان دست مجوز صادر می‌کند و این موجب سرکوب بازارها می‌شود.

وی در پایان تاکید کرد: در بازار سرمایه و بانک مرکزی، خفقان اقتصادی جریان دارد. ما باید فساد و تبعیض را از بازارهای بانک و سرمایه حذف کنیم، زیرا این عوامل باعث صدمه خوردن کل اقتصاد می‌شود. دلیل حمایت دولت از بازار سرمایه نگرانی از ریزش آن است که تاکنون هم موثر بوده و باعث ورود تعداد زیادی از مردم به بورس شده است. به علت سیاست‌های حمایتی نادرست دولت، قیمت برخی سهم‌ها به چند صد برابر ارزش ذاتی خود رسیده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری وطن امروز، تاریخ انتشار: 15 مرداد 1399، کد خبر: 222782، www. vatanemrooz.ir