شعار سال: «خروج غیر قانونی فرآورده نفتی از ۲ مسیر» گزارش تحقیقی لیلا مرگن خبرنگار اقتصادی روزنامه شرق است که خبر از قاچاق روغن سوخته در کشور را می‌دهد. مرگن در این گزارش توضیح داده که روغن موتور به عنوان فرآورده‌ای که بار‌ها قابلیت بازیافت و استفاده را دارد وقتی از مراکز تعویض روغن جمع آوری می‌شود از مرز‌های شرقی و غربی کشور تحت عنوان روغن سوخته به خارج کشور به صورت قاچاقی صادر می‌شود. او با اشاره به رویکرد تحریریه خود در گزارش‌های اکتشافی به شفقنا رسانه توضیح می‌دهد: روزنامه شرق همیشه به دنبال انعکاس سوژه‌های جدید و پشت پرده هاست. مثلا در بحث فساد ما همیشه تلاش کرده ایم با رصد و افشای آن، با فساد مبارزه کنیم. «حوزه بازیافت» صنعت آینده دنیا را خواهد ساخت و نظارت در ایران بر روی این حوزه بسیار کم است و امکان دخالت‌های فسادزا در این حوزه وجود دارد. به همین خاطر با توجه به اهمیت و حساسیت موضوع، سراغ این سوژه رفتیم که قاچاقچیان در حال صادر کردن فرآورده‌های سوختی هستند وهشدار دادیم صنایع خودمان در حال بیکار شدن هستند. ولی این اتفاق در حال رخ دادن است.

زهرا کشوری خبرنگار محیط زیست و میراث فرهنگی روزنامه ایران هم مدتی پیش در گزارش خوبی به مشکلات دانش آموزان منطقه غیزانیه پرداخت و خبر داد که دانش‌آموزان این منطقه، برای آنکه آب آشامیدنی داشته باشند، خودشان باید پول بدهند. او درباره دلایل پرداختن به این سوژه به شفقنا رسانه می‌گوید: در روزنامه ایران خیلی بر روی سوژه غیزانیه کار کردیم، ولی همچنان به نتیجه‌ای نرسیدیم. تا جایی که می‌دانم فقط بی آبی نیست که آن‌ها را آزار می‌دهد بلکه وضعیت بد مدارس، بهداشت ضعیف، بیکاری و… همچنان مردم این منطقه را اذیت می‌کند. به عبارتی اگرچه خوزستان بخشی از درآمد‌های کشور را تامین می‌کند، ولی ما در کنار این تاسیسات عظیم نفت و گاز، شاهد فقیرترین جوامع بومی و محلی هستیم. خب این مسئله، هم از بی عدالتی خبر می‌دهد و هم بحران بالقوه‌ای برای کشور است. چنین محرومیت هایی، بدنه قشر جوانان و نوجوان را با تضاد‌های زیادی روبه رو می‌کند و ما شاهد اعتراض‌هایی خواهیم بود که هزینه‌های بالایی خواهند داشت.

او ادامه می‌دهد: امسال ما در انتخابات شاهد این بودیم که مردم این منطقه با گالن‌های خالی آب بر سر صندوق‌های رای رفتند تا به نوعی بگویند که آب می‌خواهند. این خیلی غم انگیز است که استعداد‌های اقتصادی منطقه، جوامع بومی را برخوردار نمی‌کنند و یک روند اشتباه در کل پروژه‌های اقتصادی شکل گرفته است. به عنوان مثال یک پروژه معدنی تعریف می‌شود و کارکنان و کارگرانش را از مردم غیر بومی جذب می‌کند. خیلی از شهر‌های خوزستان مشکلاتی نظیر غیزانیه دارند، غیزانیه فقط یک نمونه است که توسعه ره اورد خوبی برای مردم منطقه اش ندارد.

فشار سازمان‌ها به رسانه‌ها برای عدم پیگیری سوژه‌ها

با این حال خبرنگاران در پرداختن به سوژه‌های خود با چه مشکلاتی روبه رو هستند؟ کشوری پاسخ می‌دهد: وقتی منطقه‌ای بدون برخورداری مردم بومی، از توسعه برخوردار می‌شود، یکسری اعتراضات اجتماعی و بومی شکل می‌گیرد، در نهایت مسئله امنیتی می‌شود و منِ خبرنگار هم نمی‌توانم پیگیری آن را ادامه دهم. در همین سوژه غیزانیه ما شاهد این مسئله بودیم و حتی مصاحبه شونده‌ها هم از ترس تبعات آن از ما درخواست حذف مصاحبه هایشان را داشتند.

کشوری همچنین با اشاره به موضوعات محیط زیستی می‌گوید: گاهی سازمان‌ها پاسخگوی پیگیری‌های رسانه نیستند، چون نمی‌خواهند مشکلاتی برایشان ایجاد شود. یا حتی گاهی فشار‌هایی به رسانه برای عدم پیگیری موضوع می‌شود.

مرگن یکی از مهم‌ترین سختی‌های حوزه خود را در دسترس نبودن آمار و اطلاعات می‌داند و می‌گوید:در حوزه اقتصاد اگر بخواهیم درباره فساد صحبت کنیم سختی‌های زیادی را باید متحمل شویم، چون در بحث دسترسی آزاد به اطلاعات با موانع زیادی روبرو هستیم. از ساده‌ترین آمار تا پیچیده‌ترین آمار، اصلا اطلاعاتی در دسترس نیست. اغلب اطلاعات به روز نیست و مربوط به چند سال قبل است و همین مسأله، امکان تحلیل را برای خبرنگاران از بین می‌برد چرا که اطلاعات سال‌های قبل برای فردی که می‌خواهد افشاگری یا با فساد مبارزه کند واقعا کاربردی ندارد و خیلی مهم است که اطلاعات به روز و آنلاین در دسترس خبرنگار باشد واین یکی از مشکلات اصلی حوزه ما است.

خبرنگاران به دنبال سوژه‌های جذاب باشند

خبرنگار روزنامه شرق برای بهتر شدن جامعه روزنامه نگاران ابتدا انتقاد‌هایی را به برخی چهره‌ها که محل مرجعیت مردم شده اند می‌کند و می‌گوید: همه خبرنگاران استعداد کافی را دارند و اگر فضا محیا باشد، می‌توانند تولیدات درخوری داشته باشد و شرایط کشور را با انتشار گزارش‌های موثر و انتقادات بهبود ببخشند. اما متاسفانه هر کسی که بر مسند قدرت است سعی می‌کند جلوی کار خبرنگاران را بگیرد. ما در کشور با چهره‌های روبرو هستیم که بدون سند صحبت‌های می‌کنند که راستی آزمایی سخنانشان بسیار دشوار است و همین افراد مرجع بسیاری از مردم شده اند و روز به روز اظهارات غلط شأن منتشر و همین موضوع باعث انحراف جامعه می‌شود، ولی این افراد کم کم جای رسانه‌های مستقل و حرفه‌ای را می‌گیرند و به نوعی به شایعات دامن می‌زنند.

او پیشنهاد می‌دهد:روزنامه نگاران به جای اینکه دنباله رو این سلبریتی‌ها باشند باید سوژه‌های جذاب، ناب و مورد توجه جامعه را پیدا کنند که کار‌های آنان کمرنگ شود و مرجعیت را دوباره به رسانه‌های جریان اصلی برگردانند. مرگن همچنین مهم‌ترین دغدغه خود را یافتن اطلاعات، آمار و نقشه‌های درست از منابع موثق می‌داند.

وضع معیشتی نامناسب خبرنگار و امنیت شغلی پایین

کشوری هم می‌گوید: برای ارائه پیشنهاد جهت بهتر شدن وضعیت جامعه روزنامه نگاری بستگی دارد که از چه زاویه‌ای به بررسی وضعیتشان بپردازیم. اگرچه من در رسانه‌ای دولتی کار می‌کنم و حقوقم به نسبت رسانه‌های خصوصی بهتر است با این حال بسیاری از همکاران من در رسانه‌های خصوصی وضعیت معیشتی مناسبی ندارند و امنیت شغلیشان پایین است. در قضیه روزنامه شهروند الان شاهد این هستیم که عدم تمایل هلال احمر به ادامه نسخه چاپی روزنامه خود سبب بیکار شدن خبرنگاران حرفه‌ای زیادی می‌شود. امسال در روزنامه‌های دیگری هم شاهد تعدیل خبرنگاران بودیم که چند روزی بحث داغ شبکه‌های اجتماعی و بعد هم به فراموشی سپرده شد. می‌خواهم بگویم که ما به صورت کلی شغلی نداریم که درآمد مقبولی داشته باشد و از سوی دیگر همین درآمد ناچیز برای برخی از روزنامه نگاران هم نیست. این درحالی است که صنف فعالی برای دفاع از حقوق خبرنگار وجود ندارد. انجمن روزنامه نگاران تهران هم در حد یک بیانیه از خبرنگار دفاع می‌کند.

او معتقد است که حوزه محیط زیست و میراث فرهنگی خیلی برای رسانه‌ها مهم نیست و می‌گوید: رسانه براساس آگهی اداره می‌شود و طبیعتاً به مسائلی می‌پردازد که بتواند آگهی بیشتری بگیرد. حوزه محیط زیست و میراث فرهنگی نه تنها درآمدزایی ندارد بلکه برای اداره کردن این حوزه باید اعتبار‌هایی هم در نظر گرفته شود. یکی از تلاش‌های ما رسانه ای‌ها این است که تلاش کنیم اعتبار این حوزه را بگیریم تا بتواند خودش را اداره کند.

کشوری همچنین وقف کوه دماوند، سوژه زهرا رفیعی در هشمهری، حضور کشتی‌های چینی در سید ترال از روزنامه ایران و… را از سوژه‌های موثر و مهم امسال می‌داند.

با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری شفقنا ، تاریخ انتشار: 19 مرداد 1399 ، کدخبر: 502337  ، www. fa.shafaqna.com