شعار سال: مبارزه با ویروس کرونا به مثابه میدان جنگ واقعی است. سیاستمداران، سیاست‌گذاران، خبرنگاران و کادر درمانی از واژه‌ها و عبارت‌هایی استفاده می‌کنند که برای ما تداعی‌کننده جنگ است: جنگ با «دشمن نامرئی». چرخه اقتصادی هنگامی که مردم «در خانه‌ها پناه گرفتند» از حرکت ایستاد و همه به خاطر کادر درمانی که «در خط مقدم» کار می‌کردند در خانه ماندند.

«The Conversation» گزارش می‌دهد، این استعاره‌ها که در دوران شیوع ویروس کرونا به کار گرفته شده استعاره‌های مفهومی هستند که وامدار واژه‌های نظامی‌اند و پیام‌های بسیار روشنی، چون خطر، همکاری و تلاش را منتقل می‌کنند.

مطالعات نشان داده که در برخی از مواقع استفاده از استعاره‌های نظامی می‌تواند به اتحاد مردم علیه دشمن مشترک کمک کند. مردم با این واژه‌ها اضطرار را حس می‌کنند و کار‌های معمول خود را کنار می‌گذارند تا بر موضوع مورد نظر متمرکز شوند. البته ممکن است این واژه‌ها آثار طولانی‌مدت به جا بگذارد که وجود آن‌ها در حوزه پزشکی و سلامت کمتر تاثیر مثبت داشته باشد. تحقیقات حاکی از آن است که ممکن است این استعاره‌ها باعث شوند افراد تصمیماتی خلاف توصیه‌های پزشکی بگیرند.

آماده‌باشِ زبانی


استعاره‌های نظامی در حوزه «مبارزه با مواد مخدر» رواج یافت. این اصطلاح را ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور آمریکا، در تلاش برای کاهش مصرف غیرقانونی مواد مخدر در ایالات متحده استفاده کرد. زبان جنگ از آن زمان در واژه‌ها و اصطلاحات انگلیسی رواج پیدا کرد. اصطلاحاتی، چون مبارزه با تغییرات اقلیمی یا مبارزه با مصرف‌گرایی اکنون معمول شده است؛ بنابراین طبیعی است که وقتی ویروسی کشنده ظهور کند ادبیات جنگ به وجود می‌آید.

پیدایش استعاره‌های نظامی در حوزه پزشکی پدیده جدیدی نیست. چنین استعاره‌هایی در روابط بین بیماران و انواع بیماری‌ها نقش بارزی داشته است. سرطان یکی از همین نمونه‌هاست. سرطان دشمن است و بدن را مورد تهاجم قرار می‌دهد و به بیماران گفته می‌شود که باید با این بیماری بجنگند، برای شکست دادن آن تلاش کنند و در طی زمان معالجه قوی باشند و مبارزه کنند. این واقعیت که ما اغلب از استعاره‌ها استفاده می‌کنیم نشان می‌دهد که در تلاشیم تا به یک هدف مشترک برسیم. این واژه‌ها ساده و روشن هستند و به ما کمک می‌کنند تا مفاهیم پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی را درک و دسته‌بندی کنیم.

 

می‌دانیم که زبان بر مفاهیم شناختی تاثیر می‌گذارد و شناخت نیز بر رفتار‌های ما موثر واقع می‌شود. مطالعات نشان داده که زبان جنگ باعث تغییر رفتار انسان‌ها می‌شود؛ اما این تغییرات همیشه مثبت نیست. در جنگ طرف‌های مخالف با هم مبارزه می‌کنند و هر کسی بیشتر دوام بیاورد و قوی‌تر باشد پیروز می‌شود. قدرت و اعتمادبه‌نفس در جنگ ستوده می‌شود و رفتار‌های بزدلانه موجب حقیر شمردن افراد می‌شود. پوستری در جنگ جهانی دوم با مضمون «آرام باشید و ادامه دهید» (Keep calm and carry on) نمونه‌ای از این طرز فکر را نشان می‌دهد. در عبارت «جنگ با تروریسم» پیام اصلی این بود که اجازه ندهیم ترس زندگی ما را مختل کند و تمرکز اصلی بر بازگشت به زندگی عادی بود.

این رویکرد‌ها می‌توانند مفید باشند، اما پزشکان در مورد ویروس کرونا توصیه می‌کنند که باید فاصله اجتماعی را حفظ و از ماسک استفاده کرد. مبارزه با ویروس کرونا به گونه‌ای است که باید برخلاف معمول در خانه ماند و گذاشتن ماسک کاری جسورانه به نظر نمی‌رسد. ما برای مبارزه با این ویروس باید عادت‌های معمول خود را بشکنیم تا در جنگ با آن پیروز شویم.

 

تحقیقات حکایت از آن دارد که استفاده از استعاره‌های جنگ منجر به بروز رفتار‌های منفی می‌شود که این رفتار‌ها خلاف توصیه‌های بهداشتی است. بعضی از افراد ممکن است بخواهند خود را در معرض خطر بیشتری قرار دهند تا شجاعت‌شان را ثابت کنند. در مواردی نیز مشاهده شده که اشخاص برای آنکه نشان دهند «تسلیم نشده‌اند» درمان‌های دارویی را رها می‌کنند.

همچنین این استعاره‌ها باعث می‌شود به افرادی که به بیماری مبتلا شده‌اند احساس ضعف دست دهد و گمان کنند که در جنگ شکست خورده‌اند. در واقع این مفهوم ضمنی سبب می‌شود افراد خود را شکست‌خورده قلمداد کنند. باید تاکید کرد که جنگ تنها با انسان‌های دیگر معنا پیدا می‌کند و در جنگ با ویروس یا مواد مخدر برد و باخت واقعی وجود ندارد؛ بنابراین از دید روانشناسی این نمایش اعتماد‌به‌نفس بی‌معنی است.

وقتی ویروس را دشمن معرفی می‌کنیم، ممکن است افرادی برخلاف معمول عمل کنند و دست به کار‌های مغایر با اخلاق بزنند تا شجاعت خود را نشان دهند. ویروس کرونا در حال گسترش است و استفاده از استعاره‌های جنگ می‌تواند به جای آنکه مفید واقع شود خساراتی به بار آورد. شاید دیگر وقت آن رسیده است تا شیوه صحبت درباره این ویروس را تغییر دهیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت اعتمادآنلاین، تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۳۹۹، کد خبر: ۴۲۵۲۳۴، www.etemadonline.com