شعار سال :  مشاور امور خیرین معاونت توسعه روستایی و مدیرعامل مجمع خیرین معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور گفت: در معاونت توسعه روستایی اعتقاد داریم که توسعه در جامعه به مثابه مثلثی است که یک ضلع آن دستگاه‌های دولتی است که به فعالیت‌ها و وظایفشان عمل می‌کنند. ضلع دوم، نهاد‌های حاکمیتی مانند کمیته امداد، بنیاد برکت و بنیاد مستضعفان هستند که درواقع دولت در تعیین برنامه‌ها به این بخش به‌عنوان بخشی از فعالیت‌های خود به کار آن‌ها نظارت دارد. ضلع سوم این مثلث شامل خیریه‌ها، مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد هستند که این گروه یاریگران و بازیگران اصلی توسعه روستا‌ها هستند. نبود هر کدام از موارد، این مثلث را از حالت عادی خارج و روند کمک به بخش‌های مختلف روستا را مختل می‌کند.

مصطفی نظری با تأکید بر این‌که یکی از عوامل مهم توسعه در جوامع مختلف، وجود نهاد‌هایی است که برآمده از دل مردم هستند و برای رفع نیاز‌های مردم همان منطقه، استان یا کشور فعالیت می‌کنند، ادامه داد: وجود خیرین یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه‌یافتگی است که هر چقدر بتوانند به دولت کمک کنند و در حرکت جامعه نقش داشته باشند، شاهد جامعه‌ای موفق‌تر خواهیم بود.

وی اظهار کرد: در کشورمان موارد زیادی وجود دارد که گروه‌های مختلف خیرین در آن نقش ارزنده و سازنده‌ای داشته‌اند؛ مانند موقوفه نمازی که آثار و برکات آن هنوز در شیراز پابرجاست. در ایران بعد از انقلاب نیز شاهد رشد نهاد‌های مردمی به‌صورت نسبتاً خوب هستیم.

مشاور امور خیرین معاونت توسعه روستایی تصریح کرد: نمی‌توان آمار روشن و شفافی از تعداد خیرین و میزان فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند، ارائه داد، زیرا چند مرجع مانند ناجا، وزارت کشور، وزارت ورزش و جوانان و... برای فعالیت سمن‌ها مجوز می‌دهند. همین موضوع سبب می‌شود اطلاعات مدون و مشخصی برای همه این فعالیت‌ها وجود نداشته باشد.

نظری بیان کرد: به‌واسطه کاستی‌هایی که وجود دارد، خیرین برای کمک به بخش‌های مختلف اعلام آمادگی می‌کنند و معمولاً فعالیت‌هایشان در سطح جامعه دیده می‌شود و کم‌تر در تجهیز زیرساخت‌ها وارد می‌شوند؛ هرچند به‌تازگی مجمع خیرین مدرسه‌ساز، خیرین راه‌ساز و... نیز شکل گرفته است. اگر به حضور خیرین اهمیت داده شود و برخی موانع این بخش که به‌عنوان هدف عام‌المنفعه و نیت خیر فعالیت می‌کنند، برداشته شود، به توسعه و آبادانی روستا کمک خواهد شد.

فعالیت ۸‌هزار سمن فعال در حوزه روستا

وی با بیان این‌که در ایران هم‌اکنون ۲۷ هزار سازمان مردم‌نهاد و سمن به‌صورت رسمی و غیررسمی درحال فعالیت هستند، ادامه داد: هم‌اکنون شاهد فعالیت هشت‌هزار سمن فعال در حوزه روستا هستیم که در بخش‌های مختلف به ارائه خدمات می‌پردازند.

مشاور امور خیرین معاونت توسعه روستایی و مدیرعامل مجمع خیرین توسعه روستایی با تأکید بر این‌که این معاونت با اغلب سمن‌هایی که در حوزه روستا فعال هستند، در ارتباط است، عنوان کرد: ما در سفر‌های استانی و برنامه‌های خود مشکلات و مسائل این سمن‌ها و خیرین را مورد بررسی قرار داده‌ایم و به دنبال تقویت فعالیت آن‌ها هستیم.

او با بیان این‌که سمن‌ها در حوزه‌های مختلفی مانند مسائل بهداشتی و عمرانی فعالیت می‌کنند، گفت: هم‌اکنون سمن‌هایی داریم که در قالب خیریه‌ها در مناطق کم‌آب برای مردم منطقه آب فراهم می‌کنند. برخی سمن‌ها نیز در مناطقی که مردم آن محروم هستند، بسته‌های غذایی در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهند تا سوء‌تغذیه آن‌ها از بین برود.

فعالیت خیرین در روستا‌ها نمود بیش‌تری دارد

نظری اضافه کرد: نمی‌توان گفت فعالیت خیرین از بخش نهاد‌های حاکمیتی و دولتی بیش‌تر است، اما آثار و نتیجه کمک‌هایشان بیش‌تر در جامعه نمود پیدا می‌کند، چون این کمک‌ها از دل مردم برمی‌خیزد و ارزش معنوی آن بسیار زیاد است. خیرین وقتی می‌بینند گروهی از هم‌وطنان در گوشه‌ای از کشور به کمک نیاز دارند، همگی برای رفع مشکل بسیج می‌شوند. با این حال گاهی بی‌نظمی‌هایی به دلیل عدم مدیریت درست برای کمک‌رسانی رخ می‌دهد و شرایط را برای افراد کمک‌کننده و کمک‌گیرنده سخت می‌کند؛ به‌طور مثال، در جریان زلزله لرستان یکی از خیرین تصمیم گرفت برای اهالی یک روستا تعدادی یخچال تهیه کند، اما تعداد پنج یخچال برای ۴۰ خانواده‌ای که در آن روستا ساکن بودند، کفاف نمی‌داد و سبب ایجاد اختلاف بین اهالی روستا شد. گاهی اوقات نیز اگرچه تمام نیاز‌های مردم روستا در یک سبد کالا دیده می‌شود، اما این نمی‌تواند شاخصه‌های رفاه روستا را بالا ببرد و در افزایش کیفیت زندگی مردم روستا نقش داشته باشد.

حرکت هماهنگ خیرین با هم، لازمه افزایش شاخص رفاه در روستا‌ها

وی با اشاره به این‌که لازمه افزایش شاخصه رفاه یک روستا این است که خیریه‌ها با هم هماهنگ عمل کنند، تأکید کرد: باید شبکه منسجمی برای این کار رقم بخورد؛ هرچند باید گفت مجامع موفقی مانند خیرین مدرسه‌ساز نیز شکل گرفته و توانسته‌اند با شناسایی مناطق محروم و استان‌هایی که به مدرسه نیاز دارند، هزینه‌های خیرین را به آن سمت هدایت کنند. خیرین سلامت نیز در این بخش موفق عمل کرده‌اند، به‌طوری‌که بیش‌تر خانه بهداشت‌های روستا‌ها توسط خیرین ساخته شده است.

مشاور امور خیرین معاونت توسعه روستایی و مدیر عامل مجمع خیرین توسعه روستایی عنوان کرد: یک سال قبل جمعی از خیرین تصمیم گرفتند مجمع خیرین توسعه روستا‌ها به نام ماندگاران را تشکیل دهند. هدف این مجمع، هدایت کمک‌های خیرین به سمت روستا‌های محروم و کم‌تر توسعه‌یافته است. برنامه‌ریزی‌های آن انجام شد، اما به‌دلیل وقوع کرونا برنامه‌های این مجمع با تأخیر همراه شده است.

وی اظهار کرد: سه راهبرد برای این منظور درنظر گرفته شده که شامل هدایت، تسهیل‌گری و نظارت است. در بحث هدایت ابزار‌های تشویقی و تنبیهی درنظر گرفته می‌شود. برای این منظور نیاز است هماهنگی بین‌بخشی صورت گیرد نه این‌که جنبه امر و نهی داشته باشد؛ درواقع هدایت به این معناست که اگر سیل یا زلزله‌ای رخ داد، نیازسنجی شود یا این‌که اگر قرار است روستایی آباد شود، باید بررسی کرد آن روستا به چه چیز‌هایی نیاز دارد، زیرا نیاز‌های مردم در هر روستا و هر بخش با بخش دیگر متفاوت است. پس باید براساس این نیاز‌ها خیرین ورود کنند و برای این کار هم باید انجمن‌های علمی روستایی شکل بگیرد تا شاخص‌های علمی امر خیر مشخص و افراد خیر شناسایی و معرفی شوند.

وجود ۳۷ هزار روستا در کشور

این مقام مسئول با اشاره به این‌که در کشور بیش از ۳۷ هزار روستا داریم، تصریح کرد: هشت‌هزار روستای کشور بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارند. این در حالی است که آبادی وقتی شکل می‌گیرد که بیش از ۲۰ خانوار در آن ساکن باشند و خیرین می‌توانند خدمات زیادی در این روستا‌ها انجام دهند. نکته دیگر این‌که نباید همه تصمیم‌گیری‌ها در مراکز استانی انجام شود. به همین دلیل مجامع استانی تشکیل و تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها به این مجامع واگذار می‌شود.

وی با تأکید بر این‌که هر سال ضریب محرومیت براساس مطالعات میدانی سنجیده می‌شود، بیان کرد: باید نیاز‌های روستا سنجیده و براساس آن سمن‌ها ورود پیدا کنند. باید مشخص شود که چه روستایی به چه امکاناتی نیاز دارد و خیرین در صورت تمایل این امکانات را برای افزایش شاخص رفاه روستا‌ها تهیه کنند.

نظری درخصوص مشکلات این بخش متذکر شد: یکی از مشکلاتی که ما در این بخش با آن روبه‌رو هستیم، این است که قوانین در این بخش گاهی ایجاد مشکل می‌کند؛ به‌طور مثال بحث مالیات انجام امور خیریه جزو هزینه‌های قابل قبول مالیاتی به‌شمار نمی‌رود و این موضوع گاهی خیرین را با مشکل مالیاتی روبه‌رو می‌کند. این در حالی است که در بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته کمک‌های مردمی جزو مالیات به‌شمار می‌رود، اما در ایران این گونه نیست.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازسبزینه، تاریخ انتشار:۳ شهریور ۱۳۹۹، کد خبر: sabzineh.org /۱۲۱۲