ذاکری با تاثیر گذار دانستن نقش ایران در تولید علم و فناوری همچنین سرمایههای عظیم علمی این کشور بیان کرد: در منطقه خاورمیانه ظرفیتهای بیشماری برای دیپلماسی علم و فناوری همچون انرژی، سلامت و صنعت معدن وجود دارد. همزمان که تقویت این رویکرد به ارتقای سطح زندگی شهروندان کمک میکند، میتواند گام موثری در راستای حل مناقشات منطقه نیز باشد.
شعار سال: مهدخت ذاکری مدیر بین الملل طرح معدن معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران، درباره تاثیر علم و فناوری در ایجاد ثبات برای خاورمیانه به خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت: تنشهای جاری در منطقه خاورمیانه نشان از آن دارد که ابزارهای سنتی برای حل چالشهای پیش رو همچون دیپلماسی قدرتهای بزرگ، دیپلماسی رفت و برگشت (Shuttle Diplomacy)، دیپلماسی رده دو (Track II Diplomacy) و مذاکرات مستقیم، چندان موفق نبوده است.
وی ادامه داد: اما شیوههای دیگری همچون دیپلماسی علم و فناوری به مفهوم تشریک مساعی علمی و فناورانه متخصصین، دیوان سالاران و تکنوکراتها برای حل مشکلات مشترک و ایجاد همکاریهای سازنده بین المللی ظرفیت غیرقابل انکاری برای حل منازعه به ویژه در این منطقه را داراست. این شکل از دیپلماسی بی شک مسیر همواری را برای کشورها به منظور ارتقای کیفیت زندگی شهروندان از طریق انتقال و توسعه فناوری و علم هموار میکند. اما همزمان زمینهای را برای بهبود مناقشات منطقهای و نیز توسعه آن از طریق همکاریهای فناورانه و علمی که کمتر سیاسی و امنیتی شده است، فراهم میکند؛ بنابراین تلاشهای دیپلماتیک در این حوزه میتواند منجر به ایجاد شکل گیری بسترهای اعتماد و صلح سازی در منطقه خاورمیانه گردد.
وی ضمن تاکید بر اهمیت علم و فناوری در متحد سازی جهان افزود: در سراسر دنیا دیپلماسی علم و فناوری به توسعه سیاست خارجی و همکاریهای بین کشورها کمک کرده است. یکی از این موارد تلاشهای جهانی در مقابله با تغییرات آب و هوایی است که دیپلماسی علم تاثیر بسزایی بر همگرایی دولتها داشته است. کنفرانس ۲۰۱۵ پاریس صدها سیاستمدار و متخصص را برای بررسی شواهد علمی گرمایش زمین، راه حلها و ترسیم چارچوبی برای کاهش آسیبهای زیست محیطی، برای مذاکره و حل مشکلات گرد هم آورد.
به گفته وی، زمینه دیگری که دیپلماسی علم و فناوری در آن نقش به سزا داشته، مقابله با شیوع بیماریهای واگیردار است. شیوع زیکا در آمریکای لاتین، گستردگی بیماری ابولا در افریقا و اخیرا نیز همه گیری جهانی ویروس کرونا و تلاش دولتها و سازمانهای بین المللی در مبارزه با این تهدیدات مشترک علیه سلامت انسانها، بار دیگر بر اهمیت این حوزه تاکید کرد.
ذاکری با تاثیر گذار دانستن نقش ایران در تولید علم و فناوری همچنین سرمایههای عظیم علمی این کشور بیان کرد: در منطقه خاورمیانه ظرفیتهای بیشماری برای دیپلماسی علم و فناوری همچون انرژی، سلامت و صنعت معدن وجود دارد. همزمان که تقویت این رویکرد به ارتقای سطح زندگی شهروندان کمک میکند، میتواند گام موثری در راستای حل مناقشات منطقه نیز باشد. بدین مفهوم که همکاری در حوزههای یاد شده، میتواند گام به گام در سطوح مختلف اعم از کارشناسی، دانشجویی و دانشگاهی، بین شهروندی و بین دولتی، به سوی عادی سازی و توسعه روابط، موثر واقع شود.
مدیر بین الملل طرح معدن معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران افزود: در بخش انرژی به عنوان مثال، انرژیهای تجدید پذیر به مثابه منبعی کمتر استراتژیک در منطقه با مقایسه با منابع هیدروکربونی، دیپلماسی فناوری میتواند بسیار فعال عمل کند و همکاریهای منطقهای اثربخشی شکل بگیرد. در این راستا، ایران با دراختیارداشتن منابع فراوان انرژیهای تجدید پذیر، چون ۳۰۰ روز آفتابی، بادهای ۱۲۰-۱۸۰ روزه سیستان و آبشارهای جاری در استانهای مختلف کشور، میتواند مبتکر طرحها و پیشنهادات همکاری با کشورهای همسایهی خود، باشد.
وی ادامه داد: استفاده از نوآوری ها، انتقال فناوری و نیز تکیه بر منافع اقتصادی مشترک در این حوزه، میتواند زمینه مناسبی برای مذاکرات دیپلماتیک فناورانه و علمی با رویکرد بهبود و توسعه روابط با همسایگان ایجاد کند. حوزه دیگر سلامت است، در ماههای اخیر با همه گیری ویروس کرونا، در منطقه خاورمیانه علیرغم وجود تنشها و منازعات جاری، اقداماتی هرچند کم اثر، در حوزه آتش بس و یا حل مناقشه از سوی دولتهای منطقه و سازمانهای بین المللی برداشته شده است. اما در چنین شرایطی و به منظور مقابله با تهدید مشترکی، چون کوید-۱۹ علیه امنیت انسانی مردم منطقه و جهان، شاهد بودیم که تلاشهای دیپلماتیک در قالب فرستادن کمکهای بشردوستانه دارویی از طرف برخی دولتهای منطقه به ایران انجام شده است؛ بنابراین به نظر میرسد این شرایط نیز، میتواند زمینه ساز همکاری میان دولتها پیرامون موضوعی غیر حساسیت زا و غیر امنیتی همچون سلامت بشر، در قالب تشکیل نهادهای منطقهای باشد.
ذاکری گفت: همکاری در حوزه معدن و صنایع معدنی نیز از دیگر بخشهایی است که میتواند در منطقه خاورمیانه و بویژه میان ایران و همسایگانش، منجر به تشکیل زمینههای همکاریهای گسترده شود. به این ترتیب که ایران با دارا بودن ذخایر عظیمی از مس، سرب، روی و سنگهای تزیینی، جایگاه دهم را در دنیا از این لحاظ از آن خود کرده است. با توجه به تلاشهای گسترده اخیر طرح توسعه معدن در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به مثابه یکی از متولیان دیپلماسی علم و فناوری در کشور، مطالعات و رایزنیهایی پیرامون تشکیل پلتفرمی منطقهای در زمینه همکاریهای فناورانه در حوزههای زمین شناسی، معدن و صنایع معدنی انجام پذیرفته است.
وی در پایان اظهار داشت: از جمله اهداف و ضرورتهای این پلتفرم میتوان به توسعه اقتصاد غیرنفتی کشور، کاهش وابستگی درآمدی به منابع هیدروکربوری و تقویت اقتصاد معدن پایه اشاره کرد. چرا که مواد معدنی حدود یک درصد و صنایع معدنی تا ۶ درصد تولید ناخالص کشور را به خود اختصاص میدهد. دیگر ضرورت مهم این پلتفرم امکان طراحی و ایجاد سازوکارهای مالی دو یا چند جانبه غیردلاری با اعضای منطقهای آن به منظور تبادلات مالی برای تسهیل انتقال فناوری و خدمات در این حوزه خواهد بود. مهمترین و ذاتیترین دلیل تشکیل چنین پلتفرمی اما، بهره گیری از دیپلماسی فناورانه و علمی به منظور کاهش تنشها در منطقه و دستیابی به صلحی مثبت میان دولتهای حوزه خلیج فارس و خاورمیانه خواهد بود.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از سایت میمتالز، تاریخ انتشار:۲۱ آبان ۱۳۹۹، کدخبر: me-metals.ir، ۱۴۱۹۶۳