شعار سال: روز پنجشنبه ۱۶ بهمن در گفت وگویی با علی‌بیگدلی کارشناس مسایل بین‌الملل مطرح شد: اتحادیه اروپا در روزهای گذشته اعلام کرده است که با کشورهای عضو برجام و دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا درباره بازگرداندن توافق هسته‌ای به مسیر اصلی آن در ارتباط است و در حال مذاکره با آمریکا درباره لغو تحریم‌های یکجانبه‌ای است که بر ایران اعمال شده است؛ اتفاقی که می‌توان آن را مثبت قلمداد کرد و در همین راستا جو بایدن در وعده‌های انتخاباتی‌اش گفته بود که در صورت بازگشت ایران به پایبندی کامل به تعهدات هسته‌ای، آمریکا هم به توافق بازمی‌گردد؛ موضع‌گیری‌ای که به نظر می‌رسد همچنان تداوم دارد و کار را به مرحله‌ای رسانده است که طرفین منتظر اقدام مقابل هستند درحالی‌که ایران در نتیجه خروج دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا از توافق هستــه‌ای در سال ۲۰۱۸، بــرخی تــعهدات داوطلبانه‌اش در توافق هسته‌ای را کاهش داد.

البته به گفته مقامات ایران، این اقدامات در صورت پایبندی تمامی اعضای توافق به تعهداتشان، بازگشت‌پذیر است. ایران در گذشته بارها حسن نیت خود را به طرف‌های مقابل نشان داده است اما باز هم روی برخی موارد از سوی غربی‌ها پافشاری می‌شود که به نظر می‌رسد راه‌حل آن استفاده از کمیسیون مشترک برجام باشد. در راستای بررسی این مساله گفت‌وگویی با علی‌بیگدلی، کارشناس مسائل بین‌الملل انجام شده است که در ادامه می‌خوانید.

آیا با توجه به فعال شدن اروپــا برای بازگرداندن ایالات‌متحده به برجام، به‌زودی شاهد تحرکات میدانی خواهیم بود؟

وزیرخارجه کشورمان و اتحادیه اروپا در روزهای اخیر پیشنهاداتی داده‌اند اما به این علت که هنوز دولت بایدن به صورت کامل مستقر نشده است و به‌تازگی برخی اعضای کابینه آنها رای اعتماد دریافت کرده‌اند، باید منتظر ماند و مشاهده کرد که در عمل چه واکنشی نشان خواهند داد. دولت بایدن هنوز با کنگره کار دارد و برخی از اعضای کابینه بایدن هنوز به تایید نرسیده‌اند.

 

از سوی دیگر، بایدن با توجه به تجربه‌ای که دارد همچون ترامپ شتابزده عمل نخواهد کرد و با تامل به مسائل مربوط به ایران و خاورمیانه توجه می‌کند و به آنها رسیدگی خواهد کرد. بایدن به‌دنبال یک اجماع بین‌المللی است و قصد دارد تا در مرحله اول روابط خود را با اتحادیه اروپا ترمیم کند. وی قصد دارد تا تکلیف خود را با رژیم صهیونیستی و عربستان نیز مشخص کند و قطعا با آنها نیز رایزنی خواهد کرد. این موارد سبب می‌شود که پروسه زمانبر شده و تغییرات احتمالی در بلندمدت رقم بخورد.

چه موانــعی در این عرصه کار را برای احیای برجام سخت می‌کند؟

حضور رژیم صهیونیستی در کشورهای عربی و خصومت آنان با ایران، شرایط را برای ایران و حتی بایدن سخت و با مشکل روبه‌رو کرده است. چراکه رئیس‌جمهورآمریکا بدون جلب نظر و رضایت آنان امکان ندارد با ایران به توافقی کلی دست یابد. ایالات‌متحده غیر از موضوع هسته‌ای ایران مسائل جانبی را مطرح کرده است و شاید سخت آن را مطرح نکرده باشد اما این موارد را مدنظر دارد.

 

در عین حال نباید فراموش کرد برجام و مسائل دیگری که به ایران مربوط می‌شود جزو اولویت‌ اول بایدن نیستند؛ زیرا او با مشکلات فراوان داخلی مواجه است. با توجه به شرایطی که در منطقه حاکم است، بایدن ناچار باید شرایط را سروسامان دهد. چراکه وضعیت امروز منطقه به نفع آمریکا نخواهد بود و در مقابل ادامه شرایط اقتصادی برای ایران هم قابل دوام نیست. بنابراین مذاکره تنها راه باقی‌مانده برای طرفین است.

 

مقامات ایرانی می‌دانند که اگر وارد مذاکره شوند، طرف مقابل انتظارات دیگری هم دارداما درصورت اجرای تعهدات طرف مقابل، می‌توان شرایط را به نفع خودمان تغییر دهیم. در برجام اول، سه ضلع ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا نقش داشتند و مانند الان در منطقه تا این حد مدعی وجود نداشت. اکنون این مثلث به مربع تبدیل شده و در یک ضلع دیگر آن کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی قرار دارند. بنابراین جو بایدن در صورت بازگشت به برجام نیازمند اجماع‌سازی و کسب رضایت کشورهای مورد اشاره درباره ایران است. بنابراین برخی اقدامات می‌تواند منجر به ارجاع پرونده به شورای امنیت سازمان ملل شود که قطعا کار را سخت خواهد کرد به گونه‌ای که امروز سرگردانی ایجاد کرده است.

اروپا، طبق اظهاراتی که مقامات آن انجام داده‌اند، می‌تواند این موانع را حذف کند؟

اروپا به دنبال حل اختلافات است اما بایدن بعید به نظر می‌رسد سریع به آن پاسخ دهد. بایدن بدون مقدمه وارد رایزنی نمی‌شود. تغییرات در حال رقم خوردن است. برای مثال آمریکا ناوهواپیمابر خود را از منطقه خارج کرد اما به دنبال این تغییرات مجلس رفتار خوبی نشان نداد و مصوبه آنها شتابزده بود. باید توجه کرد مساله پیچیده شده است. آمریکا قطعا نمی‌تواند ایران را در خاورمیانه نادیده بگیرد و به همین علت ایران باید یک سیاست دقیق در پیش گیرد تا در این عرصه به پیروزی برسد.

 

پیشنهاد وزیرخارجه کشورمان نیز خوب است و در همین راستا همواره تاکید می‌کنم نباید اتحادیه اروپا را از دست بدهیم، زیرا روزنه ما به سمت عرصه بین‌المللی است. اختلافات وجود دارد اما باید ارتباط را با اروپا حفظ کرد. ایران باید خود را برای شرایط مختلف آماده کند. اینکه برخی می‌گویند، گفت‌وگو خواهیم کرد یک حرف غیرمنطقی نیست ولی نیاز به شرایط خاصی دارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار ۱۶ بهمن ۱۳۹۹، کد خبر: 84210840، www.irna.ir.