شعار سال:چند روز قبل برنامهای را راجع به بزرگراهها نگاه میکردم که به شکل مصاحبه- مناظره مجازی برگزار میشد در یکطرف یکی از مسئولین وزارت راه و شهرسازی و در طرف دیگر یکی از رانندگان خودروهای سنگین حضور داشت. مسئول مربوطه از کیفیت مطلوب راهها و سرمایهگذاریهای کلان در آن صحبت میکرد و راننده نیز از کیفیت نامطلوب راهها و تأثیر آن بر فرسودگی لاستیکها و خسارتهای دیگر وارد بر خودرو. وقتی داستان به اینجا رسید که مسئول مربوطه بر کیفیت مطلوب راهها اصرار داشت راننده خوروی سنگین پیشنهاد داد تا در یک مسیر همراه راننده باشد و از نزدیک نظارهگر کیفیت راهها و میهمان راننده در مسیر. وقتی داستان به اینجا ختم شد مجری تلویزیون نیز گفت که آنها نیز همراه خواهند بود در این بازدید میدانی. این برنامه نشان داد که بین تصویر مسئولین از بزرگراهها و تصویر رانندهها و استفادهکنندگان از بزرگراهها شکاف بسیار زیادی وجود دارد زیرا اولی جاده را از بالا (با پرواز) نگاه میکند که دارای کیفیت لازم است و دیگری جاده را از نزدیک نظارهگر است و درگیر با آن در عالم واقع.
اما بعد از این برنامه این سؤال به ذهن من خطور کرد که میزان محصولات کشاورزی حملونقل شده بین استانها در طول سال چقدر است؟ آیا اطلاعاتی راجع به رصد حملونقل محصولات کشاورزی بین استانها وجود دارد تا بتوان با توجه به آن برنامهریزی لازم را در ارتباط با نقش بزرگراهها و کیفیتبخشی به زیرساختهای جادهای داشت؟ با این کیفیت نامطلوب جادههای روستایی و بزرگراههای مواصلاتی بین استانها، چقدر از محصولات کشاورزی دچار ضایعات فیزیکی و کیفی میشوند؟ آیا راهی برای برآورد میزان این ضایعات وجود دارد؟سهم بخش کشاورزی در فرسودهسازی زیرساختهای جادهای چقدر است؟ آیا با کاهش ضایعات محصولات کشاورزی ناشی از جادههای با کیفیت مطلوب میتوان سرمایهگذاری لازم را در کیفیتبخشی بزرگراهها داشت؟ اساساً چرا مطالعات و تحقیقات اقتصادکشاورزی به این سمتوسو جهت داده نمیشود؟
به نظر میرسد وقت آن رسیده است تا مطالعات اقتصادکشاورزی از پوسته مدلمحور و فراتر از آن، از پوسته مقالهمحور موجود خارج و وارد پوسته جدیدی شود که بر رفتارهای ناشی از کارکرد زیرساختها بر بخش کشاورزی تأکید دارند و فرایند انتقال محصولات کشاورزی را نه از سطح مزرعه بلکه در گام اول در سطح انتقال بین استانها و آنهم از سطح عمدهفروشیها مورد توجه قرار میدهد.
امید اینکه اینگونه مطالعات در سطح بخش کشاورزی در دستور کار گروههای اقتصادکشاورزی قرار گیرد تا فصل جدیدی از مطالعات اقتصادکشاورزی مؤثر بر تغییر رفتارهای مدیران و مسئولین مربوطه رقم بخورد و هرگونه سرمایهگذاری در اینگونه زیرساختها برگرفته از مطالعات میدانی باشد.
محمد قربانی. استاد دانشگاه فردوسی مشهد
اختصاصی پایگاه تحلیلی -خبری شعار سال