شعار سال: شورای شهر پنجم در حالی به واپسین‌هفته‌های کار خود نزدیک می‌شود که به اذعان فعالان حوزه مدیریت شهری، عملکرد خوبی داشته و سبب تحولات در پایتخت شده است. توقف شهرفروشی و جلوگیری از ساخت‌وساز در باغ‌ها از مهم‌ترین دستاورد‌های شورای شهر در این دوره است که قطعاً شهروندان از نتایج مثبت آن بی‌بهره نخواهند ماند. هرچند در این میان معضلاتی همچون آلودگی هوا و ترافیک همچنان لاینحل مانده و اعضای پارلمان شهری در این دوره چهارساله هم نتوانستند بر این مشکلات غلبه کنند، اما با تغییر رویکرد مدیریت شهری، تهران از دست بلندمرتبه‌سازی‌ها رها شده و روی ریل توسعه فضا‌های شهری قرار گرفته است.

برای بررسی عملکرد دوره پنجم شورای شهر از ابعاد مختلف، با محسن هاشمی‌رفسنجانی، رییس شورای شهر گفتگو کردیم.

مهم‌ترین دستاورد شورای شهر پنجم از نظر شما چیست؟

توقف شهرفروشی و تغییر نحوه مدیریت شهری، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین خدمتی بود که در این دوره انجام شد چرا که شهرداری تهران با رشد هزینه‌ها و پرسنل همراه بود و در مدت ۲۰ سال بودجه‌اش ۲۰ برابر و نیرو‌هایی که مستقیم و غیرمستقیم با این نهاد ارتباط دارند ۵ برابر شد. اعداد و ارقام سیر صعودی را نشان می‌دهند، اما هزینه‌های اداره شهر کم نشد. با احتساب تورم، بودجه شهرداری در این چهار سال به نصف دوره قبل رسید. تعداد پرسنل نه تنها اضافه نشد بلکه ۲۰درصد هم کاهش یافت و مهم‌تر از همه موفق شدیم شهرفروشی و قانون‌فروشی در تهران را تاحد زیادی متوقف کنیم. با وجود همه کاهش‌ها، شهر به‌خوبی اداره شد و اقدامات خوبی هم در محله‌ها صورت گرفت.

توقف شهرفروشی چه نتیجه‌ای برای مردم داشت؟

در شهرفروشی سرمایه‌های شهر مانند بوستان‌ها و برخی از فضا‌های عمومی به برج تبدیل می‌شدند و طبقات اضافی هم سبب مخدوش‌شدن سیما و منظر شهری شده بود. توقف این مصوبه به‌نوعی شهر را به شهروندان بازگرداند.

در شورای شهر پنجم به شهر توجه خاصی شد، اما چرا اعضای پارلمان در مدت ۴ سال موفق نشدند مشکل حمل‌ونقل عمومی تهران را حل کنند؟

توسعه حمل‌ونقل عمومی شهر، مهم‌ترین اولویت شورای شهر پنجم بود که بنده و سایر اعضا برای تحقق آن تلاش کردیم که به‌دلیل شرایط اقتصادی کشور و کم‌لطفی دولت و همچنین عدم پیگیری مطالبات این حوزه، در برنامه تجهیز و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در مترو و اتوبوس نتایج خوبی حاصل نشد. اگرچه در حوزه ناوگان حمل‌ونقل ریلی کار‌هایی مهمی انجام شد و افتتاح چندین ایستگاه را داشتیم، اما انتظار و خواسته مردم و جامعه، به‌ویژه در شرایط کرونایی بیشتر بود که نتوانستیم پاسخگو باشیم و از این بابت شرمنده شدیم.

شهرداری تهران پرونده قضایی مربوط به مطالبات مالی از برخی مسئولان گذشته را دارد که قطعاً با وصول طلب‌ها بخشی از مشکلات شهری رفع می‌شد. در این خصوص چه اقداماتی انجام شده است؟

بله، حق با شماست. شهرداری تهران پرونده قضایی دارد که مربوط به مطالبات شهرداری است که به دوره‌های قبل و مدیران و مسئولان پیشین بازمی‌گردد. اینکه پیگیری نکردیم، درست نیست. چون ماهم معتقدیم در شرایطی که با بحران مالی در مدیریت شهری به‌دلیل همزمانی کرونا، تورم و رکود مواجه هستیم واولویت‌های اصلی شهر مانند تأمین اتوبوس و واگن مترو معطل مانده است، می‌توانست کمک‌کننده باشد، اما نکته مهم این است که براساس وظیفه برای وصول این مطالبات تلاش‌هایی شد که متأسفانه بلاتکلیف ماند.

علاوه بر توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی، رفع معضل ترافیک هم مطالبه شهروندان بوده و هست. در این زمینه چه اقداماتی شده است؟

مسئله ترافیک، یک معضل همیشگی در تهران بوده است در روز‌های اخیر به‌دلیل بیماری کرونا و خطر استفاده از حمل‌ونقل عمومی، تمایل شهروندان به استفاده از خودرو‌های شخصی بیشتر شده، اما به‌صورت اصولی باید گفت که ترافیک، نتیجه سیاست خودرومحوری در تهران است. در بسیاری از شهر‌های توسعه‌یافته جهان، معضل ترافیک و آلودگی هوا را با توسعه حمل‌ونقل عمومی و محدودکردن استفاده از خودرو‌های شخصی حل کرده‌اند. در تهران، حتی بیش از برنامه، بزرگراه ساخته شده است و با سوخت ارزان و یارانه‌ای، مردم به استفاده از خودروی شخصی تشویق می‌شوند و در مقابل، کمبود شدید و فرسودگی در اتوبوس و مترو وجود دارد و بودجه و اعتبارات آن پرداخت نمی‌شود؛ بنابراین ما برعکس دنیا و منطق مدیریت شهری عمل می‌کنیم و نتیجه آن امروز در معضل ترافیک نمایان شده است؛ بنابراین شورا به تنهایی نمی‌تواند معضل به این بزرگی با چنین قدمتی را رفع کند. در هرصورت محدودیت‌ها مانع انجام وظیفه ما در شورای شهر نشد و هرجا لازم بود مطالبه را عنوان و پیگیری کردیم. رفع این معضل مدیریت یکپارچه و عزم ملی می‌خواهد.

در مورد آلودگی هوا چه اقداماتی صورت گرفته است؟

آلودگی هوا و ترافیک به‌نوعی درهم تنیده شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که حدود نیمی از آلودگی هوا، نتیجه استفاده از خودرو‌های شخصی است که تا نحوه سیاستگذاری در ایجاد محدودیت برای این خودرو‌ها اصلاح نشود، مشکل ترافیک و آلایندگی حل نمی‌شود. علاوه بر خودرو‌ها یا آلاینده‌های سیار، بخشی از آلودگی هوا هم مربوط به فعالیت صنایع آلاینده در شهر و حومه است. امسال شاهد افزایش آلودگی هوا نسبت به دهه اخیر بودیم و علت آن هم علاوه‌بر مسائل جوی، افزایش گوگرد در سوخت‌های مصرفی بود. فرسودگی در سیستم پالایش نفت، تولید ۱۰برابری مازوت پالایشگاه‌ها و… همه سبب آلودگی هوا می‌شوند. شورای شهر در برابر این معضل هرگز سکوت نکرد و بار‌ها در صحن شورا به متولیان تذکر داد، اما حقیقت این است که باید برنامه نوسازی سیستم پالایشی کشور به‌روز شود.

آیا معضلاتی که در تهران وجود دارد و به‌نوعی شهروندان از آن‌ها آسیب می‌بینند با دادن تذکر حل می‌شود؟
قطعاً حل مشکلاتی، چون آلودگی هوا و ترافیک نیاز به اقدامات اصولی و عزم ملی دارد، اما فراموش نکنیم که شورا نهادی است با اختیارات و وظایف مشخص و تعریف‌شده که فراتر از آن نمی‌تواند عمل کند. در چهارچوب اختیارات وظیفه داریم به مسئولان ذی‌ربط تذکر دهیم و موضوع را پیگیری کنیم که قطعاً در این مورد هیچ قصور از سوی اعضای شورای شهر رخ نداده است.

ورود دوچرخه‌های اشتراکی به ناوگان حمل‌ونقل عمومی تأثیری در کاهش ترافیک داشته است؟

حقیقت این است که ما هم می‌دانیم سهم دوچرخه در حل معضلات شهری کمتر از یک‌درصد است، اما نمی‌توان اظهار کرد که کاملاً بی‌تأثیر بوده است؛ بنابراین در تمام کشور‌های دنیا استفاده از دوچرخه درحال تبدیل‌شدن به یک فرهنگ است و استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی می‌تواند گامی باشد در ترغیب شهروندان به استفاده از وسیله حمل‌ونقل پاک. به‌نظر این وسیله در حوزه حمل‌ونقل مورد استقبال قرار گرفته است و هر روز شاهد افزایش تعداد ایستگاه‌ها و دوچرخه‌ها هستیم که می‌توان این موضوع را به فال نیک گرفت چراکه با افزایش تقاضا برای استفاده از دوچرخه می‌توان قدم در مسیر کاهش ترافیک و آلودگی هوا گذاشت؛ بنابراین هر اقدامی که مدیریت شهری در این حوزه انجام داده در راستای حقوق شهروندی بوده است و شورای شهر هم به‌نوعی از این وسایل حمل‌ونقل پاک حمایت می‌کند.

در این دوره، شورای شهر با فساد در شهرداری برخورد کرده است. در این مورد توضیح می‌دهید؟

شورا در حوزه اختیارات خود، یعنی تصویب و نظارت، به وظیفه خود عمل کرده است. در ابتدای شورا مصوبه‌ای داشتیم که واگذاری مالکیت یا بهره‌برداری املاک شهرداری بدون اجازه شورا ممنوع شود و با این اقدام عملاً دادن رانت به اسم خیریه یا فعالیت‌های فرهنگی متوقف شد. همچنین با مصوبات شهرسازی و نظارت مؤثری که انجام شد عملاً جلوی شهرفروشی و قانون‌فروشی که منشأ اصلی تخلفات و فساد بود گرفته شد؛ بنابراین شورا به وظیفه خود در مبارزه و متوقف‌کردن فساد عمل کرد، اما در مورد فساد‌های رخ‌داده در دوره‌های پیشین باید بگویم شورای شهر یک نهاد قضایی نیست که اختیار برخورد داشته باشد. حتی شکایت و پیگیری قضایی هم در اختیار شورا نیست و باید شهرداری شکایت کند که متأسفانه با وجود همه تذکرات اعضای شورا، این موضوع چندان قوی پیگیری نشد.

شورای شهر پنجم عملکرد فعالی در نامگذاری معابر داشت. در حقیقت همین عملکرد سبب شده این شورا را متهم کنند به اینکه کاری جز تغییر نام معابر انجام نداده است؟

به هر حال کار‌هایی که در حوزه شهری انجام می‌شود قطعاً موافقان و مخالفانی دارد. نامگذاری، بخشی از وظایف شوراست و اینکه عده‌ای گمان می‌کنند این کار‌ها نمایشی هستند و شورا باید به کار‌های مهم‌تری بپردازد، شاید به این دلیل است که به وظایف شورا خیلی واقف نیستند. در شورا کمیسیون‌های مختلفی وجود دارد که کارکرد‌های متفاوتی دارند. کمیسیون نامگذاری، وظیفه‌اش انتخاب نام مناسب برای معابر است که در این دوره تلاش شد نام مفاخر و نامداران و بزرگان عرصه‌های مختلف روی معابر جاودانه شود. پس این کمیسیون نمی‌تواند وظایف قانونی‌اش را رها کند و مثلا فعالیت عمرانی یا حقوقی انجام دهد.

شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از شفقنا، تاریخ انتشار: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۱۳۷۸۵۲، www.fa.shafaqna.com