شعار سال: نظام تصمیمگیری کشاورزی را چندین آفت بزرگ بهشدت تحت تأثیر قرار داده و به انحراف میکشاند بهگونهای که بهجای حل مسئلهها، مسئلههای جدید را رقم میزنند و بهجای تولید منافع، تنها مانع ایجاد و هزینه تولید میکنند:
❇ نگاه ساده به مسئلههای پیچیده و کهنه کشاورزی یعنی نگاه پیچ نو و پیچگوشتی خودکار به پیچهای کهنه، زنگزده و چند بار پیچگوشتی و ضربه خورده،
❇ نبود اطلاعات بهروز از مسئلههای کشاورزی و آخرین اقدامهای صورت گرفته در حوزه مدیریت مسئلههای کشاورزی یعنی عدم بررسی ادبیات مسئلههای کشاورزی از دو بُعد تغییر نوع، شکل و ماهیت و نیز راهحلهای تجربهشده در گذر زمان،
❇ عدم استفاده از رویکرد مشورتگیری از شبکه بزرگ متخصصین و خبرگان بخش کشاورزی در حوزه حل مسئلههای کشاورزی یعنی نگاه محدود به دایره تفکر در حل مسئلههای کشاورزی،
❇ نبود تفکر سیستمی پیرامون مسئلههای کشاورزی یعنی نگاه محدود در دایره مسئله مورد نظر و عدم توجه به ابعاد گستردهتر آن از منظر تأثیر و تأثر بر سایر حوزههای کشاورزی دارای ارتباطات با مسئله موردنظر و بهبیانی نگاه نقطهای به مسئلههای کشاورزی،
❇ استفاده از قانونگذاریهای ساده برای حل مسئلههای کشاورزی یعنی غفلت از آسیبشناسی قوانین موجود برای رفع نقاط ضعف و تهدیدهای موجود در آن،
❇ عدم توجه به ساختارسازی با توجه به تغییر و تحولات شکلگرفته در بخش کشاورزی، نیازها و ضرورتهای جدید یعنی غفلت از اینکه ساختارها هم تولیدکننده مسئلههای کشاورزی هستند و هم مانع برای اثربخشی قانونهای موجود و حتی قانونهای جدید،
❇ نبود تصویر شفاف از رفتارهای ذینفعان کشاورزی در آینده برای لحاظ در تصمیمگیریهای کشاورزی یعنی انجام برنامهریزیها و تصمیمگیریها در گذشته رفتارها،
❇ عدم مداخله جدی ذینفعان کشاورزی در فرایند تصمیمگیریهای کشاورزی یعنی نگاه ستادی داشتن به رفتارها در سطح ذینفعان کشاورزی (نظام دستور – اقدام)،
❇ نبود شناخت کافی از بعد فرایندها و دادههای پشتیبان تصمیمگیریهای کشاورزی در یک ساختار زنجیرهای یعنی عدم شناخت دقیق تصمیمگیران کشاورزی از جزئیات فرایندهای بخش کشاورزی و ارتباطات پسین و پیشین،
❇ برگزاری بیشازحد جلسات بهاصطلاح کارشناسی برای حل مسئلههای کشاورزی بدون اینکه در مرحله تصمیمسازی اطلاعات اولیه برای تولید مهمات تصمیم تولید شده باشد یعنی عدم پشتیبانی تصمیمسازی از نظام تصمیمگیری،
❇ درگیری بیشازحد مدیران در جلسات بهاصطلاح پاسخگویی به مسئولین بالادستی یعنی هدررفت زمان برای مدیریت مسئلههای کشاورزی،
❇ عدم اعتقاد و باور مدیران به امکان حل مطلوب و پایدار مسئلههای کشاورزی یعنی پیگیری رهایی سریع از مسئلههای کشاورزی با رویکرد رفع موقت،
❇ عدم توجه به ساختارهای تقویتکننده نظام تصمیمگیری هوشمند یعنی حرکت در بستر نظام تصمیمگیری سنتی،
❇ عدم استفاده دقیق و نظاممند از اینترنت اشیاء، بلاک چین و کشاورزی ۴ برای مدیریت مسئلههای کشاورزی یعنی استفاده از این ابزارها بهصورت موضوعی یا موضعی،
❇ عدم استفاده از ظرفیت نهادهای اجرایی کشاورزی فعال در بخش کشاورزی برای برداشت دادهها و اطلاعات لازم برای پشتیبانی تصمیم و عملیاتیسازی تصمیمها در میدان و اصلاح تصمیمها در مسیر عملیاتیسازی با توجه به ویژگیها و مختصات جغرافیایی کشاورزی یعنی انتظار اثربخشی کامل و یکباره در میدان بدون اصلاح در برخی از وجوه تصمیمها و فرایندها،
❇ عدم اجرای کامل قوانین کشاورزی مصوب در صحنه میدانی و در نتیجه اثربخشی ناقص آنها یعنی تفسیر به رأی از قوانین در مرحله عملیاتیسازی،
❇ عدم همسویی در تصمیمهای درونبخشی کشاورزی یعنی نبود همافزایی و تقویت تصمیمهای بخش کشاورزی و بهنوعی حرکت تصمیمهای درونبخشی کشاورزی در خلاف جهت هم برای تضعیف اثرات قابلانتظار از تصمیمها در مرحله عملیاتیسازی،
❇دستکاری بیشازحد در نهادهای خدماتی و پشتیبان بخش کشاورزی در چارچوب الحاق و انتزاع یعنی برآیند حرکتها در طول زمان در راستای ناکارآمدسازی و بیاثرسازی نهادهای کشاورزی،
❇ تلاش حداکثری برای تجمیع وظایف در ساختار وزارت جهادکشاورزی یعنی پرهیز از واگذاری وظایف کلیدی و بهنوعی عدم اطمینان از کارایی نهادهای خصوصی فعال در بخش کشاورزی،
❇ عدم توجه به چرایی عدم اثربخشی تصمیمهای مختلف کشاورزی به شکل عملیاتی و بهنوعی نبود دایره ارزیابی و پایش این مهم یعنی اقدام به هدفگیری و شلیک تصمیمهای کشاورزی بدون ارزیابی اهداف مورد انتظار از اثر شلیک بر هدف و
❇ آفتهای دیگر و شاید مهمتر نادیده گرفته شده در این یادداشت.
امید اینکه با توجه به مجموعه آفتهای برشمرده شده برای نظام تصمیمگیری کشاورزی و نیز با توجه به کارکردهای چندگانه و پیچیده این آفتها بر بخش کشاورزی از ابعاد مختلف و در نتیجه اثرگذاری بر منافع ذینفعان بخش کشاورزی، لازم است طرح پشتیبانی از نظام تصمیمگیری کشاورزی به فوریت در دستور کار نهادهای مسئول از جمله کمیسیون کشاورزی، آب و محیطزیست قرار گیرد تا بخش عمدهای از ناهنجاریهای موجود در بخش کشاورزی کاهش یابد، زیرا به جهت اهمیت این طرح بر طرح پشتیبانی و رفع موانع تولیدات کشاورزی ارجحیت دارد.
محمد قربانی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال برگرفته از کانال تلگرامی معجزه توسعه