محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی قانون مدیریت دادهها و اطلاعات ملی را که گامی مهم برای تحقق هوشمندسازی در کشور و حذف بوروکراسیهای اداری است، برای اجرا به دولت ابلاغ کرد. این قانون در 15 ماده تصویب شده و متن قانون در ادامه خبر آورده شده است. بحث لایه بندی و سطح بندی داده ها، تلفیق داده ها ، امنیت داده ها و بروز بودگی داده ها از جمله مواردی است که انتقادات زیادی بر آن وارد می باشد.
شعار سال: محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی در نامهای به حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم رییسی رییس جمهوری قانون مدیریت دادهها و اطلاعات ملی را برای اجرا ابلاغ کرد.
بر اساس قانون مدیریت دادهها و اطلاعات ملی که از سوی محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی برای اجرا به رئیس جمهور ابلاغ شده است، اطلاعات موجود نزد دستگاههای اجرایی جمع آوری به صورت بهروز نگهداری میشود تا علاوه بر کوتاهتر شدن بوروکراسی اداری، با کمک به حذف کاغذ از ادارات یک گام بر تحقق دولت الکترونیک و هوشمندسازی کشور نزدیکتر شویم.
یکی از مشکلات اصلی امروز کشور این است که بیش از ۳۰ دستگاه اعم از سازمان ثبت اسناد، سازمان ثبت احوال و وزارتخانهها به صورت بخشی اطلاعات را جمع آوری و در اختیار یکدیگر قرار نمیدهند که بخش بزرگی از بروکراسی اداری را تشکیل میدهد. قانون «مدیریت دادهها و اطلاعات ملی» با
رفع قوانین متعارض برای تبادل الکترونیکی اطلاعات میان دستگاههای اجرایی کشور و
تعیین مجازات برای دستگاههای متخلف گام مهمی برای رفع بوروکراسی موجود برداشته است.
قانون مدیریت دادهها و اطلاعات ملی
ماده ۱- اختصارات و اصطلاحات بکار رفته در این قانون در معانی مشروح ذیل است:
الف- دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون: دستگاهها و نهادهای موضوع ماده (۱) قانون احکام دائمی برنامههای توسعه کشور مصوب ۱۰/۱۱/۱۳۹۵ و ماده (۲۹) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماع و فرهنگی جمهوری اسلامی مصوب ۱۴/۱۲/۱۳۹۵ -بجز استثنائات آن- و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی و سازمانهای مناطق آزاد تجاری- صنعتی
تبصره- شمول این ماده در خصوص نهادها، مؤسسات، تشکیلات و سازمانهایی که زیر نظر مستقیم مقام معظم رهبری اداره میشوند، منوط به اذن ایشان است.
ب- ارائه دهندگان خدمات ذیل تنظیمگران بخشی: آن دسته از ارائه دهندگان خدمات که بهموجب قوانین و مقررات مربوط به صدور پروانههای کاربری (اپراتوری) و یا قوانین و مقررات مربوط به اصناف، اتحادیهها یا شوراهای صادرکننده انواع موافقتنامه اصولی، تاسیس شده یا میشوند و فعالیت میکنند.
پ- پایگاه داده و اطلاعاتپایه: کلیه پایگاههای داده و اطلاعاتی که در ایجاد و ارائه خدمات الکترونیکی و هوشمند و اجرای فرآیندهای الکترونیکی نقش پایهای داشته و ارائه این خدمات و اجرای فرآیندهای الکترونیکی وابسته به یکی یا ترکیبی از اطلاعات و داده این پایگاههای پایه است.
ت- دادهها و اطلاعات ملی: دادهها و اطلاعات دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون و یا هر داده و اطلاعات که به موجب قوانین و مقررات در اختیار دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون قرار دارند.
ث- دادهها: مجموعهای از اعداد و حروف و علائم و نشانههایی هستند که به صورت قراردادی در ابزارهای الکترونیکی یا رقومی یا توسط هر نوع فناوری جدید ارتباطی و اطلاعاتی تولید میشوند
ج- اطلاعات: مجموعهای از دادهها که طی عملیات منطقی، پردازش میشوند.
ماده ۲- سیاستگذاری و تصویب راهبردهای کلان نظام تولید، نگهداری، پردازش، دسترسی، یکپارچهسازی، تبادل و امنیت داده و اطلاعات ملی با هدف افزایش قدرت حکمرانی، ساماندهی و انسجامبخشی بهنظام تبادل دادهها و اطلاعات، گسترش تبادل اطلاعات میان دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون و تسهیل دسترسی به اطلاعات پایه برای کسبوکارهای بخش خصوصی بر عهده «شورای عالی فضای مجازی» است.
ماده ۳- «کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیکی» مصوب شورای عالی فضای مجازی موظف است در تصمیمگیریهای خود به استثنای امر قضاء نسبت به اعمال سیاستها و راهبردهای کلان و نظارت و مدیریت بر نحوه نگهداری، پردازش، دسترسی، یکپارچهسازی، امنیت و بویژه تبادل و به اشتراک گذاری دادهها و اطلاعات موضوع این قانون اقدام نماید.
تبصره ۱- ترکیب اعضا و نحوه اداره کارگروه موضوع این ماده توسط شورای عالی فضای مجازی تعیین میشود.
تبصره ۲- کارگروه فوقالذکر مکلف است گزارشهای عملکرد دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون را هر سه ماه یک بار به مجلس شورای اسلامی و شورای عالی فضای مجازی ارائه نماید.
ماده ۴- دادهها و اطلاعات ملی با لحاظ مسائل امنیتی و با رعایت محرمانگی اطلاعات اشخاص در در اختیار دولت جمهوری اسلامی ایران است.
تبصره- دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون و ارائه دهندگان خدمات ذیل تنظیم گران بخشی موظفند امکان دسترسی و تبادل دادهها و اطلاعات ملی را صرفاً بر اساس سطوح دسترسی تعیین شده توسط کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی فراهم نمایند.
ماده ۵- دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون که بر اساس شرح وظایف مقرر در قوانین مربوطه و نیز تکالیف ناشی از این قانون موظف به تولید، نگهداری، پردازش دادهها و اطلاعات میباشند، مکلفند در امر تولید، نگهداری، پردازش، حفظ امنیت و صیانت از دادههای شخصی و تبادل و اشتراک گذاری و تکمیل و بروزرسانی دادهها و اطلاعات ملی، سیاستها و نظامات مصوب شورای عالی فضای مجازی و مصوبات کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی را اعمال و اجرا نمایند.
تبصره ۱- تنظیم گران بخشی ملزم به اجرای مصوبات کمیسیون دوام و اعمال سیاستها و نظامات این قانون از طریق درج یا الحاق در پروانه یا مجوزهای فعالیت، تأسیس، موافقت اصولی یا قرارداد ارائهدهندگان خدمات ذیل خود هستند.
تبصره ۲- تخلف از اجرای مصوبات کمیسیون دوام یا استنکاف از تطبیق با شرایط موضوع این قانون مستوجب مجازات مقرر در این قانون است.
ماده ۶- اعمال تدابیر حفاظتی و امنیتی جهت صیانت از داده و اطلاعات و حفظ محرمانگی دادهها و اطلاعات اشخاص بر عهده دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون و ارائه دهندگان خدمات ذیل تنظیم گران بخشی است که مسؤول تولید، نگهداری یا پردازش کننده دادهها و اطلاعات هستند.
تبصره- دستورالعمل و استانداردهای امنیت تبادل دادهها و اطلاعات و تأمین امنیت و ارزیابی آن مطابق نظامات و مصوبات شورای عالی فضای مجازی خواهد بود.
ماده ۷- تبادل دادهها و اطلاعات بین دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون با دستگاههای اجرایی و یا کسبوکارها با رعایت اصول حفاظتی و امنیتی بر عهده «مرکز ملی تبادل اطلاعات» وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.
تبصره- ایجاد مراکز تبادل اطلاعات موضوعی یا منطقهای بهمنظور مدیریت بهینه تبادل دادهها و اطلاعات تحت نظارت مرکز ملی تبادل اطلاعات و تصویب کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیک بلامانع است.
ماده ۸- بهمنظور صیانت و حفظ یکپارچگی در دادهها و اطلاعات ملی و صرفهجویی در تبادل دادهها و اطلاعات، دولت میتواند متناسب با کارکرد و نحوه و تواتر بهروزرسانی آنها در مراکز داده دولت، بر اساس مصوبه کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیکی، این دادهها را نگهداری نماید. دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون موظف به بروزرسانی برخط این پایگاههای اطلاعاتی هستند. تعیین سطح دسترسی به این پایگاههای اطلاعات بهموجب مصوبه کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیکی میباشد.
ماده ۹- متخلف یا اخلال کننده در پردازش و تبادل یا مستنکف از اجرای این قانون مشمول مجازات انفصال از خدمت به مدت شش ماه تا پنج سال یا حبس تعزیری به مدت نود و یک روز تا شش ماه میشود.
ماده ۱۰- متولی اداره و بروزرسانی پایگاههای دادهها و اطلاعات پایه مطابق جدول ذیل تعیین میشود. این متولیان مکلفند بر اساس مصوبات کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیکی اقدامات اجرایی لازم را برای تحقق اهداف این قانون به اجرا گذارند.
تبصره ۱- کارگروه فوق الذکر میتواند حسب ضرورت نسبت به حذف، الحاق یا ادغام و تفکیک پایگاه دادهها و اطلاعاتپایه به فهرست مذکور اقدام نماید.
تبصره ۲- دستگاهها و نهادهای مشمول این قانون حسب اعلام کارگروه مزبور، ضمن بروزرسانی دادهها و اطلاعات خود، موظف به همکاری با متولیان پایگاههای داده و اطلاعات پایه میباشند.
ماده ۱۱- در صورت بروز اختلاف در اجراء و تفسیر فنی مصوبات کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی، بین دستگاههای اجرایی، «شورای اجرائی فناوری اطلاعات» و برای نهادهای خارج از قوه مجریه، «مرکز ملی فضای مجازی» مرجع داوری است. این حکم نافی اختیارات قضات نبوده و برای آنان لازم الاتباع نیست.
ماده ۱۲-
الف- در تبصره (۴) ماده (۱۶۹ مکرر) قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴، عبارت «کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیکی» جایگزین عبارت «هیأتوزیران و حفظ طبقهبندی مربوط،» میشود.
ب- در ماده (۲۳۲) قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی مصوب ۲۷/ ۱۱/ ۱۳۸۰، عبارت «جز در موارد مربوط به حوزه قضاء فقط با تصویب کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی به سایر دستگاهها ارائه دهند و در غیر این صورت» جایگزین عبارت «محرمانه تلقی و از افشای آن جز در امر تشخیص درآمد و مالیات نزد مراجع ذیربط در حد نیاز خودداری نمایند و در صورت افشاء» می شود.
پ- در ماده (۳۴) قانون ثبت احوال مصوب ۱۶/۴/ ۱۳۵۵، عبارت «دستگاههای اجرایی با مصوبه کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی» جایگزین «دولتی ذیصلاح» میشود.
ت- تبصره ماده (۷۳) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب ۳/۱۰/ ۱۳۹۲ به شرح زیر اصلاح می شود:
تبصره – تعیین نحوه و سطوح دسترسی به داده ها جز در مواردی که مشمول دسترسی های قوه قضائیه است، بر عهده کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیکی میباشد.
ث- ماده (۱۵) قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مؤدیان مصوب ۲۱/۷/۱۳۹۸ به شرح زیر اصلاح و تبصره های آن حذف می شود:
ماده ۱۵- دستورالعمل نحوه دسترسی به اطلاعات سامانه مودیان توسط کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی تعیین می شود.
ج- در ماده (۱۹) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱/۹/۱۳۸۴ عبارت «کارگروه تعاملپذیری دولت الکترونیکی» جایگزین عبارت «دادستان کل کشور» می شود.
قانون فوق مشتمل بر دوازده ماده و نه تبصره که گزارش آن توسط کمیسیون صنایع و معادن به صحن علنی تقدیم شده بود، پس از تصویب در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ سی ام شهریورماه یکهزار و چهارضد و یک مجلس، در تاریخ ۲۰/۷/۱۴۰۱ به تأیید شورای نگهبان رسید.
محمدباقر قالیباف- رییس مجلس شورای اسلامی
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایمنا، تاریخ انتشار: ۴ آبان ۱۴۰۱، کدخبر: ۶۱۴۹۲۲، www.imna.ir/ سایر منابع.