جمعه ۳۱ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 April 19 
شعار سال: برخلاف دانش‌آموزان کشورهای پیشرفته خبری از مطالعات منسجم و برنامه ریزی شده کتب غیردرسی در بین دانش‌آموزان اردبیلی نیست. نه کتابخانه مدارس و نه کتابخانه‌های عمومی نتوانسته‌اند نسبت به پیاده‌سازی فرهنگ مطالعه در بین دانش‌آموزان به درستی عمل کنند.
این خلأ موجب شده اطلاعات عمومی و وقت‌گذرانی دانش‌آموزان اغلب با شبکه‌های مجازی و کانال‌های تلگرامی همراه شود. بطوریکه نهادهای تربیتی و فرهنگی ناخواسته خود به مشکلاتی دامن می‌زنند که معتقدند می‌تواند برای دانش‌آموز آسیب‌زا باشد.
قواره کتابخانه‌ها از یک اتاق تا یک کشو
کتابخانه مدارس در مدارس بزرگ، نمای کتابخانه و حتی اتاقی به همین نام دارد. اما در مدارس کوچک‌تر حتی اتاقی برای کتابخانه اختصاص نیافته است. کمبود امکانات موجب شده در برخی مدارس کتابخانه مدارس قفسه‌ای در گوشه اتاق مدیر یا سالن مدرسه یا یکی دو کلاس درس باشد.
به ویژه در مناطق محروم و مدارس روستاها خبری از کتابخانه مدرسه نیست و قواره کتابخانه به اندازه چند عدد کتاب در کشوی معلم مدرسه کوتاه می‌شود.
اما در بررسی امکانات کتابخانه‌ای مدارس، مدیرکل آموزش‌وپرورش استان اردبیل صریح کرد: چهار هزار و ۳۲ کتابخانه مستقل و کلاسی در مدارس استان دایر است.
احمد ناصری متذکر شد: تعداد کل کتب موجود در کتابخانه‌ها یک میلیون و ۶۵ هزار و ۲۸۱ جلد کتاب است.
وی افزود: در سال تحصیلی گذشته ۲۲۵ هزار و ۹۵۵ دانش‌آموز در مدارس تحصیل می‌کردند که در واقع به ازای هر دانش‌آموز۵.۲ کتاب در مدارس داشتیم.
با این وجود به نظر می‌رسد عمده تجمع کتب در مدارس بزرگ‌تر و کتابخانه‌های مدارس به نام و شناخته شده است.
هر چند میانگین کتاب برای هر دانش‌آموز پنج جلد است و تلاش بر این بود امکانات کتابخانه‌های مدارس محروم بهبود یابد؛ اما این سهم تمامی دانش‌آموزان نیست و در این خصوص عدالت آموزشی امکان سازی نشده است.
مراجعات تفننی به کتابخانه مدارس
انتظار می‌رود حداقل در مدارس بزرگ، دانش‌آموزان کتابخوان باشند. اما صحبت‌های خبرنگار ما با دانش‌آموزان نشان می‌دهد، اغلب به کتب موجود در کتابخانه مدارس خود رغبتی ندارند و یا علاقه‌ای به مطالعه کتب غیردرسی نشان نمی‌دهند.
نازنین محمدی گفت: من به رمان علاقه دارم اما به غیر از یکی دو داستان در کتابخانه مدرسه رمان نداریم و به همین دلیل بیشتر به کتابخانه عمومی مراجعه می‌کنم.
وی افزود: بیشترین حجم کتب کتابخانه مدرسه ما کتاب‌های درسی است و به همین دلیل اگر دانش‌آموزان مجبور نباشند این کتاب‌ها را نمی‌خوانند.
دانش‌آموز دیگری تصریح کرد: علاقه‌ای به کتاب ندارم و همه معلومات عمومی را از تلگرام دریافت می‌کنم.
وی که حتی به کتابخانه‌های عمومی نیز مراجعه نمی‌کند، معتقد است میلیون‌ها کتاب وجود دارد و شناختی از آن ها ندارد؛ به همین دلیل مسیر راحت‌تر را انتخاب کرده و اطلاعات عمومی کوتاه از تلگرام دریافت می‌کند.
بخشی از گریز و یا بی‌علاقگی دانش‌آموزان به مطالعه به ضعف مشاوران، مربیان تربیتی و کتابداران مدارس گره خورده است.
بطوریکه اهمیت مطالعه کتب غیردرسی برای دانش‌آموزان تفهیم نشده و نگاه به کتابخانه به عنوان ابزار جدی و تخصصی ترویج مطالعه نبوده بلکه صرفاً کاربری تصنعی داشته است.
مطابق اظهارات مدیرکل آموزش‌وپرورش استان کل عوامل همکار در کتابخانه‌های مدارس ۱۲۸ نفر است که در مقایسه با بیش از چهار هزار کتابخانه مستقل و کلاسی نشان می‌دهد اغلب کتابخانه‌های مدارس هم در حجم اندک و هم بدون کتابدار اداره می‌شود.
از سویی ناصری معتقد است سالانه نیمی از دانش‌آموزان به کتابخانه مدارس مراجعه دارند. هر چند کیفیت مطالعات این تعداد ارزیابی نشده به این سؤال که تکلیف نیم دیگر دانش‌آموزان چیست، پاسخ مشخصی نداریم.
مطالعه کتاب برای امتحان اجباری
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل در خصوص وضعیت مطالعه کودکان و نوجوانان در سال جاری تصریح کرد: بیشترین میزان مطالعه و استقبال از کتاب از سوی کودکان است.
رباب عزیزخانی متذکر شد: ضروری است نسبت به ترویج فرهنگ مطالعه از آغاز مدرسه اقدام شود و به عنوان مثال تورهای کتابخانه گردی دایر کرد و به دانش‌آموزان تفهیم کرد که علاوه بر کتب درسی می‌بایست کتب غیردرسی نیز بخوانند.
با این وجود ضعف برنامه‌هایی که نسبت به اجرای آن تأکید می‌شود موجب شده عمده مطالعات دانش‌آموزان اردبیلی کتب درسی و آن هم از سر ناچاری جهت شرکت در امتحانات پایان ترم باشد.
کودکان به دلیل اینکه دسترسی کمتری به فضاهای مجازی دارند بیشتر از کتب بهره می‌گیرند اما در بین نوجوانان اردبیلی مطالعه کتاب کیفیت مطلوبی ندارد.
ساماندهی کتابخانه مدارس ضرورت فراموش شده
در جلسه انجمن کتابخانه‌های عمومی اردبیل معاون سیاسی اجتماعی فرماندار اردبیل به ضرورت استفاده از ظرفیت کتابخانه‌های مدارس تأکید کرد.
رحیم افلاکی متذکر شد: متأسفانه این ظرفیت استفاده نمی‌شود و برخی دانش‌آموزان حتی از وجود کتابخانه در مدرسه خود مطلع نیستند.
این دغدغه بجا در حالی سال‌ها است طرح می‌شود که موضوع ساماندهی کتابخانه مدارس در سال ۱۳۸۹ مطرح شد و این مهم هنوز محقق نشده است.
در آن مقطع زمانی مدیرکل وقت آموزش‌وپرورش به اجرای طرح ساماندهی کتابخانه مدارس در همان سال اشاره کرد.
اما دستاورد کوتاه‌مدت اجرای این طرح که انتظار می‌رفت به افزایش مطالعه در بین دانش‌آموزان پیشی گیرد محقق نشده است.
به نظر می‌رسد در سال تحصیلی جدید کتابخانه‌های مدارس استان می‌بایست برنامه‌ای منسجم برای دانش‌آموزان تحت پوشش خود داشته باشند.
برنامه‌هایی که بتواند پیشتازی تلگرام بر کتاب را مهار کند و اندوختن معلومات و دانش را چون اصلی در ذهن دانش‌آموز نهادینه سازد.
دانش‌آموزان گریزان از مطالعه مدیران و برنامه ریزان آینده خواهند بود و چه بسا خلأهای امروز در ترویج مطالعه اثرات سو در تربیت نسل‌های آینده به دنبال دارد.
سایت شعار سال، با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 28 تیر 1394، کد مطلب: 4034686:www. mehrnews.com
