دکتر سید علی فاطمی – متخصص داروشناسی و نایب رئیس انجمن داروسازان- در پاسخ به این سؤال می‌گوید: کیفیت دارو یک امر نسبی است و این نسبیت تنها مخصوص داروهای ایرانی نیست و در مورد داروهای خارجی نیز مطرح است.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران یک گام عقب‌تر می‌رود و به جنبه‌های مهم کیفیت دارو می‌پردازد: می‌توان کیفیت دارو را از 4 جنبه بررسی کرد. سهولت استفاده از دارو نخستین معیار سنجش کیفیت محسوب می‌شود. بسیار دیده شده یک شرکت داروسازی، دارویی را بسیار کوچک و به شکل روکش دار تهیه می‌کند به گونه‌ای که برای بیمار قابل بلع باشد اما شرکتی دیگر همان دارو را در سایز بزرگتر و به صورت گچی تهیه می‌کند که بلع آن برای بیمار دشوار است و نارضایتی وی را به همراه دارد.

معیار دوم پایداری داروهاست؛ برخی از شرکت‌ها دارو را پایدارتر و با تاریخ انقضای طولانی‌تری تهیه می‌کنند اما شرکتی دیگر این توانایی را ندارد و همان دارو را به گونه‌ای تهیه می‌کند که در زمانی محدود فاسد می‌شود.

ایمنی دارو معیار مهم دیگری است که نه تنها در میان داروهای ایرانی متفاوت است بلکه در میان نمونه‌های خارجی هم تفاوت دارد. برای مثال یک قرص مسکن ساده مانند استامینوفن یا بروفن ساخت یک شرکت دارویی، معده و دستگاه گوارش شما را آزار نمی‌دهد اما همین داروها وقتی در شرکت دیگری که از فناوری پایین‌تری برخوردار است، ساخته می‌شوند، عوارض بیشتری به دنبال دارند و برای بیمار آزار دهنده خواهند بود.

معیار آخر، اثربخشی دارو است. این معیار که یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای تعیین کیفیت دارو است هم از شرکتی به شرکت داروسازی دیگر متفاوت است، که این به هنر شرکت داروسازی یا همان فرمولاسیون و انتخاب کیفیت مواد اولیه باز می‌گردد.

دکتر مهران براهیمی – داروساز- نیز از منظر دیگری به قضیه دارو نگاه می‌کند. او در توضیح شرایط ورود دارو به بازار دارویی کشور می‌گوید: هر دارویی هنگامی اجازه ورود به بازار را پیدا می‌کند که معیارها و استانداردهای خاصی را داشته باشد. این معیار برای تک تک مواد دارویی «محدوده درجه خلوص» تعیین می‌کند. هر دارویی که در محدوده این معیار قرار گیرد اجازه تولید و ورود به بازار را به دست می‌آورد.

این داروساز معتقد است، داروی ایرانی کیفیت مطلوبی دارد و ارگان‌های نظارتی مانند وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو با ارزیابی‌های مکرر و دوره‌ای از ورود داروی بی‌کیفیت به بازار داروی کشور جلوگیری می‌کنند.

دکتر فاطمی اما موضوع دیگری را مطرح می‌کند: وزارت بهداشت در هر کشوری حداقل‌های این استاندارد را درنظر می‌گیرد. به همین دلیل برخی از شرکت‌های داروسازی، دارویی با کیفیت ضعیف‌تر و برخی از شرکت‌ها دارویی با کیفیت بهتر تولید می‌کنند.

وی با تأکید بر اینکه «صرف خارجی بودن همواره دلیل بر کیفیت نیست» خاطرنشان می‌کند: همانطور که می‌دانید داروهایی که از کشورهای اروپای غربی و امریکا وارد کشور می‌شود از فناوری بالایی برخوردارند و با داروهایی که از هند و بنگلادش وارد می‌شوند قابل مقایسه نیستند درحالی که هردوی این دو دسته دارو خارجی محسوب می‌شوند.

دکتر فاطمی در ادامه به نظام‌های عرضه دارو اشاره کرده خاطرنشان می‌کند: برای عرضه دارو دو نظام ژنریک و تجاری وجود دارد. داروی ژنریک یک نام عمومی دارد که توسط شرکت‌های داروسازی، تولید و عرضه می‌شود. اما در نظام تجاری علاوه بر نام ژنریک دارو، نام برند دارو هم که مختص یک تولیدکننده خاص است، عنوان می‌شود. در کشور ما از همان سال‌های جنگ تحمیلی به دلیل شرایط خاص اقتصادی کشور از نظام ژنریک استفاده می‌شود اما اخیراً بهره‌گیری از نظام تجاری هم مطرح شده که می‌تواند زمینه رقابت و افزایش کیفیت را فراهم کند.

دکتر براهیمی نیز کیفیت را تابعی از هزینه می‌داند و می‌گوید: هرچقدر هزینه کنیم می‌توانیم کیفیت بهتری داشته باشیم. در سال‌های اخیر محدودیت افزایش قیمت دارو در کنار افزایش قیمت مواد اولیه به مانعی بر سر راه تولید‌کننده‌های داخلی تبدیل شده است و طبعاً با این شرایط دارو نمی‌تواند کیفیت مطلوب را داشته باشد. در حقیقت افزایش قیمت دارو راهی است برای افزایش کیفیت دارو، اما این افزایش هزینه باید توسط بیمه‌ها پوشش داده شود و مردم نباید تاوان آن را پرداخت کنند.

شعارسال: با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، صفحه 14، تاریخ انتشار: 16 شهریور 1396، شماره: 6589.