شعارسال: دولت یازدهم با همه فراز و فرودهایش به پایان رسید. حال نوبت آن است که نقاط قوت و ضعف این دولت توسط کارشناسان و نخبگان مورد تحلیلی و بررسی قرار گیرد که لازمه آن، در اختیار داشتن تصویری روشن از اقدامات و مواضع مسئولین مختلف دولتی است. پرونده «میراث یازدهم» که به همت «مرکز رصد کنکاش» تهیه شده، به دنبال آن است تا عمکرد وزرای دولت یازدهم را با استناد به منابع و گزارش‌های رسمی آشکار، به تصویر بکشد. در ششمین گزارش از این پرونده با عنوان «سکونِ مسکن»، عملکرد عباس آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی در دولت یازدهم مورد بررسی قرار گرفته است.

مقدمه

عباس آخوندی، یکی از باسابقه‌ترین و درعین‌حال پرحاشیه‌ترین و کم‌کارترین وزرای دولت اول روحانی بود. وی با عملی نکردن وعده مسکن اجتماعی از یک‌سو و بی‌مهری به مسکن مهر از سوی دیگر، به «سکون مسکن!» و تداوم رکود شدید در این بخش دامن زد. البته آخوندی و همکارانش تلاش زیادی کردند تا با سیاست تحریک تقاضا از طریق افزایش سطح تسهیلات خرید مسکن، به بخش مسکن رونق دهند؛ اما این سیاست وزارت راه‌وشهرسازی با استقبال مردم روبرو نشد؛ چراکه در پس‌انداز اولیه و بازپرداخت اقساط این وام‌ها، به توانایی اقتصادی مردم توجه نشده بود. وزارت راه‌وشهرسازی حتی کنترل سوداگری در بخش مسکن از طریق زمینه‌سازی برای اجرای قوانینی مانند مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر خانه‌های خالی را نیز به‌صورت جدی دنبال نکرد و تقریباً آن‌ها را به فراموشی سپرد.

البته آخوندی و همکارانش در حوزه حمل‌ونقل نمره نسبتاً بالاتری را کسب می‌کنند و افزایش حجم ترانزیت ریلی و تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در توسعه بندر چابهار ازجمله اقدامات قابل‌تحسین این وزارتخانه است. باوجوداین، وزارت راه‌وشهرسازی اولویت خاصی برای حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای قائل نبود به‌گونه‌ای که بخش زیادی از تلاش‌های این وزارتخانه در شرایط پسابرجام، متمرکز بر روی نوسازی ناوگان هوایی و خرید هواپیماهای جدید از شرکت‌های ایرباس و بوئینگ بود و به دلیل سنگ‌اندازی‌های مداوم وزارت خزانه‌داری آمریکا، آخوندی در ماه‌های پایانی دولت یازدهم موفق شد صرفاً پای چند فروند هواپیمای جدید را به داخل کشور باز کند.

اقدامات

۱- افزایش سقف وام خرید مسکن و آغاز فعالیت صندوق پس‌انداز مسکن یکم

جدول ۱- میزان وام مسکن بدون سپرده (اردیبهشت [۳]۹۶)

جدول ۲- میزان وام صندوق پس‌انداز مسکن یکم

۲- تشکیل صندوق زمین و ساختمان

۳- اصلاح ابلاغیه پیش‌فروش ساختمان

۴- تدوین طرح جامع مسکن

۵- راه‌اندازی بازار رهن ثانویه مسکن

۶- افزایش سقف تسهیلات برای برخی واحدهای مسکن مهر

۷- پیاده‌سازی سامانه هوشمند ناوبری ناوگان ریلی (ATC)

۸- کاهش نرخ رشد توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل

نمودار ۱- وضعیت توسعه خطوط اصلی ریلی

نمودار ۲- وضعیت توسعه خطوط جاده‌ای آزادراهی

نمودار ۳- وضعیت توسعه خطوط جاده‌ای بزرگراهی

نمودار ۴- وضعیت توسعه خطوط راه روستایی

نمودار ۵- وضعیت توسعه خطوط راه اصلی

۹- خرید ناوگان هوایی

۱۰- توجه به سهم ریل در جابجایی کالا و مسافر

جدول ۳- مزایای حمل و نقل ریلی نسبت به جاده‌ای

نمودار ۶- سهم ریل در حمل مسافر

نمودار ۷- سهم ریل در حمل کالا

۱۱- افزایش پروازهای عبوری

نمودار ۸- تعداد پروازهای عبوری از آسمان ایران در هر سال (به هزار)

۱۲- مشارکت بخش خصوصی در احداث محورهای ریلی

امور مغفول

۱- پیشرفتِ کندِ مسکن مهر

۲- مسکن اجتماعی، وعده‌ای که محقق نشد

۳- عدم تحقق ۸۰ درصدی وعده‌ها برای نوسازی بافت فرسوده

۴- ساخت ناکافیِ مسکن روستایی

جدول ۴- تعداد کل قراردادهای بسته‌شده برای بهسازی و بازسازی مساکن روستایی کشور تا تاریخ ۱۱/۰۴/۹۶

۵- ناکامی در کنترل سوداگری زمین و مسکن

۶- مالیات بر عایدی سرمایه ابزاری برای کنترل سوداگری مسکن

۷- سامانه شناسایی خانه‌های خالی و افزایش شفافیت‌های این حوزه

۸- برنامه‌ریزی برای زمین، مسئله‌ای مغفول در سیاست‌گذاری مسئولان

۹- فاصله حجم ترازیت فعلی با نقطه مطلوب

نمودار ۹- حجم ترانزیت کل (به میلیون تن) طی سال‌های اخیر

۱۰- عدم رشد حجم ترانزیت ریلی

نمودار ۱۰- شیوه حمل ترانزیت به میلیون تن

۱۱- پیشرفت کند ساخت محورهای ریلی راهبردی

۱۲- استفاده ناکافی از ظرفیت تولید ناوگان ریلی

جدول ۵- تعداد واگن‌ مورد نیاز کشور

۱۳- عدم احداث خطوط سریع‌السیر و برقی کردن محورهای پرترافیک

– راه‌آهن سریع‌السیر تهران ـ قم ـ اصفهان

– برقی کردن محور تهران ـ مشهد

۱۴- ارتقای بهره‌وری در شبکه ریلی

نمودار ۱۱- بهره‌وری شبکه ریلی در چند کشور جهان (میلیون تُن یا نفر *کیلومتر/طول شبکه ریلی)

نمودار ۱۲- بهره‌وری واگن باری در چند کشور جهان (میلیون تن*کیلومتر/تعداد واگن باری)

نمودار ۱۳- بهره وری واگن مسافری در چند کشور جهان (میلیون نفرکیلومتر/تعداد واگن مسافری)

۱۵- ساخت هواپیمای ملی

تحولات مرتبط پیرامونی

۱- افزایش مالیات برساخت و تولید مسکن

۲- استمرار رکود بر معاملات مسکن

نمودار ۱۴- تعداد معاملات انجام‌شده مسکن در شهر تهران

۳- کاهش تعداد پروانه‌های ساختمانی صادره

نمودار ۱۵- تعداد واحدهای مسکونی مندرج در پروانه‌های ساختمانی

۴- افزایش قیمت مسکن

نمودار ۱۶- میانگین قیمت سالانه هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران (تومان)

۵- افزایش قیمت بازار اجاره

۶- حذف کد رهگیری املاک از سوی دیوان عدالت اداری.

۷- محدودیت‌های ایجادشده از سوی بانک مرکزی برای اختصاص خط اعتباری مسکن مهر

۸- فعالیت نامناسب بانک‌ها در حوزه مستغلات

۹- استیضاح وزیر راه ‌و شهرسازی

۱۰- توسعه حمل‌ونقل حومه‌ای

۱۱- افتتاح خط تولید ریل ملی

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت عیارآنلاین، تاریخ انتشار: 11شهریور1396، کدخبر: 250863: www.ayaronline.ir