شعار سال: شاید هر کدام از ما تجربه حضور در یک مراسم آئینی را داشته باشیم یا لااقل در مورد این مراسم مطالبی را شنیده‌ایم، این تجریه می‌تواند خاطرات به یادماندنی را در ذهن هر بیننده‌ای ایجاد کند، غالبا خاستگاه این مراسم در روستاهاست و همه افراد شرکت کننده به صورت همگن آئین‌های این مراسم را به جا می‌آورند.

مراسم آئینی علاوه بر جنبه های فرهنگی و معنوی و جذابیت هایی که در خصوص ماهیت خود برای بینندگان و شرکت کنندگان دارد، معمولا با ساز، آواز، پایکوبی و دیگر رویدادهای این چنینی همراه است، بنابراین برای بسیاری از افراد جذاب و دلنشین بوده و اجرای چنین مراسمی در مناطق روستایی می‌تواند علاوه بر زنده نگهداشتن داشته های فرهنگی موجبات جذب بیشتر گردشگر را مهیا کند.

 منطقه مرکزی، اخیرا دفتر امور روستایی استان مرکزی، دهیاران سراسر استان را ملزم به احیای مراسم آئینی منطقه خود کرده، بنابراین هر روستا یک محصول، یک آئین و یک سرود مختص به خود را به همگان معرفی می‌‌کند و بدین صورت عقبه تاریخی آن روستا احیا می‌شود.

به نظر می‌رسد که این اقدام علاوه بر احیا فرهنگ گذشتگان، گامی ارزنده در حوزه گردشگری است.

در این رابطه گفت‌و گو با یک پژوهشگر مراسم آئینی می‌تواند به مجموعه سوالات در خصوص چند و چون و چگونگی شکل‌گیری این مراسم در استان مرکزی پاسخ دهد.

محمد عارف در خصوص جشن‌های آئینی که در استان مرکزی برگزار می‌شود، گفت: جشن گردو در تفرش، جشن انگور در هزاوه، جشن انار در ساوه و جشن سیب در خمین از جمله جشن‌های آئینی است که همچنان در استان مرکزی از گذشته دور برگزار می‌شود.

وی بیان کرد: استان مرکزی به نسبت استان‌های جنوبی و شرقی کشور منابع آب زیرزمینی غنی‌تری دارد، همچنین در این منطقه مطلوبیت آب و هوایی سبب شده که با وجود سردسیر بودن، محصولات باغی بسیاری کشت ‌‌شود و همین امر موجبات شاکر بودن مردم را فراهم کرده است.

عارف عنوان کرد: استان مرکزی از دیرباز به دلیل موقعیت جغرافیایی، مرکز آمد و شد اقوام و قبایل گوناگون بوده، به همین دلیل جشن‌های متنوعی در این استان برپا می‌شد، هنوز هم در این استان آئین‌های نمایشی یا جشن‌هایی که مربوط به انسان و طبیعت است، به صورت بکر و دست‌نخورده برگزار می‌شود.

این پژوهشگر ادامه داد: در گذشته زندگی مردم با طبیعت عجین بود و هرساله از زمانی که بذر کاشته می‌شد تا چیدن و باروری محصولات، چنین جشن‌های گرامیداشتی از طبیعت و تشکر از خداوند برگزار می‌شد، شاید انسان‌ها به منظور تشویق درختان و مزارع به باروری، با خدا گفت‌و‌گو می‌کردند و در اصطلاح با برگزاری چینن آئینی از پروردگار تشکر می‌کردند.

وی با اشاره به اینکه در گذشته چندین بار چنین‌ جشن‌هایی در طول سال برگزار می‌شد، عنوان کرد: به مرور زمان برگزاری آئین‌هایی که در رابطه با محصولات کشاورزی و دامی بود کمرنگ شد و حتی در بسیاری از مناطق ایران برپایی این آئین‌ها منسوخ شد. با آغاز انقلاب اسلامی در ایران برگزاری این جشن‌ها به یکباره متوقف شد، خوشبختانه در یکی دو دهه اخیر این جشن‌ها دوباره مورد توجه قرار گرفته و برگزاری آن به صورت جدی‌تری دنبال می‌شود.

عارف با بیان اینکه در حال حاضر استان مرکزی تنها متولی برگزاری جشن‌های آئینی است، افزود: منطقه ذلف‌آباد اراک آخرین بازمانده برگزاری جشن‌های آئینی است و قدمت جشنی که در این منطقه برگزار می شود به سه هراز سال پیش باز می‌گردد و هرساله افراد بسیاری برای شرکت در این مراسم حضور می‌یابند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه قدمت این آئین‌ها مربوط به چهار هزار سال پیش است، عنوان کرد: تشکر از طبیعت، تفکر مطلوبی محسوب می‌شود که نتیجه آن بازگشت خیر و برکت به خود افراد است. امروزه این تفکر از میان ایرانیان رخت بربسته و به میران وسیعی شاهد آلودگی طبیعت توسط انسان‌ها و صنایع هستیم، این رخداد ناگوار بر اثر ناآگاهی مردم نسبت به جایگاه طبیعت و تاثیرگذاری آن بر زندگی شان بوقوع می پیوندد، در حالی کهاگر می‌دانستیم هستی ما مرتبط با طبیعت است، آنگاه حفاظت و نگهداری طبیعت بیشتر مورد توجه افراد قرار می‌گرفت.

وی اظهار کرد: در حال حاضر دانش ارتباط بین صنعت و طبیعت در کشورمان وجود ندارد، درست است که در دنیای امروزی فرهنگ بدون صنعت امکان‌پذیر نیست، اما با این اوصاف امیدوارمکه مردم با نگاهی تازه به مقوله گرامیداشت طبیعت توجه کنند.

عارف با بیان اینکه مردم از طبیعت غافل شده‌اند و به مزایای آن بی‌توجهند، افزود: طبیعت کشور ما منحصر به فرد است و می‌توان چهار فصل را به طور همزمان در مناطق مختلف مشاهده کرد، اما مردم قدردان این مواهب نیستند و المان‌های موجود در طبیعت را تخریب می‌کنند، در گذشته به هنگام میوه‌چینی تمام محصولات یک درخت را نمی‌چیدند چراکه بر این باور بودند که درخت قهر می‌کند و این یکی از نمونه های بارز فرهنگ غنی گذشتگان در خصوص احترام به طبیعت است.

وی تصریح کرد: از آغاز خلقت، بشر سعی کرد با طبیعت رابطه برقرار ‌کند، بر همین اساس از گذشته کشاورزی و دامداری جزو شرافتمندانه‌ترین شغل‌ها محسوب می‌شد و با توجه به اینکه مسئولین استان توجه ویژه‌ای به دامداری و کشاورزی دارند، می توان گفت که به نوعی برگزاری این آئین ها شاید پل ارتباطی مطلوبی مابین مردم، کشاورزان، مسئولین، مزارع و خداوند ایجاد ‌کند.

عارف ادامه داد: استان مرکزی به دلیل اقلیم مناسب، دارای محصولات باغی مشهوری در سطح کشور است که از آن جمله می‌توان به انگور هزاوه و انار ساوه اشاره کرد. همچنین در استان مرکزی شهر خنداب مناسب‌ترین محل برای پرورش محصولات کشاورزی است و لقب شهر آب و روشنایی را به آن داده‌اند، تمام این مواهب زمینه‌ساز ایجاد این آئین‌ها در گذشته قلمداد می‌شود.

وی اظهار کرد: در سالهای اخیر در استان مرکزی برخی جشن‌ها دوباره احیا شده‌اند که جشن گلاب‌گیری در ساروق نمونه‌ای از آنست، ایجاد وحدت و همدلی در میان مردم از جمله کارکردهای پنهان برگزاری این آئین محسوب می‌شود.

به گزارش ایسنا، گرچه اقلیم مناسب استان مرکزی و پرورش محصولات باغی در آن گذشتگان را به برپایی آئین‌های گرامیداشت ترغیب می‌کرد و برای آنان بیشتر کارکرد آئینی داشت، اما با توجه به اینکه این استان امروز در چهارراه مواصلاتی کشور قرار گرفته توجه به چنین آیین هایی و احیای آنها با همان کیفیت محتوایی و فرهنگی علاوه براینکه می تواند درهم ریخته امروزی را با ریشه های فرهنگی شان پیوند محکم تری داده و ارزش آب و زمین و خاک و طبیعت را به آنان بفهماند، می تواند فرصت مناسبی برای رشد اقتصادی و توسعه گردشگری در منطقه باشد.

براساس آنچه در دفتر امور روستایی استانداری دنبال می شود به نظر می رسد مسئولان استان مرکزی به احیا مراسم آئینی اهتمام ویژه‌ای پیدا کرده اند و سعی دارند با احیای سبقه تاریخی استان در روستاها، علاوه بر فرهنگ‌سازی موجبات جذب گردشگر و ایجاد اشتغال پایدار در روستاها را فراهم کنند.

شکی نیست که توجه به زیرساخت‌های فرهنگی و اقتصادی در روستاها به پایداری و اسکان دائم روستائیان کمک می‌کند و بر همین اساس با این رویکرد می‌توان امید داشت که با بستر‌سازی مناسب در این حوزه علاوه بر رشد فرهنگی و توسعه اقتصادی، در نهایت شاهد افزایش و ماندگاری جمعیت روستایی در استان نیز باشیم.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجویان ایران ، تاریخ انتشار 22 مهر 96، کدمطلب:967-3285-5، www.isna.ir