شعارسال:بعد از زلزله هشتم خرداد ماه 1383 که بخش‌هایی از البرز شمالی و تهران را لرزانده بود، رویداد دیگری مردم پایتخت را تکان نداده بود تا اینکه 29 آذر ماه 1396 یک لرزش در گسل اشتهارد، دوباره تهرانی‌ها را به خودشان آورد که زلزله بیخ گوششان است؛ زمین‌لرزه‌ای که اگرچه مردم را ترساند اما نشان داد مسئولان هنوز در خواب هستند.

زلزله تهران و کرج در آخرین شب‌های پاییز درست بعد از زلزله در غرب کشور و زلزله در استان کرمان بود؛ پایتخت‌نشینان اگر خبرهای زلزله را در تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کردند، حالا یک زلزله واقعی درست در ساعات پایانی شب، آنها را تکان داده بود. مردم تهران ترسیدند و در حالی که هر ارگانی تلاش می‌کرد تا دقیقه به دقیقه اخبار را در اختیار شهروندان قرار دهد اما از محمد علی نجفی، شهردار تهران و کسی که وظیفه مدیریت بحران در پایتخت را بر عهده دارد خبری نبود. در همان شب تصاویری از مرکز مدیریت بحران منتشر شد که اسماعیل نجار، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور و افراد دیگر در این حوزه را نشان می‌داد اما عکسی از آقای شهردار دیده نمی‌شد. نجفی تنها به صورت تلفنی به گفت‌وگو با شبکه پنجم سیما پرداخت و عکسی در صفحه اینستاگرام خود درباره اسکان مردم مضطرب در سوله‌های مدیریت بحران منتشر کرد.

شهردار تهران کجاست؟

درست در همین زمان بود که موج گسترده‌ای در فضای مجازی مبنی بر اینکه در زمان زلزله شهردار تهران از کجا بحران را مدیریت کرده به راه افتاد و البته نجفی هیچ وقت عکسی را منتشر نکرد که نشان دهد در شب زلزله در پایتخت بوده است. هنوز گرد و خاک عدم حضور شهردار در شب زلزله نخوابیده بود که یکی از رسانه‌ها خبر داد نجفی در آن شب در یکی از هتل‌های معروف کیش اقامت داشته و اصلا در پایتخت نبوده است. اگر چه مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران با ادعای اینکه نجفی در تهران بوده است، اعلام کرد: «همانطور که پس از وقوع زلزله اخیر تهران، شهردار تهران اعلام کرد، وی از نخستین ساعات بعد از زلزله تهران در کنار بازدیدهای سرزده میدانی در دفتر کاری خود به صورت دائم با بخش‌های مختلف در ارتباط بود و در جریان مجموعه عملیاتی که باید از طریق شهرداری و ستاد مدیریت بحران انجام می‌شد، قرار داشت ضمن آنکه جلسه ستاد مدیریت بحران بلافاصله بعد از وقوع زلزله با دستور دکتر نجفی تشکیل شد و مباحث مطرح شده در این جلسه به صورت مداوم به وی منتقل و دستورات لازم اخذ می‌شد.»

شهردار تهران چند روز بعد در میان میان خبرنگاران حاضر شد و در همین باره گفت که «من فکر می‌کنم حداقل شش ماه است که به کیش نرفته‌ام. یکی از دوستان می‌گفت در فضای مجازی به او پیام داده بودند که آقای نجفی روز پنج شنبه، خارج از تهران بوده است. ایشان می‌گفت من پیام دادم که حداقل تا ظهر امروز، پنجشنبه با آقای نجفی جلسه داشتیم و جلسه ما هم با قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) درباره فعالیت‌های عمرانی شهر تهران بود. من شش ماه است که به کیش نرفتم؛ چند ماهی است به خارج از کشور نرفتم و سه ماه هم هست به مشهد نرفته‌ام.»

البته این صحبت‌ها هیچ وقت افکار عمومی را قانع نکرد که شهردار در آن زمان در پایتخت بوده و این یک امتیاز منفی در کارنامه نجفی بود. اما درست بعد از دومین زلزله که ششم دی ماه به قدرت 4.2 ریشتر رخ داد مدیران متوجه شدند که باید زلزله را در پایتخت جدی بگیرند.

مردم هر لحظه آماده زلزله!

اسماعیل نجار درباره وقوع زلزله در تهران به خبرنگار آنا می‌گوید: مردم باید هر لحظه آمادگی زلزله تهران را داشته باشند. زیرا حادثه خبر نمی‌کند.

وی با بیان اینکه پیشگیری بر درمان مقدم است، می‌افزاید: باید در پایتخت بیشتر به ساخت‌وسازها توجه شود، زیرا اگر ساخت‌وسازها براساس اصول و مقررات سازمان نظام مهندسی باشد، ما با کاهش خسارت جانی و مالی در زمان زلزله مواجه خواهیم بود.

وضعیت ساختمان‌های پایتخت اما نامطلوب است و این موضوع بر هیچ کس پوشیده نیست و مدیران شهری هم بر احیای بافت‌های فرسوده که بخش قابل توجهی از پایتخت را شامل می‌شود تاکید دارند. رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با تاکید بر لزوم افزایش تجهیزات در این زمینه عنوان می‌کند: مساله اینجاست که آیا ما در ساختمان‌سازی‌های خود دقت کافی را به خرج می‌دهیم یا خیر؟ در زلزله کرمانشاه از ازگله تا سرپل‌ذهاب گسلی بزرگ قرار داشت که بر روی آن ساختمان‌سازی شده بود و بیشترین خسارت را در این مناطق دیدیم. این در حالی است که اگر کسی ابتدایی‌ترین آیین‌نامه 2800 ساختمان‌سازی را رعایت کرده بود، خسارت جانی نمی‌دید.

نجار ادامه می‌دهد: برخی‌ها به کیفیت ساخت‌وساز توجهی نمی‌کنند و هیچ نظارتی بر روی آن ندارند، مثلا به مهندس می‌گویند یک ساختمان بساز، کیفیتش مهم نیست. این در حالی است که ما در پایتخت گسل‌های زیادی داریم و هر لحظه امکان وقوع زلزله وجود دارد.

رئیس سازمان مدیریت بحران از ساخت‌وسازها بر روی گسل‌های پایتخت گلایه می‌کند و می‌گوید: علی‌رغم اعلام شورای عالی شهرسازی که محدودیت‌هایی را برای ساخت ساختمان بر روی گسل‌ها قائل شده است، اما این موضوع از طرف مردم و سایر دستگاه‌های اجرایی رعایت نمی‌شود و این به واقع جان مردم را نشانه می‌گیرد.

وی با اشاره به نوسازی ساختمان‌ها در روستاها، اضافه می‌کند: ما باید روند نوسازی روستاها را در پیش بگیریم. هم‌اکنون یک‌میلیون و 800 هزار واحد روستایی نوسازی شدند و سالیانه 200 هزار واحد مسکونی روستایی نوسازی می‌شود.

نجار با تاکید بر این موضوع که ما تلاش می‌کنیم تا درباره زلزله تهران به مردم آگاهی لازم را بدهیم، تصریح می‌کند: نگرانی‌های زیادی درخصوص زلزله تهران وجود دارد و این نگرانی‌ها بجاست و ما در نظر داریم تا این نگرانی‌ها را به همه مسئولان کشور منتقل کنیم، زیرا تهران به سبک‌سازی جمعیت و مقاوم‌سازی و عدم‌ساخت‌وساز روی گسل‌ها و همچنین نظارت دقیق روی ساخت‌وسازها نیازمند است. در گذشته و در زمان انقلاب پایتخت 3 میلیون نفر جمعیت داشت، این در حالی است که با توسعه شهرنشینی در پایتخت این جمعیت طی 36 سال گذشته 4 برابر افزایش پیدا کرده و ما باید متناسب با این جمعیت نوسازی انجام دهیم.

عمر طولانی ساختمان‌های تهران

شهردار تهران هم البته درباره ساختمان‌‌های فرسوده پایتخت گفته که از نمایندگان مجلس درخواست می‌کنم نوسازی بافت‌های فرسوده، خصوصا در شهر تهران را در حد حرف باقی نگذارند؛ مردم و مسئولان در تهران نیز باید دنبال کنند که بعد از این همه حرف درباره خطرات زلزله، در بودجه عمومی سال 97 از مجلس چه چیزی برای بافت فرسوده بیرون می‌‌آید. اگر تصمیم اساسی و جدی برای نجات شهر تهران و نجات مردم گرفته شود، ما هم به تصمیم مجلس احترام می‌گذاریم و تقدیر می‌کنیم که نمایندگان مجلس به خوبی تکلیف و مسئولیت خود را انجام دادند اما اگر این تصمیم گرفته نشود، باید به عنوان مسئولان شهر تهران به مردم گزارش دهیم که نمایندگان شما در مجلس برای بافت فرسوده چه کردند.

نجار هم در همین باره با بیان اینکه حدود 60 درصد ساختمان‌های پایتخت، 40 سال عمر دارند، اضافه می‌کند: یک ساختمان مسکونی باید 100 سال عمر کند و جای نگرانی نباشد، اما چون ساخت‌وسازها در پایتخت خیلی باکیفیت نیست، نگرانی‌های فراوانی وجود دارد.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با اشاره به اینکه درباره زلزله تهران باید آمادگی همه‌جانبه وجود داشته باشد، می‌گوید: جامعه باید تاب‌آوری لازم را داشته و مردم برای زلزله آماده باشند. البته این بدین معناست که باید ابزار کار لازم برای روزهای پس از وقوع زلزله در پایتخت در اختیار ما باشد.

نجار با بیان اینکه باید به استان‌های معین توجه ویژه شود، می‌گوید: استان‌های اطراف، استان‌های معین پایتخت و استان اصفهان اصلی‌ترین استان معین در زمان وقوع زلزله خواهد بود. البته اگر خدای نکرده زمانی در تهران زلزله بیاید، باید کل کشور تجهیزات و امکانات خود را در اختیار تهران بگذارند. زیرا با توجه به گستردگی کار و تمرکز جمعیت در یک منطقه و گسل‌های پایتخت، کار بسیار سخت و پیچیده خواهد بود.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با بیان اینکه در زمان وقوع زلزله در پایتخت امکانات و تجهیزات هوایی بسیار مورد استفاده خواهد بود، عنوان می‌کند: به همین دلیل تلاش کردیم تا باند نیروی هوایی و قلعه‌مرغی حفظ شود و آن را محلی برای فرود رسمی بالگردها قرار دادیم. همچنین پادگان‌ها و ورزشگاه‌ها نیز محل‌های دیگری هستند که برای فرود بالگردها مدنظر قرار گرفته است. در این راستا، فرودگاه مهرآباد نیز باید آمادگی بیشتری داشته باشد.

وی یکی دیگر از مسائل مهم در زلزله پایتخت را مقاومت مراکز درمانی عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: مراکز درمانی باید مقاومت بیشتری داشته باشند و برخی از آنها آشیانه شوند. در زمان وقوع زلزله مراکز درمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.

نجار با تاکید بر اینکه باید مرکز فرماندهی و کنترل مدیریت بحران در سطح ملی و در پایتخت تشکیل شود، می‌گوید: زمینی در خارج از تهران برای این منظور در نظر گرفته شده که در حدود مجموعه مرقد امام‌(ره) بنا خواهد شد و می‌تواند در زمان وقوع زلزله نقش مهمی را برای مدیریت بحران ایفا کند.

به گفته وی، در زمان وقوع زلزله می‌توان از مجموعه حرم حضرت امام‌خمینی‌(ره)، دانشگاه شاهد، شهر آفتاب و فرودگاه نیز استفاده کرد.

نجار به افرادی که در خارج از تهران منزل دارند توصیه کرد تا امکانات لازم را در آنجا فراهم کنند تا اگر در تهران زلزله‌ای به وقوع پیوست سریعا بتوانند به آنجا نقل‌مکان کنند، زیرا براساس اظهارات او، تخلیه تهران با توجه به تمرکز جمعیت کار مشکلی است که بیش از 20 روز زمان خواهد برد.

حالا اما همه می‌دانند که زلزله در کمین پایتخت ایستاده است اما مردی که مدیریت بحران در زمان زلزله را بر عهده دارد برنامه‌هایش برای پایتخت در هر زمینه‌ای در گیر و دار این است که از تصمیم استعفایش به دلیل بیماری کوتاه بیاید و در خیابان بهشت ماندنی شود. البته نباید این نکته را فراموش کنیم که زلزله هیج گاه منتظر تصمیم مدیران برای رفتن یا ماندت در مسند نمی‌ماند و لزوم یک برنامه‌ اجرایی برای کاهش خسارات ناشی از زلزله در تهران به شدت احساس می‌شود.

شعارسال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از خبرگزاری آنا ، تاریخ انتشار 12فرودین 97، کد خبر: 312107، www.ana.ir