شعار سال: نوزدهم آبان95 بود که رهبر معظم انقلاب در جمع مسوولان جبهه فرهنگی انقلاب از فعالیت پویای اقتصادی در منطقه محروم «قلعه‌گنج» کرمان خبر دادند و گفتند: «فعالیتی که آنجا انجام‌شده، الگویی است برای اقتصاد مقاومتی. صندوقی درست کرده‌اند با پول خودشان، همان مبلغ اندک مردم محروم. مبلغ خوبی هم جمع و کارهای مختلفی انجام ‌شده است. این همان چیزی است که ما درباره حل مشکلات به‌دست مردم گفتیم. مردم وقتی کار و صداقت دیدند، می‌آیند به میدان.»

پس از این بیانات، رییس‌جمهوری وقت هم به استانداران توصیه کردند چنین شیوه در سایر شهرها و روستاهای کشور اجرایی شود؛ ولی تاکنون فقط خراسان‌رضوی موفق شده این طرح را که به‌نام مدل «مثلث اقتصادی» معروف شده، به‌صورت آزمایشی در برخی شهرها و روستاها اجرا کند.

چشم‌ها را باید شست
وقتی از علی‌اکبر لبافی، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت دهم و مشاور در امور کسب‌وکار اتاق مشهد، درباره شیوه اجرایی این مدل می‌پرسیم، می‌گوید: در شرایط موجود و برای عبور از شرایط تحریم باید درمقایسه‌با گذشته نگاه متفاوتی برای بهبود شرایط اقتصادی داشته باشیم؛ بنابراین مدل جدیدی به‌نام مدل «مثلث اقتصادی» را اجرا کردیم. این مدل با استفاده از اختیارات ارکان حکومت شکل می‌گیرد و به تسهیلات بانکی و ارز در شرایط تحریم چندان نیازی ندارد. او تشریح می‌کند که در این مدل با استفاده از افراد کارآفرین و خیری که علاوه‌بر کارآفرینی و اشتغالی که قبلا ایجاد کرده‌اند و اکنون تمایل دارند با کمک افرادی که به‌عنوان معین اقتصادی شناخته می‌شوند، کسب‌وکاری شکل دهند، این «مثلث اقتصادی» با کمک ارکان حاکمیت و حمایت معین اقتصادی که فعالی اقتصادی است، شکل‌ می‌گیرد و کامل می‌شود.
به‌گفته لبافی، ارکان حاکمیت در هر شهرستانی متشکل از فرماندار، استاندار، ائمه‌جمعه، نمایندگان مجلس و رییس دستگاه قضا و سایر ارگان‌هاست. مدل «مثلث اقتصادی» چون هم نگاه علمی دارد و هم نگاه حرفه‌ای و کاری، می‌تواند در بهبود وضعیت اقتصادی به آن منطقه و شهرستان کمک کند.
لبافی می‌گوید: چند سال قبل آقای رزم‌حسینی، استاندار فعلی خراسان‌رضوی و استاندار سابق کرمان، این طرح را در قلعه‌گنج کرمان اجرا کرد که طرحی موفق بود و اکنون در حال اجرای همین طرح در استان خراسان‌رضوی هستیم.

اکنون در این استان، حدود 60 معین انتخاب کرده‌اند که افراد توسعه‌گرا و توسعه‌ای هستند و با استفاده از اضلاع مثلث اقتصادی در حال اجرایی‌کردن طرح‌های اشتغال و توسعه در منطقه هستند. به‌طور مثال، در یکی از روستاهای شهرستان سبزوار کسی که معین اقتصادی شده بود، در میان مردم اعتمادسازی کرد و صندوق‌های خُرد کسب‌وکار را شکل داد.
این اقتصاددان ادامه می‌دهد: این صندوق‌ها آن‌قدر اعتمادسازی کرده بود که علاوه‌بر مردم و معین منطقه که پولشان را در صندوق ریختند، افرادی که از آن منطقه به شهرهای دیگری همچون تهران، مشهد و حتی به خارج از کشور مهاجرت کرده بودند، مازاد پولشان را به صندوق ریختند؛ به‌طوری که به‌گفته معین منطقه، امروز مردم آن روستا دیگر در بانک‌ها سپرده‌گذاری نمی‌کنند و همه سرمایه‌شان را به صندوق می‌ریزند و در تمام پروژه‌هایی که در آن روستا به بهره‌برداری می‌رسد، مردم مشارکت می‌کنند. معین اقتصادی که هم تجربه کاری موفق داشته و هم سرمایه مالی و تجربی خودش را به‌میدان آورده باشد، مردم هم بنابر اعتمادشان به وی، سرمایه خودشان را به صندوق می‌آورند؛ به‌طوری که در‌حال‌حاضر، تنها حدود 10 درصد از افراد به‌صورت مستقل واحد اقتصادی احداث می‌کنند و حالا روستا به مرحله‌ای از اشتغال‌زایی رسیده که یک فرد بیکار و بدون درآمد در آنجا دیده نمی‌شود.

طرح مردمی برای مردم
به‌باور معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت دهم، چون خودِ مردم سرمایه‌گذار تمام طرح‌های اقتصادی هستند که در آن روستا کلنگ خورده، از تولیدات این طرح‌ها حمایت می‌کنند و با افتخار همان کالاهای داخلی خودشان را مصرف می‌کنند. علاوه‌براین‌ها، چون در سودوزیان پروژه‌های اقتصادی سهیم هستند، در کاهش هزینه‌ها مشارکت می‌کنند و تصمیم‌گیری‌ها هم از پایین به بالاست.
لبافی با گلایه از شیوه مدیریت اقتصادی در دهه‌های اخیر می‌گوید: بعد از انقلاب، تقریبا اکثر طرح‌های اقتصادی اجراشده از بالا به پایین هرم حکومتی بود؛ یعنی از بالا تصمیمی گرفته می‌شد و در پایین هرم هم ناچار بودند اجرا کنند. بنابراین، مردم در بسیاری از مواقع چون سرمایه‌گذاری را متعلق به خودشان نمی‌دانستند، مشارکت چندانی نمی‌کردند؛ اما در این طرح که سرمایه به‌طورمستقیم از پایین به بالا به بنگاه اقتصادی تزریق می‌شود، اعتماد و مشارکت مردم بیش‌ازپیش افزایش می‌یابد؛ چون حالا می‌دانند مشارکت و سود آن بنگاه بدون واسطه، متعلق به خود و منطقه‌شان است. به‌نظر می‌رسد این مدل یکی از بهترین مدل‌های عبور از تحریم است؛ چراکه در شرایط قبلی، اگر بخواهیم با‌توجه‌به سیستم بانکی کشور منابع جمع کنیم، منابع برای تولید و توسعه بسیار گران تمام می‌شود؛ درحالی‌که منابع مشارکتی ارزان‌قیمت و پولی است که سود ندارد.
او تصریح می‌کند: کشور در شرایط فعلی، برای تأمین منابع ارزی با مشکل روبه‌روست. ازلحاظ منابع ریالی هم صرف‌نظر از اینکه تسهیلات بانکی فراهم باشد، ارقام نرخ‌ها به‌ویژه برای توسعه کشاورزی، دامداری و صنایع کوچک به‌قدری زیاد است که سرمایه‌گذاری‌کردنی نیست. این اقتصاددان تأکید می‌کند در شرایط فعلی رکود و تحریم اقتصادی، باید از این مدل‌های عبور استفاده کنیم.

ضربه به اعتماد
به‌اعتقاد معاون وزیر کار دولت دهم، آن‌قدر به اعتماد مردم در جامعه لطمه خورده که اعتمادسازی و برگشت اعتماد مردم برای دولت‌ها بسیار سخت، اما امکان‌پذیر است. اجرای این طرح‌ها کمک می‌کند اعتماد به میان مردم برگردد. او پیشنهادهایی برای اعتمادسازی می‌دهد و می‌گوید: شاید تا مدت‌ها نتوانیم به‌صورت دولتی اعتمادسازی کنیم؛ ولی هنوز چهره‌های خیّر و کارآفرینی در شهرها و روستاها هستند که مردم به‌عنوان «کارآفرینان اجتماعی» به آن‌ها اعتماد دارند. ما می‌توانیم ازطریق این افراد دوباره زمینه‌های اعتماد را به جامعه برگردانیم و به‌صورت مشارکتی سرمایه‌گذاری‌ها را دنبال کنیم؛ چون مردم شهرهای کوچک و روستاها به این کارآفرینان اجتماعیِ صاحب اعتبار اعتماد ویژه دارند.
لبافی با بیان اینکه یکی از معضلات جدی جامعه امروز بی‌تفاوتی است، تأکید می‌کند: هرچند شاید در رده‌های بالای تصمیم‌گیری و اجرایی عزم جدی برای تولید و پویایی اقتصادی وجود داشته باشد، به‌نظر می‌رسد در لایه‌های مختلف اجرایی، به‌ویژه در رده‌های کارشناسی و پایین اجرایی، با بی‌تفاوتی و بی‌انگیزگی روبه‌رو هستیم؛ غافل از آنکه همین بنگاه‌های اقتصادی هستند که درصورت موفقیت، هم زمینه اشتغال در کشور را گسترش و هم رفاه اجتماعی را افزایش می‌دهند. همچنین، ازطریق درآمدزایی همین کسب‌وکارهاست که می‌توان ارزآوری و به‌طورغیرمستقیم حقوق و مزایای همین افراد را تأمین کرد.
پایداری و توسعه با مشارکت همه قوای سه‌گانه و مشارکت آحاد افراد جامعه صورت می‌گیرد؛ چون اشتغال سرفصل نیست بلکه مقوله‌ای فرابخشی است و همه مسؤول آن هستند. به‌نظر می‌رسد اگر این مدل‌ها به‌نتیجه برسد، بسیاری از جوانان در شهر و روستای خودشان شاغل می‌شوند و از مهاجرت آن‌ها جلوگیری می‌شود. افزون‌براین، تک‌تک افراد منطقه خود سهام‌دار داشته‌های اقتصادی شهر و روستای خودشان می‌شوند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ 8 خرداد 98، کد مطلب: 13980308000654: www.farsnews.com