شعار سال: می­‌گویند بی‌سوادی ریشه بسیاری از مشکلات اجتماعی است و براساس اعلامیه جهانی حقوق بشر، آموزش و باسوادی حق مسلم همه آحاد بشر است. آموزش خواندن و نوشتن در کشور ما نیز از ۸۳‌سال قبل آغاز شده و اکنون به مدد تشکیل نهضت سوادآموزی بیشتر مردم کشور سواد خواندن و نوشتن دارند با این‌حال نیاز امروز جوامع دیگر محدود به سواد الفبایی نیست و نهضتی سراسری لازم است تا سواد اجتماعی، عاطفی، رسانه‌ای، اقتصادی و سایر سواد‌های روز دنیا را به مردم بیاموزد یا آنکه یادآوری کند.

«مبارزه با بی‌سوادی در کشور ما سابقه ۸۳‌ساله دارد، اما تا آخرین سال‌های سقوط رژیم شاهنشاهی همچنان خیل عظیم کودکان لازم‌التعلیم از امکان ورود به مدارس محروم بودند. قبل از انقلاب از هر ۱۰۰‌ایرانی بالای ۶‌سال، ۵‌/۵۲ نفر بی‌سواد بودند؛ خوشبختانه در آخرین سرشماری سال‌۹۵ به رشد نرخ باسوادی بالای ۸۰‌درصد رسیده‌ایم.» این سخنان را روز گذشته آقای شاپور محمدزاده.

رییس سازمان نهضت سواد‌آموزی به مناسبت گرامیداشت چهلمین سالگرد تأسیس این سازمان باعنوان «سوادآموزی و رسانه» در ساختمان مرکزی سازمان نهضت سوادآموزی عنوان کرد.

محمدزاده در این نشست با تاکید براینکه در سال‌۵۵ از کل جمعیت کشور، ۵۲‌درصد آن بی‌سواد بودند افزود: یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان امام؟ ره؟ در دی‌ماه‌۵۸ این سازمان تأسیس شد. تا سال‌۶۵ نزدیک به ۱۱‌میلیون نفر به باسوادان کشور اضافه شد و در سال‌۷۵ نرخ باسوادی به ۷۹‌درصد رسید. طبق سرشماری سال‌۹۵ جمعیت ۶‌سال و بالاتر کشور به ۶/۸۷ درصد رسید و در سال‌۸۹ این رقم به ۸۹‌درصد رسید. می‌توان گفت به ریشه‌کنی بی‌سوادی رسیدیم و زیر ۲ میلیون نفر بی‌سواد مطلق در کشور داریم. اختلاف باسوادی بین زنان و مردان به ۸/۲‌درصد رسیده است. به گفته رییس سازمان نهضت سوادآموزی قبل از انقلاب ۵۸‌درصد جمعیت شهری باسواد بودند، اما اکنون بالغ بر ۵‌/۹۷ درصد باسوادند. براساس آماری که وی ارائه می‌دهد در جمعیت روستایی از هر ۱۰۰‌نفر ۲۸‌نفر باسواد بودند، اما اکنون به بالای ۹۰‌درصد رسیده است. فاصله بین روستا و شهر از ۴۰‌درصد به حدود ۶‌درصد رسیده است.

در بسیاری از کشور‌های روبه توسعه و توسعه نیافته فاصله میان جمعیت مردان باسواد در مقایسه با زنان با سواد بسیار زیاد است. در این کشور‌ها میزان بی‌سوادی زنان به شدت به چشم می‌خورد، اما در ایران و پس از فعالیت سازمان نهضت سوادآموزی، عدالت جنسیتی بیشتری در حوزه آموزش سواد در ایران شکل گرفت و با اعمال سیاست دسترسی کامل و عادلانه دختران به آموزش پایه با کیفیت مناسب و با اختصاص حدود ۸۰‌درصد از فعالیت‌های این سازمان به دختران و زنان به‌ویژه در مناطق روستایی، شاخص سواد در قشر زنان با شتاب بیشتری افزایش پیدا کرد تا جایی که از سال‌۱۳۵۵ با ۹۵‌تفاوت نرخ باسوادی بین زنان و مردان از ۲۳.۴‌درصد به حدود ۶.۸ درصد در این ۴۰‌سال رسید؛ پیش‌بینی می‌شود که این فاصله تا پایان سال‌۹۸ به کمتر از ۶.۵‌درصد برسد.

با وجود تمام این اقدامات مثبت هنوز هم کسانی هستند که از نعمت سواد خواند و نوشتن بی‌بهره‌اند. محمدزاده نیز بر این موضوع صحه گذاشت و گفت: در تمام جوامع بالاخره یک درصدی وارد این چرخه نمی‌شوند. حالا به‌خاطر بهره هوشی پایین‌تر از‌۹۰ می‌تواند باشد یا وجود افرادی که آموزش‌پذیر نیستند. در گذشته بالغ بر ۳۰۰۰‌مرکز داشتیم که فعالیت آن‌ها به دلایلی از سال‌۸۶ متوقف شده بود و از سال‌۹۴ دوباره احیاء شد و اکنون بالغ بر ۴۵۰‌مرکز یادگیری داریم و باید تا سال‌۹۹ شمار این مراکز به‌۷۵۰ برسد. به گفته او اکنون در سال‌۹۸ برآورد باسوادی در جمعیت‌۱۰ تا ۴۹‌ساله کشور به بیشتر از ۹۶‌درصد رسیده است.

طرح‌هایی جدید برای بهبود سواد عمومی

محمدزاده به کاهش فاصله درصد باسوادی بین مناطق شهری و روستایی، کاهش قدر مطلق بی‌سوادی اشاره کرد و بیان کرد: طرح‌های ما از جمله بسیج سوادآموزی، طرح لازم‌التعلیم، کتابخانه سیار، گروه‌های پیگیر، خواندن با خانواده و... در راستای تعمیق سواد در گروه هدف‌مان را پیگیری کرده‌ایم. محمدزاده ادامه داد: طرح حلقه‌های کتاب و کتابخوانی نیز طرح موفقی بود که در دهه اخیر اجرا شد. طرح خواندن با خانواده نیز طرح موفق دیگری بود که از سال‌۷۶ تا‌۸۹ با سه عنوان کتاب برای ۵‌میلیون نفر از سوادآموزان دوره مقدماتی و دیگر گروه‌ها شروع شد و گام دوم آن در سال‌۹۵ آغاز شد و بیش از ۱۶۲‌هزار نفر تحت آموزش قرار گرفتند.

اتباع خارجی زیر چتر نهضت سوادآموزی

در این سال‌ها سرعت و وسعت سواد‌آموزی آنقدر بالا بوده که دیگر کمتر شهروندی را می‌توان یافت که از نعمت خواندن و نوشتن محروم باشد، اما هنوز هم بسیاری از مهاجرانی که از کشور‌های همسایه وارد خاک کشور می‌شوند از این نعمت محروم‌اند. در کنار تمام سمن‌ها و خیریه‌هایی که تلاش می‌کنند تا این قشر از جمعیت کشور باسواد شوند، سازمان نهضت سوادآموزی نیز برنامه‌هایی برای آن‌ها پیش‌بینی و اجرا کرده است.

رییس این سازمان با اشاره به تعداد قابل توجه مهاجران در کشور تصریح کرد: بیشتر این افراد از برادران و خواهران افاغنه ما هستند. به منظور کاهش بی‌سوادی و رفع آن برای اتباع خارجی نیز اقدامات خوبی شده و ۸۱۱‌هزار نفر از این افراد را توانستیم تحت تعلیم قرار دهیم. ۹۶‌درصد هزینه را خودمان می‌دهیم و ۴‌درصد از کمک‌های بین‌المللی استفاه می‌کنیم. وی همچنین به سوادآموزی ۷۸۹‌هزار نفر از زندانیان اشاره کرد و گفت: بحث سوادآموزی نیرو‌های مسلح نیز در دستور کار بود و بر‌اساس آمار تا کنون بالغ بر ۵۴۶‌هزار نفر را در ۴۰‌سال اخیر در پادگان‌ها تحت پوشش گرفتیم. البته در سال‌های اخیر به‌دلیل اینکه رشد باسوادی در کشور زیاد است، تعداد سربازان بی‌سوادمان بسیار کاهش داشته است.

رییس سازمان نهضت سوادآموزی به انعقاد ۳۵‌تفاهم‌نامه با سازمان‌های مختلف از جمله سازمان زندان‌ها اشاره کرد و افزود: سوادآموزی زندانی‌های ۱۰ تا ۶۰‌ساله را درنظر گرفتیم و در ۴۰سال اخیر بالغ بر ۷۶۹‌هزار و ۵۱۳‌زندانی را باسواد کردیم.

تکنولوژی به یاری سوادآموزان می‌آید

در جلسه روز گذشته یک اتفاق خوب نیز افتاد و آن افتتاح سامانه پیشخوان محتوا و رسانه‌های آموزشی بود. سامانه‌ای برای آرشیو محتوای تولید شده از ابتدا تاکنون و همچنین تسهیل دسترسی آسان‌تر به محتوای تولید شده. این سامانه به سیستمی کردن فرایند تولید محتوا کمک کرده و دسترسی هوشمند به متن را برای آموزش‌دهندگان و آموزش‌گیرندگان فراهم می‌کند.

با وجود همه این اتفاقات مثبت حالا باید منتظر تغییر رویکرد این سازمان و سایر سازمان‌های مرتبط مانند آموزش‌و‌پرورش، صدا‌و‌سیما و همچنین سازمان تبلیغات اسلامی باشیم؛ چرا‌که اکنون دیگر تعداد کمی از جامعه از سواد الفبایی محروم است، اما بخش زیادی از جامعه به‌ویژه در مناطق محروم نیازمند آموزش‌هایی فراتر از خواندن و نوشتن هستند چرا‌که سرعت تغییرات اجتماعی و همچنین پیشرفت‌های تکنولوژی بسیار بالا رفته و بخش‌هایی از مردم کشور از این تحولات جا مانده‌اند و همین عقب‌ماندگی از سرعت تکنولوژی و تحولات باعث شده تا نوع دیگری از بی‌سوادی در جامعه را احساس کنند.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه صبح نو، تاریخ انتشار: 2 دی 1398 ، کدخبر: 34223 ، www.sobhe-no.ir