شعار سال:این روزها با جهش شاخص بورس بسیاری از مردم در تکاپو برای ورود به بازار سهام و تلاش برای کسب سود در این بازار هستند، اما نکته‌ای را که اقتصاددان‌ها و کارشناسان بورس دائما هشدار می‌دهند این است که ورود بی‌برنامه و بدون کسب اطلاعات لازم می‌تواند نتایج تلخی را برای سهام‌داران(به‌ویژه افرادی که تازه وارد بورس شده و می‌شوند) برجای گذارد.
تحلیل‌های مختلفی از رشد یک‌ باره و چند برابری شاخص بورس از سوی متخصصین این حوزه ارائه شده که حتما برای هرکسی که می‌خواهد وارد این بازار بشود، لازم است قبل ورود، از این نظرات مطلع گردد.

جهش بورس حباب است؟
دکتر حجت ا... عبدالملکی، نظریه‌پرداز و اقتصاددان می‌گوید: «تحلیل بنده این است، رشدی که در بازار بورس اتفاق افتاده یک رشد ارگانیک و منطقی نیست، بلکه یک رشد غیرطبیعی است و دلیل آن نیز مشخص است. بازدهی شرکت‌ها افزایش پیدا نکرده و مخصوصاًً در شرایطی که اقتصاد جهانی در حال رکود است و رکود اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۰ قطعی است و بخشی از این رکود برای اقتصاد ایران هم خواهد بود، طبیعتاً بر روی شرکت‌های حاضر در بورس هم تأثیرگذار خواهد بود. به‌نظر من این سطح از افزایش قیمت سهام برای شرکت‌ها منطقی نیست.»
او می‌افزاید: «بعضا استدلال‌هایی برای منطقی جلوه دادن این موضوع ارائه می‌شود، از جمله اینکه تحلیلگران هزینه احداث و راه‌اندازی کارخانه‌ها و شرکت‌های جدید را ملاک قرار می‌دهند. در حالی که ما اگر خواسته باشیم، یک کارخانه یا شرکت را در وضعیت فعلی ایجاد کنیم، باید حدود سه برابر سه سال قبل هزینه کنیم. به همین‌ترتیب سهام این شرکت یا کارخانه هم بالا می‌رود. بنده این نظر را قبول ندارم و این اتفاق را غیرمنطقی می‌دانم. به دلیل اینکه اگر فرضا کارخانه‌ای با 100 میلیارد هزینه احداث، 5 درصد سود داشته باشد، چرا صاحب این کارخانه باید 200 میلیارد تومان برای احداثش سرمایه‌گذاری کند تا به همان سود قبلی که در این صورت 2.5 درصد می‌شود، برسد. منطق اصلی در تحلیل بنیادین شاخص‌ها، بازدهی سهام است.»
این استاد دانشگاه با‌ اشاره به چالش اصلی اقتصاد ایران اظهار می‌دارد: «مسئله اصلی این است که ما در کشور یک حجم سنگین نقدینگی داریم که مثل یک اقیانوس معلق بالای سر اقتصاد ایران قرار گرفته و هرجا فرود بیاید، موجب انفجار در آن بازار می‌شود. یک بخشی از این نقدینگی سال 96 در بازار ارز فرود آمد و قیمت دلار را بدون هیچ دلیل منطقی اقتصادی از حدود 4 هزار تومان تا حدود 20 هزار تومان افزایش داد. بخش دیگری از این نقدینگی سال 97 در بخش ساختمان فرود آمد و قیمت آن را تا چند برابر بالا برد. بخشی هم در بازار خودرو فرود آمد و یک خودروی 20 میلیون تومانی را تا 90 میلیون تومان افزایش داد. در چند ماه گذشته نیز بخشی از این نقدینگی در بازار سهام فرود آمده و یک تقاضای شدید را با ایجاد صف‌های طولانی خرید ایجاد کرده است و به طور خودکار قیمت‌ها در این بازار به‌صورت تصاعدی بالا می‌رود. در مجموع این اتفاقاتی که در بازارهای مالی کشورمان می‌اُفتد، تحت تأثیر امواج سرگردان نقدینگی است که وارد بخش‌های مختلف می‌شود. لذا به‌نظر من هر چالشی که برای بازارهای مالی دیگر داشتیم، برای بازار بورس هم قابل تصور است.»

توصیه به مردم
عبدالملکی درباره نحوه فعالیت در بورس توضیح می‌دهد: «بازار سهام یک بازار اولیه دارد و یک بازار ثانویه. بازار اولیه بازاری است که در آن سهام عرضه اولیه ارائه می‌شود، یعنی کارخانه‌ها یا شرکت‌هایی که تازه در بورس پذیرش می‌گیرند و سهام شان را در این بازار عرضه می‌کنند. بعد از اینکه سهام این شرکت‌ها و کارخانه‌ها خریداری شد، بازار ثانویه شکل می‌گیرد. لذا بازار ثانویه بازاری است که در آنجا به اصطلاح عامیانه بورس بازی اتفاق می‌افتد و معاملاتی که روزانه در بورس انجام می‌شود نوعا در بازار ثانویه هست. حجم بازار اولیه ما بسیار کم است به دلیل اینکه عرضه اولیه کم است. ورود به بازار ثانویه یعنی ورود به فرآیند بورس بازی. همین کاری که در ماه‌های اخیر از سوی بسیاری از مردم در حال رخداد است. توصیه ما این است که افراد غیرحرفه‌ای در ورود به این بازار خیلی باید احتیاط کنند.»
او ادامه می‌دهد: «تجربه نشان داده که رشد بورس و قیمت‌ها در این بازار شبیه فواره است. قیمت‌ها تا یک جایی بالا می‌رود و به یک‌ باره اُفت می‌کند. سطح این اُفت را هم هیچ‌کس نمی‌تواند به درستی پیش‌بینی کند. در این اُفت‌ها عده‌ای از افراد(مخصوصاًً کسانی که دیر وارد شده‌اند) ضررهای شدیدی را متحمل می‌شوند. مثلا کسانی که در ماه‌های اخیر(از نیمه دوم سال 98) وارد شده‌اند، جزء کسانی هستند که دیر وارد شده‌اند. لذا اگر بورس دچار اُفت شاخص‌ها بشود، احتمالا اغلب این افراد ضرر می‌کنند.
این اقتصاد دان با تأکید بر اینکه «بازار اولیه بازار خوبی برای سرمایه‌گذاری است»، می‌گوید: «بازار اولیه همان‌طور که‌ اشاره کردم، یعنی خرید سهام عرضه اولیه. اساساً عرضه سهام اولیه به طور کلی به نفع اقتصاد ملی است، زیرا شرکتی که سهامش را عرضه اولیه می‌کند، فعالیت اقتصادی‌اش تامین مالی می‌شود. این شرکت با پول‌های جمع‌آوری شده یا طرحش را توسعه می‌دهد یا بدهی‌های قبلی‌اش را تسویه می‌کند، یا سرمایه در گردش برایش ایجاد می‌شود و... همه اینها نوعا اتفاقات مثبتی برای اقتصاد است. بیش از 90 تا 95 درصد مواردی که عرضه اولیه به نفع اقتصاد ملی تمام می‌شوند و ظرفیت تولید را بالا می‌برند. از طرفی تقریبا همه عرضه سهام اولیه‌ها برای خریداران سودآور است؛ لذا من پیشنهاد می‌کنم که هر کسی که می‌تواند عرضه اولیه خریداری کند.»
آقای صادق آزاد، کارشناس مسائل اقتصادی در توصیه به مردم برای ورود به بورس می‌گوید: «علاقه‌مندان به ورود به بازار سهام سعی کنند به خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری بپردازند که هم افراد خبره این صندوق‌ها را هدایت می‌کنند و هم می‌توان صندوق‌های کم ریسک را انتخاب کرد تا دامنه ضرر احتمالی کاهش یابد. همچنین می‌توانند در ۵۰ سهام بزرگ‌تر و برتر بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری کنند تا اگر بازار بورس به هر دلیل منفی شد، سهام آنها کمتر منفی شده و از آنجا که سهام این شرکت‌ها پتانسیل تولید، فروش و صادرات خوبی دارند، بنابراین در بازه زمانی پس از منفی شدن بورس می‌توانند خودشان را بازسازی کرده و به قیمت قبلی بازگردند. علاوه‌بر این ورود به بورس، کار تخصصی است به‌عنوان نمونه اگر برای خرید یک دستگاه خودرو دست دوم، ۲۰ فاکتور را در نظر می‌گیرید، برای خرید سهام در بورس باید ۵۰ فاکتور را بررسی کنید. در بورس باید از نظر متخصصان و مشاوران استفاده کرد، بنابراین ما در بورس علاوه ‌بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری هم داریم که به مردم مشاوره می‌دهند. کسانی که می‌خواهند مستقیم سهم بخرند و بفروشند، این شرکت‌ها توصیه می‌کنند از هر شرکت چه میزان سهم بخرند یا چه میزان از آورده خود را برای خرید چه سهم‌هایی اختصاص بدهند؟

سهام عدالت
آزاد درباره سهام عدالت توضیح می‌دهد: «درپرتفوی سهام عدالت بیش از 35 شرکت بورسی حضور دارند. بنابراین کسانی که می‌خواهند مدیریت سهامشان را خودشان به عهده بگیرند، باید وقت کافی برای این مسئله داشته باشند و روزانه سعی کنند روند قیمتی سهام، اتفاقات داخل شرکت و. ..را رصد کنند. اگر مردم می‌توانند این وقت را بگذارند، به‌نظرم بهتر است خودشان مدیریت سهامشان را به عهده بگیرند.»
عبدالملکی هم در این‌باره می‌گوید: «سهام عدالت یک‌بار عرضه شده و معامله سهام عدالت در حکم فعالیت در بازار ثانویه را دارد. پیشنهاد من این است که مردم مدیریت سهام عدالت خود را در اختیار بگیرند، اما فعلا برای خرید و فروش این سهام اقدام نکنند. ببینید ما دو جور سهام‌داری داریم. یک نوع از سهام داری به معنای تملک درصدی از شرکت‌های مختلف است. نوع دیگر سهام داری، سهام داری به معنای تملک نیست، بلکه به معنای خرید و فروش روی کاغذ(سفته بازی) است. لذا پیشنهاد ما این است مردم فعلا این تملک این شرکت‌ها را بر عهده بگیرند. این شرکت‌ها سودآور هستند. در آینده ممکن است با امکان خرید و فروش این سهام هر خانواده بتواند با تجمیع سهام‌هایشان یک پرتفوی داشته باشد و بتوانند سهام شان را یک دست کنند که البته این کار هم خیلی با دقت و با مشاوره متخصصین باید این کار صورت بگیرد.»

آقای مهدی ساسانی، کارشناس بورس تصریح می‌کند: «توصیه بنده به عزیزانی که تمایل به ورود به بازار سرمایه پیدا کرده‌اند، این است که اولا با پولی وارد بازار بشوند که این پول قسمت اصلی زندگی شما نیست؛ یعنی با پولی وارد شوید که برای سرمایه‌گذاری اختصاص داده اید. دومین نکته اینکه اموال و دارایی‌هایتان را برای ورود به بازار سرمایه تبدیل به پول نکنید. این موضوع در آینده می‌تواند به زندگی شخصی شما آسیب بزند. کارهایی مثل فروش ملک و ماشین و. .. برای سرمایه‌گذاری در بورس اصلا درست نیست. سوم اینکه در حال حاضر بازار سرمایه در یک دوره صعودی و یک حالت طمع انگیزی قرار گرفته و مردم باید تلاش کنند که به‌صورت هیجانی وارد این بازار نشوند. در مقابل باید تلاش کنند که روش‌های سرمایه‌گذاری درست‌تر را انتخاب و از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مشاوره‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند تا بتوانند با نگاه‌های بلندمدت در بنگاه‌های اقتصادی وارد بشوند که دچار حباب قیمتی نشده باشند. به طور کلی فعالیت در بورس یک کار درازمدت است و نمی‌توان با نگاه پولدار شدن یک شبه وارد این بازار شد که حتما نتیجه نخواهد داد.»

توصیه به دولت
ساسانی برای حفظ ثبات و رونق بیشتر بازار سهام در توصیه‌هایی به دولت اظهار می‌دارد: «بهترین کار این است که ما همان‌طور که نقدینگی را جذب بازار سرمایه می‌کنیم به بازار سرمایه عمق بیشتری ببخشیم. یعنی بیاییم تعداد سهام بیشتری را وارد بازار سهام کنیم، تعداد شرکت‌های بیشتری را وارد بازار کنیم، مقداری از تملک دولت بر سرمایه‌هایش صرف نظر کنیم و بیاییم صنایع‌مان را «واقعاً» خصوصی کنیم و از بحث خصولتی بیرون بیاییم تا بتوانیم بازار را تعمیق ببخشیم. یکی از مسائلی که در حال حاضر دغدغه بسیاری از فعالان اقتصادی شده این است که چرا الان فقط قیمت شرکت‌ها بالا می‌رود؟ ما می‌گوییم دولت باید بیاید و به این بازار تعمیق ببخشد تا بازار ما از نظر حجمی‌بزرگ‌تر بشود که طبیعتاًً رشد بیشتر را هم به همراه دارد.
او می‌افزاید: «ما نیاز داریم فرآیند ریاست جدید سازمان بورس را حداقل برای یک دوره 6 ماهه بررسی کنیم و ببینیم چه اتفاقی می‌اُفتد؟ اینکه در یک ماه گذشته حجم ورود نقدینگی به بازار سرمایه رقم بالایی بوده یک امتیاز مثبت است؛ اما باید ببینیم آیا در چند ماه آینده تعداد شرکت‌ها و سهامی‌که وارد بازار سرمایه می‌شوند، روند قابل توجهی را به ثبت می‌رسانند یا خیر؟ اگر این طرف قضیه(نقدینگی) خوب وارد شده باشد و آن طرف قضیه(تعداد سهام‌های عرضه شده) به میزانی باشد که نقدینگی را جذب کند، ما می‌توانیم به این کار یک نمره مثبت بدهیم؛ یعنی در حقیقت یک تامین مالی خیلی خوبی برای اقتصاد رخ داده است، اما چون هنوز قضاوت درباره آنچه در سه چهار ماه آینده اتفاق می‌افتد زود است، نمی‌توان پیش داوری کرد. طی دو سه ماه آینده که دو صندوق ETF دولتی قرار است از این محل رقمی حدود 33 هزار میلیارد تومان تامین مالی بشود، باید ببینیم این فرآیند به کجا ختم می‌شود و آن وقت شاید بتوان بهتر اظهارنظر کرد.»

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه کیهان،تاریخ انتشار:21اردیبهشت1399،کد خبر:188006،kayhan.ir