شعار سال:

پرسش: سیمون دوبوار می­‌گوید: "ما زن به دنیا نمی­‌آییم بلکه زن می ‌شویم" این ایده­‌ای است که توسط بسیاری از متفکران حوزهٔ جنسیت دنبال می ‌شود. به نظر شما چه میزان از تفاوت ‌های بین زن و مرد طبیعی و چه میزان آن ساختهٔ فرهنگ و جامعه است؟

پاسخ دکترسرگلزایی:

هورمون­‌های زنانه و مردانه با هم متفاوت هستند و این هورمون‌ها بر عملکرد مغز نیز تأثیر دارند. البته در هر دو جنس هم همهٔ هورمون‌ها وجود دارند. این‌طور نیست که در یک جنس یک هورمون صفر باشد و فقط در دیگری موجود باشد. تفاوتِ بین دو جنس، در میزان وجود هر یک از هورمون‌ها است. این هورمون­‌ها در روحیهٔ آدم‌ها تاثیر می‌گذارد. مثلا میزان هورمون پرولاکتین (هورمون شیردهی) در زن‌ها بیش‌تر از مردان است. تحقیقات زیادی بر روی حیوانات نشان داده است که هرچه پرولاکتین در بدن حیوانی بالاتر می­‌رود وقت بیش‌تری را صرف بچه­‌ها می­‌کند. اگر پرولاکتین در بدن یک حیوان ماده تولید نشود او بچه‌های خودش را رها می­‌کند و می­‌رود. با این‌حال سطح پرولاکتین بین زنان هم خیلی متفاوت است؛ زنانی که باردار می‌شوند، زایمان و شیردهی دارند، پرولاکتین بالاتری دارند. زنی که سه بار زایمان کرده است نسبت به زنی که یک بار زایمان کرده، پرولاکتین بالاتری دارد. سطح پرولاکتین­ بین مردان هم متفاوت است. پس وقتی در مورد این صحبت می‌کنیم که زنان بیش‌تر تمایل به پرستاری و مراقبت دارند می­‌بینیم که این دلایلی هورمونی دارد. در مقابل مردان هورمون تستوسترون دارند که عضلات را محکم و ذهن را هم رقابتی می­‌کند. یعنی ذهن برای جنگیدن و برای رقابت­‌های بدنی آماده می‌شود. پس امکان بروز رفتارهای تهاجمی، رقابتی و پرخاشگرانه در مردان بیشتر از زنان است. اما در مورد مردان هم یک وضعیت طیفی وجود دارد؛ یعنی تستوسترون­ در برخی مردان هزار نانو گرم در دسی لیتر است و در مردانی دیگر ممکن است صد نانوگرم در دسی­ لیتر باشد. این‌جاست که یک مرد ممکن است در تمام طول زندگیش کتک­‌کاری نکرده باشه و برادر او که در همان محله زندگی می­‌کند و در همان خانواده تربیت شده است بارها و بارها به خاطر این که با مردم دعوا کرده است، بازداشتگاه رفته باشد. بنابراین ما در مورد زن و مرد نوعی و کلی صحبت می­‌کنیم و می­‌گوییم تستوسترون در مردها و پرولاکتین در زن‌ها بیش‌تر است. ولی باز در بین زنان و مردان یک وضعیت طیفی وجود دارد.

ویژگی­‌هایی هم هست که کاملا تحت تأثیر فرهنگ است مثلاً برای شخم زدن با گاوآهن حتما عضلات مردانه از عضلات زنانه مناسب‌تر است ولی رانندگی‌کردن، بویژه با ماشین­‌های امروزی که فرمان­ هیدرولیک دارند، اصلاً ربطی به زور زدن ندارد. حالا اگر افراد در یک جامعه تصور کنند که مردها نسبت به زن‌ها دست‌فرمان بهتری دارند یا این‌که مردها برای رانندگی و زن ها برای کار با لباس‌شویی آفریده شده‌اند، اشتباه است. چون هر دو جا باید دکمه‌ای را فشار دهی و ماشینی را روشن کنی. این‌جاست که نقش فرهنگ و باورها به میان می­‌آید و می‌بینیم بسیاری از تفاوت­‌هایی که فکر می­‌کنیم تفاوت زنانگی و مردانگی است، ریشه در فرهنگ دارند. این که در کشور ما زنان نمی‌توانند کاندید ریاست‌جمهوری شوند یا اجازه ندارند گواهینامهٔ موتورسواری بگیرند ربطی به هورمون‌ها ندارد!

بنابراین بهتر است نگاهی جامع داشته باشیم و به جای این که یا از این طرف بام بیفتیم و یا از آن طرف؛ یعنی یا بگوییم زنانگی و مردانگی کاملاً بیولوژیک است یا در نقطهٔ مقابل بگوییم که اصلاً کسی زن آفریده نمی­‌شود و اصلاً کسی مرد آفریده نمی­‌شود، فکر کنیم که درجاتی از ویژگی‌های ما کاملاً بیولوژیک هستند و بخش­‌هایی هم از هویت و خصوصیات ما فرهنگی و اجتماعی هستند.

پایگاه تحلیلی - خبری شعار سال، برگرفته از فضای مجازی