شعارسال: دیروز مجلس شاهد تحرکاتی برا‌ی جمع‌آوری امضای رفراندوم حذف یارانه‌ها بود. طرحی در دستان نمایندگان مجلس دست به دست می‌شد که در صورتی که رای بیاورد حذف یارانه ها‌ی پنهان و آشکار را به رفراندوم خواهند گذاشت.

ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف‌آباد و عضو کمیسیون داخلی و شورا‌ها‌ی مجلس، طراح رفراندوم حذف یارانه ها‌ی آشکار و پنهان است. او که تا کنون توانسته ۲۲ امضا برا‌ی این طرح جمع‌آوری کند درباره هدف از اجرا‌ی طرح سخنی نگفته است.

اما مهم‌ترین نکته در این طرح چیست؟ آیا طراحان، هدف‌شان حذف یارانه‌ها است یا اصلاح چگونگی تخصیص یارانه‌ها؟

 سید نظام‌الدین موسوی، سخنگو‌ی هیات رئیسه مجلس مطلع شد که هنوز هیات رئیسه مجلس این طرح را اعلام وصول نکرده است. از سوی دیگر به گفته موسوی رفراندوم روالی طولانی دارد و طرح حذف یارانه‌های پنهان و آشکار موضوعیتی برای مطرح شدن در رسانه‌ها ندارد.

عضو هیات رئیسه مجلس تصریح کرد: در صورتی‌که دو سوم مجلس به این طرح رای مثبت بدهند و در کمیسیون هم رای بیاورد و به تایید شورای نگهبان و رهبری برسد می‌توان گفت که در تاریخ مجلس شورای اسلامی اولین طرحی است که به رفراندوم گذاشته خواهد شد. تماس ها‌ی مکرر خبرنگار «دنیای اقتصاد» با برخی دیگر از نمایندگان مجلس برای کسب اطلاعات دقیق‌تر از اهداف طراحان طرح حذف یارانه ها‌ی پنهان و آشکار تا لحظه نگارش این گزارش بی‌نتیجه ماند، اما نمی‌توان به اقناع افکارعمومی در زمینه یارانه‌ها بی‌تفاوت ماند.

صرف‌نظر از تمام موارد اقتصادی که حذف یارانه‌ها را در شرایط کنونی راهگشا و موثر می‌داند و با فرض اینکه رفراندوم در سطوح کلان حاکمیتی رای بیاورد، آیا افکارعمومی در مرحله پذیرش رفراندوم هستند؟

به نظر می‌رسد طراحان این طرح پیش از هر اقدامی باید به افکارعمومی درباره اهداف طرح و تضامین اجرا‌ی واقعی طرح‌ها پاسخ دهند. به عبارت دیگر پرسش مهم این است که آیا در صورت برگزاری رفراندوم احتمالی، افکار عمومی آمادگی لازم برای شرکت در آن را دارند و سناریو‌های پس از نتیجه رفراندوم را می‌دانند یا خیر؟

این در شرایطی است که اگر هدف واقعی طرح رفراندوم، هدفمندی موثر یارانه‌ها باشد می‌توان طرح رفراندوم برای حذف یارانه‌های آشکار و پنهان را موثر دانست، اما اگر سیاسیون به دلیل اینکه اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها توجیه فنی و اقتصادی ندارد بخواهند با فشار بر افکارعمومی، پرداخت یارانه‌های آشکار و پنهان را تداوم دهند. این طرح کاملا غیر‌علمی و غیراقتصادی است.

زیرا هر سال بخش قابل توجهی از بودجه کشور به پرداخت یارانه انرژی و کالا‌ها و خدمات اساسی اختصاص می‌یابد که بیشتر بیانگر رشد مصرف است تا رشد تولید. کارشناسان اقتصادی معتقدند که این امر یکی از بزرگ‌ترین موانع افزایش وزنه بخش عمرانی بودجه و استفاده از درآمد‌های کشور برای افزایش رشد و توسعه اقتصادی است.

این در حالی است که بودجه عمرانی می‌تواند صرف اجرای طرح‌های عمرانی و زیربنایی شده و آثار ماندگاری در اقتصاد کشور داشته باشد. چندی پیش آماری از سازمان برنامه‌وبودجه درباره یارانه‌های پنهان منتشر شد.

مسعود میرکاظمی که اخیرا رئیس سازمان برنامه‌وبودجه شده است، اعلام کرده بود که در سال ۹۹ معادل ۶۳میلیارد دلار از منابع ارزی کشور به یارانه ها‌ی پنهان داده شده است. این رقم علاوه بر هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان یارانه حامل‌های انرژی است که پرداخت می‌شود. او سرو سامان دادن به یارانه‌ها را از مهم‌ترین چالش‌های روز اقتصادی کشور دانسته و گفته بود دولت هر سال مجبور است چندین برابر یارانه آشکار، به شیوه‌های مختلف یارانه پنهان به مردم پرداخت کند. علاوه بر هزینه زیاد و فشار سنگینی که بر بودجه وارد می‌شود مساله مهم‌تر، عدم توزیع عادلانه یارانه پنهان در جامعه است. این بخش از یارانه همیشه به دست اقشار ضعیف نمی‌رسد و ثروتمندان بیشتر از آن بهره می‌برند. این درحالی است که هدف از اعطای یارانه باید کمک به دهک‌های درآمدی پایین جامعه و عادلانه‌تر شدن توزیع ثروت باشد.

حذف یارانه‌های پنهان و آشکار کردن آن‌ها و پرداخت نقدی از یک طرف و آزادسازی قیمت‌ها از سوی دیگر می‌تواند با فرض ثبات سایر شرایط، آثار مثبت رفاهی بیشتری نسبت به پرداخت همان میزان یارانه داشته باشد، اما مقاومت سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان اقتصادی نسبت به حذف یارانه‌های پنهان نکته معنا‌دار و بازدارنده آزادسازی قیمت‌هاست.

 

 

شعارسال، بااندکی تلخیص واضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار:۱۷ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر:۳۷۹۶۵۷۶، donya-e-eqtesad.com