اربعین چه نقشی در اصلاح و تلطیف سبک زندگی و کمک به درک حیات طیبه آموزه های دینی دارد؟

اربعینی که اکنون به وجود آمده، یکی از بازتاب های انقلاب اسلامی ایران است؛ ضمن اینکه اربعین  در گذشته هم  وجود داشته است، اما این که منشأ اربعین چیست‌، باید گفت‌، در منابع به این روز به دو اعتبار نگریسته شده است‌،نخست روزی که اسرای کربلا از شام به مدینه مراجعت کردند، دوم روزی که جابر بن عبدالله انصاری‌، صحابی پیامبر خدا (ص‌) از مدینه به ‌کربلا وارد شد تا قبر حضرت اباعبدالله الحسین (ع‌) را زیارت کند. شیخ مفید (م ۴۱۳) در«مسار الشیعه»  اشاره به روز اربعین‌کرده و نوشته است‌: این روزی است که حرم امام حسین (ع‌)، از شام به سوی مدینه مراجعت کردند. همچنین روزی است که جابر بن عبدالله برای زیارت امام ‌حسین (ع‌) وارد کربلا شد .

طبق روایات چند موضوع در مورد اربعین وجود دارد. امام حسن عسکری (ع) یکی از پنج نشانه های مومن را قرائت زیارت اربعین عنوان کردند. امام صادق (ع) فرمودند: «من أتی قبر الحسین علیه السلام کتب الله له حجه و عمره؛» کسی که به زیارت قبر امام حسین علیه السلام بیاید، خداوند متعال برای او یک حج و یک عمره می نویسد.سپس فرمودند«منزار امیرالمؤمنین ماشیاً، کتب الله له بکلّ خطوه حجّه و عمره، فإن رَجَع ماشیاً کتب الله له بکل خطوه حجّتین و عمرتین» کسى که امیرمؤمنان (ع) را با پاى پیاده زیارت کند، خداوند براى هر قدمى یک حج و یک عمره بنویسد؛ پس اگر با پاى پیاده هم بازگردد، براى هر قدمى دو حج و دو عمره خواهد نوشت. در واقع ثواب زیارت حضرت علی (ع) دو برابر ثواب زیارت امام حسین (ع) است؛ بر همین اساس ایرانیان هم وقتی به عراق می روند ابتدا به زیارت امیرالمومنین (ع) می روندسپس به زیارت امام حسین (ع)  مشرف می شوند.

بسیاری از علمای گذشته نیز به زیارت اربعین به ویژه زیارت پیاده از نجف به کربلا اهتمام ویژه ای داشتند. در همین راستا حاج آقا مصطفی خمینی فرزند ارشد امام خمینی (ره) در طول سال پیاده از نجف به کربلا می رفتند. پیاده روی اربعین در سال های اخیر گسترش یافته است، ضمن اینکه در گذشته هم این رسم وجود داشته ولی به دلایلی کمرنگ شده بود. مردم عراق هم ارادت و احترام ویژه ای نسبت به زوار حرم امام حسین (ع) دارند ولی در چند سال اخیر با تایید مقام معظم رهبری این راهپیمایی تبدیل به بزرگترین پیاده روی جهان شده است.

مسئله مهم در خصوص فرهنگ هایی است که روایت شده در زمان ظهور امام زمان(عج) به وجود می آیند. به نظرم این فرهنگ زیارت اربعین که در حال احیا شدن است، همان فرهنگ اشاره شده در روایات در زمان ظهور ولی عصر (عج) می باشد. یک مسئله بسیار مهمی که ما از عراقی ها یاد گرفتیم، گذشت و ایثار مردم این سرزمین برای امام حسین (ع) است. آنها هر ساله بخشی از درآمد خود را برای زائران حضرت سیدالشهدا (ع) کنار می گذارند. در مجموع این ویژگی به بخشی از فرهنگ آنها تبدیل شده است. این فرهنگ ایثار که اخیرا هم به نام مساوات و کمک های مومنانه در ایران نهادینه شده است، زائران کشورهای پاکستان، افغانستان و هندوستان را که از مسیر کشور ما برای زیارت حضرت سیدالشهدا (ع) به عراق می روند، مورد پذیرایی و ارادت قرار می دهند.

 نهادینه شدن این فرهنگ ایثار و گذشت بسیار مهم و حائز اهمیت است. در این دنیایی که برخی افراد برای رسیدن به ثروت و مادیات دیگران را قربانی می کنند، این ایثار و گذشت بسیار زیبا است. افراد در اربعین ابا عبدالله الحسین (ع) یاد می گیرند که از مال و دنیای خود بگذرند به زائران امام حسین (ع) خدمات ارایه دهند. واقعا اربعین حسینی یک سبک جدیدی از زندگی را تعریف و تبیین کرده است که انسان ها به جای اینکه دائما به فکر منافع خود باشند به فکر منافع انسان های  هم فکر خود باشند، این فرهنگ در بین اهل سنت هم تعمیم پیدا کرده است. بر همین اساس در پیاده روی اربعین شاهد حضور بسیاری از برادران اهل سنت نیز هستیم. این نشان می دهد که امام حسین (ع) یک شخصیت جهانی اسلام است. بعید است که شما یک اهل سنت را پیدا کنید که قبول نداشته باشد که «ان الحسن و ان الحسین سیدالشباب اهل الجنه»، امام حسن و امام حسین (ع) دو تا از جوانان بهشت هستند.

جای بس خوشحالی است که این فرهنگ ایثار و گذشت به نام سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) پیوند خورده است. امام حسین (ع) حبل الله المتینی هستند که این دانه های ریسمان را در سراسر جهان به هم گره زده اند. همان طور که می بینید در پیاده روی اربعین از همه کشورهای دنیا (آمریکا، آفریقا، لبنان و …) حضور دارند.

اربعین چه نقشی در تجلی صلح در عین تفاوت ها (منظور شرکت زائران از ادیان و مذاهب مختلف اربعین حسینی) دارد؟

بعضی از مفاهیم است که حتی در جنگل های آمازون بین قبایل آدم خوار هم خوب و پسندیده است از جمله اینکه انسانی برای نجات جان انسان های دیگر بیاید و جان خود را در معرض خطر قرار دهد. در همه کشورهای دنیا یک نمادهایی از سربازان گمنام  وجود دارد، می گویند این نماد سربازی است که به صورت گمنام آمده و از منافع کشورش دفاع کرده است لذا این افراد در همه فرهنگ ها، فرد مقدس و دارای احترام می باشند. امام حسین (ع) برای نجات بشریت از جان خود و نزدیک ترین اعضای خانواده خود گذشت و با تحمل مصائب بسیار در نهایت به شهادت رسیدند. چرا؟ طبق بررسی هایی که صورت گرفته نشان می دهد که حضرت سیدالشهدا (ع) برای نجات انسان ها از توحش و گمراهی این فداکاری را کردند لذا این امر باعث شده که وجودشان در سراسر دنیا مقدس و محترم باشد.

دوم اینکه امام حسین (ع) روحیه ظلم ستیزی را در انسان زنده کرده است؛ مثلا اگر کسی در کشور ما ظلمی بکند آن را تشبیه به شمر می کنند. شمر تجلی بدترین ظالمان در دنیا است لذا وقتی در جامعه ما ظلمی در حق کسی صورت می گیرد، بخش اعظمی از مردم نسبت به آن واکنش نشان می دهند؛ این خود فرهنگ سازی است، حالا اگر یک چنین فرهنگی در سراسر دنیا باشد یک دسته بگویند نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران یعنی چه، اگر در غزه و لبنان به انسان ها ظلم کردند شما بی تفاوت و بی خیال باشید، فقط دنبال منافع خودتان باشید در حالی که امام حسین (ع) به جهانیان آموختند که فقط دنبال منافع خود نباشند بلکه به فکر منافع بشریت هم باشند، باید به دنبال هدایت همه انسان های دنیا باشند؛ بنابراین اگر انسان ها یک چنین فرهنگی را در ذهن خود تجلی دهند هم مسیحیت و یهودیت و هم اهل سنت و شیعه آن را دوست خواهند داشت ؛ این خود می تواند زمینه ای برای گروییدن انسان های مختلف از ادیان و مذاهب متفاوت به این فرهنگ باشد؛ بر همین اساس است که در پیاده روی اربعین شاهد حضور مسیحیان زیادی از سراسر جهان هستیم.

زنان امروز جامعه ما چگونه می توانند از رفتار و کردار حضرت زینب کبری (س) به عنوان یک در زندگی خود درس بگیرند؟

محوریت «اربعین» امام حسین (ع) ، امام سجاد (ع) و حضرت زینب کبری (س) است. زینب کبری یک شخصیت فوق العاده برای بانوان جهان است. تحمل مصائب و سختی های کربلا برای زنان جامعه امروز ما سخت است در حالی که حضرت زینب (س) در زوز عاشورا بسیاری از اعضای خانواده خود را از دست دادند. این بانوی بزرگوار اسلام بعد از قیام حضرت سیدالشهداء (ع) احیاگر فرهنگ دین در کل سرزمین اسلام هستند.

می خواهم بگویم که بانوان ما باید از حضرت زینب کبری درس بگیرند؛ آنها می توانند با تبعیت از ایشان احیاگر خون شهدای هشت سال دفاع مقدس باشند. با این کار می توانند فرزندان خود را خوب تربیت کنند، می توانند همسایگان خود را نیز تحت تاثیر قرار دهند. حضرت زینب کبری (س) کل شام را تغییر دادند، مدینه را کاملا متحول کردند. بانوان ما باید سعی کنند در تغییر فرهنگ اجتماعی به فرهنگ دینی از بانوان اسلام به ویژه حضرت زینب کبری(س) الگو بگیرند و در مسیر این بانوی بزرگوار اسلام گام بردارند. قطعا اگر چنین عملی را انجام دهند، هم خود و هم اطرافیان خود به سعادت دست خواهند یافت.