پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۳۸۳۷۱۷
تعداد نظرات: ۱ نظر
تاریخ انتشار : ۰۷ مهر ۱۴۰۱ - ۰۹:۵۸
محمد درودیان نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس در یادداشتی به تشریح استفاده از تجربه جنگ با عراق برای بهره‌برداری در آینده پرداخت. هرگونه بحث درباره «تجربه وقوع جنگ با عراق»، بجای محدود شدن آن در گذشته و تبدیل به خاطرات و مناقشات سیاسی، تاریخی، در نسبت با «جنگ آینده» قابل بهره‌برداری است و به این اعتبار بررسی آن ضرورت دارد. از نظر روش‌شناختی بررسی تجربه جنگ در نسبت با جنگ آینده، در پاسخ به سه پرسش قابل بررسی می باشد: مسئله مورد بحث در نسبت گذشته با آینده، به چه معناست؟ با چه روشی باید برای واکاوی این مسئله اقدام کرد؟ چهارچوب و محورهای بحث کدام است؟ پاسخ به پرسش‌های سه گانه در ادامه خواهد آمد.
شعار سال :  محمد درودیان نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس در یادداشتی به تشریح استفاده از تجربه جنگ با عراق برای بهره‌برداری در آینده پرداخت که در ادامه تقدیم می‌شود. درودیان معتقد است که ،هرگونه بحث درباره «تجربه جنگ با عراق»، بجای محدود شدن آن در گذشته و تبدیل به خاطرات و مناقشات سیاسی، تاریخی، می بایست در نسبت «جنگ آینده» ، قابل بهره‌برداری باشد و به این اعتبار، بررسی آن ضرورت دارد. از نظر روش‌شناختی استفاده نظام مند از تجارب جنگ گذشته در جنگ آینده، مشروط به پاسخ به سه پرسش  می‌باشد: مسئله مورد بحث در نسبت گذشته با آینده، به چه معناست؟ با چه روشی باید برای واکاوی این مسئله اقدام کرد؟ چهارچوب و محور‌های بحث کدام است؟ پاسخ به پرسش‌های سه گانه در ادامه خواهد آمد.
 
استفاده علمی از تجربه جنگ با عراق در راستای پاسخ به نیازهای جنگی در آینده

۱- مسئله چیست؟
برای شناخت مسئله جنگ و استفاده از تجارب جنگ گذشته در آینده، بایددر گام نخست ملاحظه نمود که منبع مستندسازی این تجارب کجاست و مشخصه‌های حاکم بر ساختار و نظام فرهنگی، رسانه‌ای، پژوهشی و آموزشی ما در نگرش به مسئله جنگ کدام است؟ چه نقش و تأثیری در تبیین گذشته و پاسخ به نیاز‌های آینده دارد؟ ارزیابی تجربه کنونی در مواجهه با تجربه جنگ با عراق، در سه گزاره کلی قابل صورت‌بندی می‌باشد:

۱- تجربه متفاوت و مناقشه آمیز ارتش و سپاه در زمان جنگ، که تاکنون درباره آن با رویکرد تاریخی، عملیاتی سخن گفته و یا کتاب نوشته می‌شود، هیچگونه نسبتی با نیاز‌های کنونی و آینده ندارد.

۲- رویکرد سیاسی، تبلیغاتی به تجربه جنگ که در زمان جنگ شکل گرفته و ادامه دارد، بیشتر در چهارچوب مفهوم دفاع مقدس و برای توجیه مشروعیت و ضرورت دفاع در برابر متجاوز است. بدون آنکه در تبیین گذشته و رفع ابهامات آن تأثیر داشته باشد.

۳- در سطوح سیاسی و دانشگاهی و در فضای عمومی، مدیریت تصمیم گیری سیاسی و فرماندهی نظامی جنگ، بدلیل جنگ طولانی و نتایج برخی عملیات‌ها، مورد پرسش قرار گرفته و پاسخ اقناع کننده به روش مستند و مستدل داده نمی‌شود.

با این توضیح، ارزیابی اولیه از ادبیات منتشرشده پیرامون نسبتِ تجربه جنگ گذشته با نیاز‌های جنگ آینده این است که؛ در مواجهه با تجربه جنگ با عراق، رویکرد و روش مناقشه‌آمیز و تبلیغاتی غلبه دارد و بنظر می رسد که هنوز با تبدیل تجربه به دانش و نظریه، برای تبیین گذشته و پاسخ به نیاز‌های آینده فاصله دارد. در مواردی هم که در این زمینه از طریق گفتگو با مسئولین و فرماندهان جنگ اقدام شده و نتیجه آن بصورت کتاب منتشر شده، مباحث هنوز از سطح بررسی و تحلیل رخداد‌ها و توجیه عملکرد‌ها فراتر نرفته است؛ بنابراین هم اکنون پس از چهار دهه تلاش پژوهشی، پشتوانه مناسبی برای نظام آموزشی و پاسخ به نیاز‌های جنگ آینده فراهم نشده است.

۲- با کدام روش؟

با فرض اینکه روش، تابع تعریف مسئله است، این پرسش وجود دارد که؛ با چه روشی باید تجربه جنگ گذشته را بررسی و به نیاز‌های حال و آینده پاسخ داد؟ پاسخ به این پرسش نیاز به بررسی کاملتری دارد، ولی اجمالاً می‌توان تأکید کرد؛ بررسی تجربه جنگ با عراق در حوزه راهبردی و عملیاتی، با روش تاریخی و نقلی، حتی اگر ارزش تاکتیکی و تاریخی داشته باشد، بدون پاسخ به نیاز‌های دفاعی و تهاجمی ما در برابر جنگ آینده، منجر به بهره‌مندی از میراث تاریخی مردم این سرزمین نخواهد شد. زیرا از نظر روش‌شناختی، استفاده از بررسی‌های تاریخی- عملیاتی و فرهنگی، به دلیل محدودکردن تجربه جنگ به گذشته و سطح تاکتیکی- عملیاتی و تقلیل جنگ از امر استراتژیک به امر دفاعی و فرهنگی، پاسخگوی نیاز‌های آینده نیست؛ بنابراین حتی اگر مسئله ما تعریف و تعیین شود و مورد اجماع قرار بگیرد و فرماندهانِ نسل جنگ در ارتش و سپاه به این تجربه پایبند و ملتزم باشند، با روش کنونی نمی‌توان به مسایل اساسی در جنگ آینده پاسخ داد.

گذار از بررسی‌های مناقشه آمیز تاریخی- عملیاتیِ دوگانه‌ای که از سوی ارتش و سپاه انجام می‌شود، برای پاسخ به نیاز‌ها در انجام مأموریت مشترک در نیرو‌های مسلح در برابر تهدیدات و جنگ آینده، از طریق «نقد و همدلی» قابل حصول است. در جلد اول کتاب «نقد و بررسی مسایل اساسی جنگ در آثار ارتش و سپاه»، بعنوان مقدمه‌ای برای عبور از این مرحله، با شاخص‌گذاری مفاهیم اساسی جنگ، نظیر تهدید، بازدارندگی، دفاع و تعقیب دشمن، رویکرد و روش‌های کنونی مورد بررسی قرار گرفت و در پایانِ جلد اول کتاب، «جنگ پژوهی» به جای «تاریخ پژوهی» پیشنهاد شد. هر چند میزان تأثیرگذاری و امکان باورپذیری و اهتمام به آن، همچنان محل پرسش است.
 
استفاده علمی از تجربه جنگ با عراق در راستای پاسخ به نیازهای جنگی در آینده

۳- مهمترین محور‌های بحث کدام است؟

تجربه جنگ طولانی و گسترده با عراق، به اعتبار دامنه موضوعات، تنوع دارد و لذا در حوزه‌ها و زمینه‌های مختلف قابل بهره‌برداری می‌باشد. با فرض اینکه تا جنگی آغاز نشود، ادامه و پایان آن موضوعیت ندارد، به همین دلیل بررسی علت «وقوع جنگ» در مقایسه با هر بحث دیگری در حوزه تاریخی- راهبردی، مهمتر و تقدّم دارد، زیرا وقوع جنگ در آینده تکرارپذیر است. چنانکه نیاز کنونی ما در برابر تهدیدات و جنگ احتمالی در آینده، با همین موضوع نسبت دارد. با این توضیح، می‌توان از یک چهارچوب نظری برای بررسی مسئله وقوع جنگ، با استفاده از تجربه جنگ با عراق، براساس یک الگوی نظری از مفهوم بازدارندگی و مدیریت بحران، بر گزاره‌های زیر تاکید کرد:

الف) ظهور «تهدیدات» در هر مرحله، حاصل تضاد در منافع است که با تغییر در شرایط، نیاز به بازبینی و تغییر دارد. با وقوع انقلاب اسلامی و تغییر در ساختار سیاسی در ایران، تضاد منافع با عراق، در بستر اختلافات تاریخی تشدید شد و پس از تصرف سفارت امریکا، زمینه همسویی عراق با امریکا را فراهم کرد. با نظر به آینده، این پرسش نیاز به بررسی دارد که؛ چگونه می‌توان با جلوگیری از انسجام و تشدید تهدیدات، از تبدیل تهدید به بحران جلوگیری کرد؟

ب) حدّ فاصل تهدید تا وقوع جنگ، مرحله «بحران» سیاسی و امنیتی است که با اقدامات عملی و اعلام مواضع رسانه‌ای همراه می‌شود. استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک برای «کاهش تهدیدات» و استفاده از قدرت نظامی برای بازدارندگی، مانع از تشدید روند بحران و اجتناب ناپذیری جنگ خواهد شد. با نظر به این ملاحظه تاریخی و راهبردی، با نظر به تجربه گذشته و نیاز‌های آینده، این پرسش وجود دارد که؛ آیا در شرایط خاص کشور پس از پیروزی انقلاب، ادراک مناسبی از مخاطرات جنگ و استفاده از ظرفیت‌ها برای جلوگیری از وقوع جنگ وجود داشت؟ در صورت ظهور شرایط مشابه راهبردی، چه باید کرد؟

ج) «مدیریت» بحران از طریق مذاکرات سیاسی و قدرت بازدارندگی می‌تواند مانع و یا تسهیل کننده جنگ باشد. در حالیکه پس از پیروزی انقلاب و در برابر عراق، به دلیل فروپاشی ساختار سیاسی و شکاف در درون آن و فروپاشی قدرت نظامی، ایران در مسیر جنگ قرار گرفت. این نتیجه گیری بیانگر منطق اجتناب ناپذیری جنگ است که مانع از بازبینی تجربه گذشته برای استفاده در حال و آینده می‌شود. با این توضیح و ضرورت مدیریت جنگ در آینده، چگونه می‌توان با عبور از سیطره تفکر اجتناب ناپذیری جنگ، برای باور به امکان پذیری جلوگیری از وقوع جنگ اقدام کرد؟

د) در صورت وقوع جنگ، برخورداری از قدرت نظامی، می‌تواند دشمن را با شکست همراه کرده و به جنگ خاتمه دهد. با وجود آشکارشدن زمینه‌های جنگ از فروردین سال ۱۳۵۹، طبق اسناد و بررسی‌های انجام شده، ناتوانی در ایجاد آمادگی دفاعی مانع از توقف ارتش عراق در نقطه صفر مرزی و موجب پیشروی در سرزمین ایران و طولانی‌شدن جنگ شد. در حالیکه شکست ارتش عراق در نقطه صفر مرزی موجب تسریع در پایان دادن به جنگ می‌شد. با نظر به آینده، این پرسش وجود دارد که؛ با استفاده از درس‌های راهبردی در جنگ طولانی، چگونه می‌توان در صورت وقوع جنگ برای پایان آن اقدام کرد؟ همچنین شاکله قدرت دفاعی- تهاجمی ج. ا. ایران چه تأثیری در ایجاد بازدارندگی در برابر جنگ دارد؟
 
استفاده علمی از تجربه جنگ با عراق در راستای پاسخ به نیازهای جنگی در آینده
منطق وقوع جنگ بر اشتباه تصمیم گیرندگان در محاسبه از شرایط و معادلات، با مبالغه درباره قدرت خودی و تحقیر دشمن استوار است. با این ملاحظه، باید در توصیف قدرت خودی و دشمن، صریح، دقیق و صادقانه سخن گفت تا برای مردم و تصمیم‌گیرندگان «اعتمادزا» و در برابر دشمن «قدرت ساز» و «تأثیرگذار» باشد. از این طریق قدرت اقدام، بر مبالغه در کلام تقدّم خواهد یافت.
 
شعا سال با اندکی اضافات و تلخیص،برگرفته از خبرگزاری فارس. کدخبر: 14010706000057 . تاریخ انتشار: ششم مهرماه 1401. https://www.farsnews.ir .
اخبار مرتبط
برچسب ها: محمد درودیان ، محمد درودیان نویسنده ، محمد درودیان نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس ، استفاده از تجارب جنگ ایران با عراق برای بهره برداری آینده ، استفاده از تجارب جنگی بای آینده بجای تاریخ نگاری و مناقشات سیاسی ، محدود شدن تجارب جنگ در گذشته و تبدیل به خاطرات و مناقشات سیاسی و تاریخی ، مستندسازی علمی تجارب جنگ با عراق برای تدریس در دانشگاه و دوره های نظامی ، نگاه به جنگ از دید مناقشات ارتش و سپاه ، نگاه دفاع مقدس به جنگ و توجیه مشروعیت و ضرورت دفاع در برابر متجاوز ، عدم پاسخ به پرسشگری های اکادمیک و دانشگاهی در برابر نتایج برخی عملیات ها و اقدامات جنگ ، تجارب جنگ های گذشته و نیازهای جنگ های آینده ، محدود سازی تجارب دفاع مقدس به تحلیل رخداد‌ها و توجیه عملکرد‌ها ، مستند کردن تجارب جنگ به روش تاریخی و نقلی ، نیاز‌های دفاعی و تهاجمی ایران در جنگ های آینده ، تقلیل جنگ از امر استراتژیک به امر دفاعی و فرهنگی ، جنگ پژوهی ، راهبرد بازدارندگی و مدیریت بحران در جنگ ، راهبرد پایان دادن فوری جنگ با شکست دشمن در نقطه صفر مرزی ، اشتباه تصمیم گیرندگان در محاسبه از شرایط و معادلات بدلیل غلو در توانمندی ها و تحقیر دشمن
خواندنیها و دانستنیها
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۰۹ - ۱۴۰۱/۰۷/۱۲
0
0
مقاله وزینی بود
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین
پرطرفدارترین