شعارسال: بلیت هواپیما یا پیدا نمی‌شود و یا اگر به ندرت و با خوش‌شانسی پیدا شود قیمت‌های عجیبی دارد که به قیمت‌های مصوب اعلام‌شده شباهتی ندارد. صنعت هوایی سال‌هاست گرفتار تحریم است و این موضوع، مشکلات فزاینده‌ای برای این بخش به بار آورده. اما اینکه شرایط فعلی بازار بلیت هواپیما را چقدر می‌توان به تحریم ربط داد در ابهام عجیبی است. برخی از منتقدان کم شدن تعداد هواپیما‌های فعال را دلیل کمبود بلیت می‌دانند.

در گزارشی که مدتی پیش در یکی از رسانه‌ها منتشر شد ادعا شده بود که تعداد هواپیما‌های در حال پرواز کشور به هشت فروند رسیده است.

 در واکنش به این گزارش سازمان هواپیمایی اعلام کرد: «از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان سال ۱۴۰۲، ۹۲ فروند هواپیما و هلی‌کوپتر به ناوگان هوایی اضافه شده است و فقط در نوروز ۱۴۰۲ حدود ۲میلیون و ۹۰۰ هزار مسافر جابه‌جا شده‌اند که در نوروز ۱۴۰۳ این رقم به بیش از ۳میلیون و ۵۰۰ هزار مسافر با ۲۷هزار و ۵۰۰ پرواز رسید.

روابط عمومی این سازمان با اتکا به این آمار تاکید می‌کند که اگر فقط هشت هواپیمای فعال وجود دارد این ۳/۵میلیون مسافر چگونه جابه‌جا شده‌اند؟»

برخی دیگر از منتقدان به فعالیت چارترکنندگان در بازار سیاه اشاره کرده و می‌گویند: «معمولاً چارترکنندگان طی قراردادی با شرکت هواپیمایی تعداد پرواز‌های مدت مشخصی را در یک خط پروازی می‌خرند. با خرید خط پروازی در یک بازه زمانی آن‌ها می‌توانند بلیت‌های آن بازه را در سایت به فروش برسانند. مشکل وقتی پیدا می‌شود که یکی دو روز مانده به زمان پرواز، نرخ جدید که بعضاً تا دو برابر قیمت مصوب است را اعلام می‌کنند و به خریدار می‌گویند در صورت عدم پرداخت مابه‌التفاوت، بلیت کنسل می‌شود.

در روش دیگر، سیستم عرضه و تقاضا را به هم می‌زنند تا قیمت به رقم موردنظر فروشنده برسد و اینجاست که وقتی به سایت‌های فروش مراجعه می‌شود، بلیتی برای پرواز هفته‌های بعد وجود ندارد. چون این بلیت‌ها نزد چارترکننده فریز شده است و در یک بازار در سایه به فروش می‌رسد.»

سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در خصوص موضوع بلیت اظهار می‌کند: «به صورت مستمر در پایش و رصد شرکت‌های هواپیمایی و بازار فروش بلیت هواپیما برای پاسخ به مازاد تقاضا از هیچ تلاشی فروگذار نکرده‌ایم.»

با وجود این تاکید، اما شرایط بازار بلیت اصلاً خوب نیست. متقاضیان عادی اگر آشنایی در دفتر خدمات هواپیمایی یا یکی از ایرلاین‌ها نداشته باشند بلیتی هم نخواهند داشت یا بسیار گران‌تر از نرخ‌های مصوب به دست‌شان خواهد رسید.

پیشتر یکی از مدیران میانی سازمان هواپیمایی در گفت‌وگویی به طنز به خبرنگار هم‌میهن گفت: «خودمان هم بلیت گیرمان نمی‌آید.»

در این ماجرا قطعاً کم بودن تعداد هواپیما یکی از عوامل اثرگذار است. هرچند در خصوص تعداد آن مناقشه‌ای بین هشت تا ۲۰۰ فروند هواپیما وجود دارد. به هر حال آنچه مسلم است اینکه تحریم‌ها نقش زیادی در کاهش تعداد پرواز‌ها دارند.

در کنار آن سوخت هواپیماها، تحریم است. بعد از آنکه ترامپ از برجام خارج شد، سوخت‌های هوایی هم در معرض تحریم‌ها قرار گرفتند. البته همان موقع، رئیس سازمان هواپیمایی کشور اعلام کرد که قرار نیست پروازی را به‌خاطر عدم سوخت‌رسانی لغو کنند.

اما کسی نگفت که قرار است پرواز‌ها محدود شوند و چند سال بعد هم، جمع تورم، قیمت‌گذاری تکلیفی و کاهش بهره‌وری ناوگان حمل‌ونقل هوایی، وضعیت پرواز‌ها را تا این حد نامساعد کند؛ تا حدی که دوره انتظار برای خرید بلیت هواپیما به ۱۵ روز تا یک ماه رسیده است و اصلاً بلیت برای مسافران عادی نایاب است.

این‌ها همه در حالی است که مسافرانی که بلیت پیدا می‌کنند هم از وضعیت هواپیما‌ها راضی نیستند. از تأخیر‌های زیاد در پروازها، تا قیمت‌های نامتناسب با جیب مسافر و نامتوازن بودن خدمات ارائه‌شده با قیمت، از جمله موارد گلایه مسافرانی است که به سختی بلیت تهیه کرده‌اند.

در مقابل فعالان حوزه هوایی معتقدند در صورتی که دولت دست آن‌ها را در قیمت‌گذاری باز گذاشته بود، از مشکلات حوزه کاسته می‌شد. این‌طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد، بلیت هواپیما، سه‌قیمتی است.

یکی قیمتی که دولت اعلام می‌کند؛ دیگری قیمت بلیت‌های چارتری که توافقی است و دست آخر قیمتی که از دست ایرلاین‌ها خارج است و در بازار غیررسمی هر چقدر بخواهند، می‌فروشند.

مردم هم اگر چاره دیگری پیدا نکنند، با هر قیمتی آن را می‌خرند. این در حالی است که زمزمه‌هایی مبنی بر دخالت سازمان هواپیمایی بر قیمت‌های چارتری هم به گوش می‌رسد.

به گفته سخنگوی سازمان هواپیمایی، این سازمان منتظر اعلام ستاد تنظیم بازار است تا قیمت بلیت‌ها را اعلام کند و بعد از آن بر قیمت‌ها نظارت کند و اجازه ندهد، بلیت هواپیما با قیمت‌های خارج از مصوبه به فروش برسد.

در حال حاضر در همسایگی ایران، ترکیه با افزایش تعداد فرودگاه‌های خود از ۲۶ به ۵۶ عدد و تعداد مسافران هوایی خود از سالانه ۳۵ میلیون به ۱۸۰ میلیون نفر، دورنمای خوبی برای صنعت هوایی خود متصور است.

اما در ایران، با وجود آنکه نیاز به حدود ۵۰۰ فروند هواپیما وجود دارد تا ناوگان داخلی تامین شود و مسافران داخلی با کمبود هواپیما و نبودِ بلیت مواجه نشوند، اما تحریم‌ها و عدم تمایل سرمایه‌گذار بخش خصوصی به ورود در این حوزه، دورنمای این صنعت را تاریک کرده است.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت عصرایران، تاریخ انتشار: 27اردیبهشت1403، کدخبر:966961، www.asriran.com