شعارسال: یکی از اولویت‌ها و چالش‌های پیش روی دولت جدید با روی کار آمدن، می‌تواند کمبود ۱۷۶ هزار معلم برای سال تحصیلی جدید باشد. کمیسیون آموزش مجلس همین روز‌ها در نامه‌ای به سرپرست ریاست جمهوری نوشته است: «گزارش‌های متعدد وزارت آموزش و پرورش و مراجع رسمی دیگر از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که با وجود استخدام و جذب نیروی انسانی قابل توجه صورت گرفته در طی دو سال اخیر به دلیل خروج نیروی انسانی از طریق بازنشستگی به طور قطع در آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ کلاس‌های بدون معلم آموزش و پرورش را دچار بحران خواهد نمود.»

اولین قربانی؛ مدارس دولتی

وقتی گفتگو از چالش‌های آموزش و پرورش است، بی شک بیشترین و اولین ترکش‌های آن سمت و سوی مدارس دولتی روانه می‌شود. «کمبود معلم» از همان مواردی است که این مدارس را بعضا تا مدت‌ها در شرایط بدون معلم، کلاس‌های شلوغ ۴۰ نفره یا با معلم‌های آموزش ندیده قرار می‌دهد. طبیعتا مدارس غیردولتی به دلیل دریافت هزینه‌های کلان از خانواده‌ها نمی‌توانند به شیوه مدارس دولتی عمل کنند و اعتراض خانواده‌ها شنیده نشود. در واقع، این مدارس دولتی اند که درد «بی پناه» بودن آزارشان می‌دهد و انگار فریاد‌ها و رنج‌های این مدارس و دانش آموزانش سال هاست که بی‌درمان مانده است.

وزیر چه می‌گوید؟

وزیر آموزش و پرورش که برای جذب معلم به میزان کافی ظاهرا زورش به سازمان اداری و استخدامی نمی‌رسد، همین روز‌های اخیر با بیان این که برای مهر امسال به ۱۷۶ هزار معلم جدید نیاز داریم، ادامه داد: کسری ۳۰۰ هزار نفری را به این عدد رسانده‌ایم. در این دولت بیش از ۳۰۰ هزار ردیف استخدامی صادر شده که بیش از ۱۵۰ هزار ردیف مربوط به وزارت آموزش و پرورش بوده است.

بازنشستگی ۷۲ هزار معلم در شهریور

بنابر آمار مراکز رسمی، در شهریور امسال ۷۲ هزار معلم بازنشسته می‌شوند و این عدد با کمبود‌های پیشین به ۱۷۶ هزار نفر می‌رسد. دکتر بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در این زمینه با اشاره به کمبود این تعداد معلم در ابتدای سال تحصیلی گفته است: این وضعیت همراه با افزایش روند بازنشستگی معلمان و افزایش جمعیت دانش‌آموزی، اثرات نامطلوبی بر روند تأمین نیروی انسانی در سال‌های آینده خواهد داشت؛ به‌نحوی که همواره وزارت آموزش و پرورش برای آغاز سال تحصیلی با کمبود شدید معلم روبه‌رو بوده است.

مسکن‌های آسیب زا

اما مهم‌ترین درد در ماجرای کمبود معلم از سال ۱۳۸۸ تا امروز، اتخاذ تصمیمات از سر ناچاری و بعضا نادرست برای جبران کمبود و خالی نماندن کلاس‌ها از معلم بوده است.  تصویب قانون تعیین تکلیف معلمان حق التدریس و استخدام معلمان مهرآفرین در سال ۱۳۸۸ یکی از این موارد است. سابقه چندساله این افراد با وجود نداشتن برخی از شرایط حداقلی برای حرفه معلمی، تصویب بیش از یازده الحاقیه و اصلاحیه برای آن قانون، عدم شمول این معلمان در قانون رتبه بندی در ماه‌های ابتدایی اجرای قانون در سال ۱۴۰۱ و عدم صدور شناسه استخدامی برای آنان تا امروز، برخی از تبعات این اقدام است. تصویب قانون صدور مجوز برای استفاده از خرید خدمات آموزشی در سال ۱۳۹۳ یکی دیگر از اقدامات اضطراری آموزش و پرورش برای تأمین معلم است. برخی از تبعات و آثار زیانبار اجرای ناصحیح این قانون، اجحاف و ظلم در پرداخت حقوق و مزایا و برقراری بیمه و ابهام در آینده شغلی این معلمان است. صدور مجوز محرمانه استخدام در ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ (یک هفته مانده به آغاز سال تحصیلی) و ابطال مجوز مذکور از طرف دیوان عدالت اداری، در کنار تبعات زیانبار آن، یکی دیگر اقدامات نسنجیده و مغایر با عدالت برای تأمین معلم است.

چرا کمبود معلم داریم؟

اگر قانون بخواهد در زمینه بحران کمبود معلم و تبعات جبران ناپذیر آن، «قانون مداری» و به «ترک فعل» مسئولان در سال‌های گذشته رسیدگی کند، باید یکایک آنان را که در شرایط امروز مقصر هستند، پای میز محاکمه بکشاند.
به هر روی ما این جا دلایل کمبود معلم را به روایت اخیر رئیس کمیسیون آموزش مجلس در نامه به سرپرست ریاست جمهوری، مرور می‌کنیم:

۱- بعد از پیک جمعیت دانش آموزی در دهه هفتاد، مجدداً در سال ۱۴۰۳ جمعیت دانش آموزی به بیش از ۱۷ میلیون نفر می‌رسد و این روند افزایشی حداقل تا سال ۱۴۰۸ ادامه خواهد یافت.
۲-از بین افرادی که شرایط بازنشستگی را دارا هستند، حداقل حدود ۷۲ هزار نفر آنان اصرار بر خروج خدمت دارند و در شهریور ماه سال ۱۴۰۳ پیک بازنشستگی رخ خواهد داد.
۳-افزایش جمعیت دانش آموزی از یک سو خروج خدمت از طریق بازنشستگی از سوی دیگر و کاهش چشمگیر پذیرش دانشجو معلم متعهد خدمت طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷ (هر ساله حدود ۳ هزار معلم و در صورتی که باید حداقل سالانه ۳۰ هزار معلم پذیرش صورت می‌گرفت همچنین عدم تناسب بین تعداد نیرو‌های ورودی استخدامی ماده ۲۸ و به کارگیری متعهدین خدمت و خروجی بازنشستگی) آموزش و پرورش را طی سال‌های گذشته و جاری دچار چالش جدی کمبود معلم کرده و می‌کند.

چه باید کرد؟

چه بخواهیم و چه نخواهیم، بلای کم کاری و ترک فعل مسئولان مرتبط در سال‌های گذشته این چالش را امروز نصیب فرزندان ما کرده است. بی شک اولین اقدام و راهکار، محاکمه بانیان وضعیت موجود است. در مرحله بعد، دیدگاه‌های کارشناسی مجلس در این زمینه قابل توجه است: افزایش نرخ حق‌التدریس معلمان شاغل و بازنشسته برای قبول تدریس تمام وقت، اعطای مشوق برای استمرار خدمت معلمانی است که شرایط بازنشستگی را دارا هستند و همچنین به کارگیری نیرو‌های توانمند از میان ۲۶ هزار نیروی خرید خدمات فعلی آموزش و پرورش که در خوش‎بینانه‌ترین حالت ۳ هزار نفر آن‌ها در آزمون‌های جاری استخدام خواهند شد. این نیرو‌ها که عمدتا بیش از ده سال از عمر خود را صرف شغل معلمی کرده و صاحب تجربه و تخصص هستند و آموزش و پرورش نیز به وجود آن‌ها نیازمند است به صورت قرارداد کار معین ۹ ماهه و ترجیحاً ۱۲ ماهه به کار گرفته شوند. این پیشنهاد مورد تقاضای اکید وزارت آموزش و پرورش است.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه خراسان، تاریخ انتشار:30تیر1403، کدخبر:813118، www.khorasannews.com