شعارسال: کلمه آبخیزداری در قانون برنامه پنجساله هفتم ۱۵ تکرار دارد که ۹ مورد در قالب عنوان سازمان لازم به درج بود و در ۶ مورد نیز به ترتیب ««در رابطه با مردمی سازی اقتصاد - در رابطه با سنجه عملکردی برای امنیت غذایی - بکارگیری افراد در طرح‌ها از طریق مجریان بدون رابطه استخدامی - در رابطه با هزینه‌های قابل قبول مالیاتی مؤدیان - در رابطه با طرح جامع پیشگیری و پایش سیلاب کشور - در رابطه با افزایش استحصال آب»» تکالیفی را مقرر کرد.

اگر در اجرای برنامه‌های آبخیزداری و آبخوانداری قائل به اجرای برنامه پنجساله هفتم توسعه اجتماعی اقتصادی هستیم، باید با ملاحظه به همه مواد مرتبط در این قانون برنامه ریزی کنیم. به عنوان مثال اگر در ماده ۳۷ سنجه عملکردی ۲۰ میلیون هکتار است، روح برنامه با مردمی سازی اقتصاد و روش‌ها و سازوکار‌ها باید در عرصه ۲۰ میلیون هکتاری در برگیرنده یا متضمن افزایش حجم آب استحصالی! با بهره گیری از مشارکت‌های مردمی حداقل به میزان پانزده درصد (۱۵%) متوسط بلند مدت باشد.

در واقع قانونگذار با ملاحظه به میزان ۹۰ میلیارد مترمکعب آب سطحی و تجدیدپذیر و قابل کنترل، رفع ناترازی را هدف قرارداده تا به میزان ۱۵ میلیارد مترمکعب از طریق سه روش عملیاتی «مدیریت (کنترل) آب‌های سطحی - آبخیزداری و آبخوانداری - استحصال آب‌های جوّی و سامانه‌های استحصال آب باران» افزایش حجم آب استحصالی را انجام دهد. با این وصف به نظر می‌رسد بازنگری در مطالعه و روش‌های اجرایی عملیات آبخیزداری و آبخوانداری و حک و اصلاح پیش بینی بودجه مورد نیاز ضرورت دارد! سازمان باید بر روی تکلیفات مقرر و هدفگذاری شده تامل کند، تا با بهره گیری از مشارکت مردمی که سهم دولت از محل پیش فروش آب استحصالی در بودجه سنواتی درج می‌شود، به عنوان یک سازوکار تامین بودجه تمرکز کند.

با چنین روش تامین مالی برای افزایش حجم آب استحصالی «اگر بشود!» در بند ح ماده ۳۸ در واقع عملا قانونگذار در قالب لایحه بودجه سنواتی هر پیش بینی مالی دیگری از دولت را رد می‌کند و مشارکت دادن مردم به معنای آن است که مردم باید بدانند که در اجرای طرح‌های مرتبط با افزایش حجم آب استحصالی، باید آب بها بپردازند و دولتی‌ها نیز باید بدانند که آب بهای دریافتی که به عنوان سهم مشارکت دولت محسوب شود و باید به همان میزان طرح‌ها و پروژه‌های مرتبط را راه اندازی کنند.

چگونه می‌توان وضعیت ناتراز کنونی در مدیریت آب و خاک و گیاه تحمل کرد که از هر سو ناامیدی بر کار غلبه می‌کند و تهدید آن روی خودش را به مردم نشان می‌دهد. حفاظت از رابطه آب و خاک و گیاه، اساسی‌ترین معادله پایداری در منابع طبیعی! به گونه‌ای مدیریت می‌شود که در هر یک از منابع آب - خاک - گیاهان، تهدیدات بشدت نگران کننده‌ای مانند فرونشست زمین و تنش کم آبی و فرسایش چهار برابر استاندارد جهانی خاک و فقر پوشش گیاهی و جنگل زدایی حاکم شده است و ادامه چنان وضعیتی استمرار حیات همه موجودات زنده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

از سویی باید با ملاحظه به اعلام اعتبار مورد نیاز ۵۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان بسیار تاسف خورد! که چرا بودجه مورد نیاز اجرای برنامه آبخیزداری در سال اول برنامه، تا این حد با یک دامنه ۲۰ هزار میلیارد تومانی «همت» بر مبنای حدس و گمان! گزارش می‌شود؟ از سوی دیگر نیز باید گفت؛ با ملاحظه به مبلغ مصوب دو هزار میلیارد تومان «همت» «۰،۰۴از پیش بینی» برای سال اول برنامه که قطعاً می‌دانیم تخصیص بودجه طبق روال معمول «کمتر از حدود ۴۰ درصد» است، باقیمانده اراضی کشور چگونه می‌تواند با تهیه و اجرای طرح‌های آبخیزداری تحت مدیریت درآید.

به نظرم فعالیت متداول آبخیزداری را باید کمی تعدیل کرد و از کنترل سیلاب بیشتر به سمت عملیات پخش سیلاب و آبخوانداری در دشت‌ها رفت و از سطوح آبگیر موجود بهره گرفت و آب استحصال نمود و مانند وزارت نیرو آب بها دریافت نمود و سطوح آبگیر و ذخیره نزولات را افزایش داد. ««البته نه آنچه که سهم دولت در مشارکت مردمی با پیش فروش آب استحصالی تعریف شد»».

برنامه‌ای که پیشرفت نامیده شد و حساس‌ترین ماموریت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری که متضمن حفظ آب و خاک گیاه است! نه قیل و قال درستی دارد و نه در چنین قیل و قال‌های ناشی از مشکلات اقتصادی! می‌توان صدای مدیریت آبخیزداری کشور را به درستی شنید.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از فضای مجازی