به سبب خشکسالی‌های متعدد در ایران و روی آوردن کشاورزان و روستائیان به برداشت آب از چاه‌های زیر زمینی وضعیت خاک و امنیت زمین در بسیاری از مناطق ایران به مخاطره افتاده است به گونه ای که حوادثی همچون نشست زمین و ایجاد چاله های عمیق در دل خیابان‌های شهرها، سلامت جان مردم را تهدید کرده است.

شهرهایی که در سال‌های اخیر بیشتر از خشکسالی متاثر شده‌اند این روزها نتایج دست اندازی بشر به طبیعت را ملموس تر احساس می‌کنند. در کشور ما شهرهایی که در دل دشت‌ها واقع شده اند نیاز به توجه بیشتری برای ایمن سازی دارند.

شهرهایی همچون تهران و ورامین که از نظر جمعیتی نیز در مجموع بالغ بر 14 میلیون نفر را در خود جای داده‌اند، در دشت‌هایی واقع شده اند که به علت سست شدن خاک با حوادث فرونشست زمین، بیش از سایر شهرها دست و پنجه نرم می‌کنند.

اما دلیل اساسی فرونشست در اغلب پهنه‌های کشور و در دشت‌های شناخته شده‌ای مانند دشت اصفهان، قزوین، تبریز، رفسنجان و بسیاری از نقاط دیگر، به گفته کارشناسان، افت سطح ایستابی است. این افت دو دلیل مشخص دارد؛ یکی کمبود بارندگی‌ها به دلیل تغییرات اقلیمی و دیگری برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است که هیچ‌گونه مدیریتی در سال‌های قبل بر روی آن انجام نشده و در حال حاضر عوارض سوء مدیریت در گذشته را مشاهده می‌کنیم. کارشناسان عقیده دارند عمده مصرف آب در کشور در حوزه کشاورزی است و تنها چهار درصد آب به صورت آب شرب مصرف می‌شود و بقیه صرف کشاورزی و مقداری نیز مربوط به تامین آب صنعتی کارخانه‌ها و تاسیسات است.

اگر فرونشست‌ها ریشه‌یابی شود، دلیل اصلی آن مصرف بالای آب‌های زیرزمینی است که باید با یک مدیریت جدی، از افزایش این مخاطره در کشور جلوگیری کنیم. فرونشست‌ها در خود تهران و اراضی جنوب و جنوب‌غربی آن در حال رخ دادن است و از همه مهمتر آنکه میزان نشست زمین‌های اطراف تهران نسبت به کل کشور بیشتر است.

طبق گزارش سازمان زمین‌شناسی، سالانه ۳۶ سانتیمتر در برخی از مناطق تهران، در دشت‌های غربی و جنوب غربی آن شاهد نشست هستیم و میزان نشست تهران از کل دنیا بیشتر است و رکورددار بالاترین فرونشست در این منطقه هستیم.

در پایتخت کشورمان، منطقه ۱۸ حادترین منطقه از لحاظ فرونشست زمین است و در کانون نشست قرار دارد که ادامه نشست در تهران، شریان‌های حیاتی را دچار مشکل می‌کند و نیز ممکن است لوله‌های آب و فاضلاب دچار مشکل شود و با ایجاد مشکل در سایر حوزه‌ها، ادامه زندگی در برخی از مناطق امکانپذیر نباشد. لوله‌های آب و فاضلاب، گاز، دکل‌های فشار قوی برق و ساختمان‌های مسکونی و غیرمسکونی بر اثر نشست‌های زمین، تخریب می‌شود. ما این موضوع را در برخی از مناطق تهران شاهد هستیم که ساختمان‌ها به طور مستمر در حال ترک خوردن هستند و پی ساختمان نمی‌تواند این فشارها را تحمل کند.

با توجه به اینکه، یک زلزله ۵ ریشتری در تهران می تواند خسارت یک زلزله ۷ ریشتری را به بار آورد یکی از دلایل مهم نشست زمین در تهران، سد کرج است که باعث شد رودخانه کرج زمین های جنوب غربی را آبیاری نکند و کشاورزان شهریار برای تامین آب از چاه استفاده کنند در جاجرود نیز همین اتفاق افتاد یا سد ماملو و لارو می بینیم که در مکان هایی که سد احداث شده ما بیشترین خطرات نشست را شاهدیم.

از همین روز ضروری است که یکی از هشدارهایی که کارشناسان در سال های اخیر در خصوص تخلیه شهر تهران مطرح کردند با تامل بیشتری، مورد بررسی قرار گیرد تا پایتخت ایران با ترک‌هایی که هروز روی صورت خود متحمل می‌شود، به یکباره از پا نیفتد.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تیتر شهر، تاریخ انتشار: 12 شهریور 1395، کدخبر: ۶۷۷، www.titreshahr.ir